Akdeniz'deki Göçmen Faciaları

Akdeniz'de yaşanan göçmen faciaları üzerine dün Brüksel'de olağanüstü zirve düzenleyen Avrupa Birliği liderlerinin aldığı kararlar, insan hakları kuruluşlarınca yetersiz bulundu.

Uluslararası Af Örgütü, AB zirvesinde alınan, Akdeniz'deki sınır yönetimi operasyonunu takviye etme kararının "göçmenleri değil vaziyeti kurtarmaya yönelik olduğunu" açıkladı.

AB zirvesinde İtalya açıklarındaki Triton operasyonunun aylık 2,9 milyon avroluk bütçesinin üçe katlanması ve uhdesindeki deniz ve hava unsurlarının yeni takviyelerle güçlendirilmesi kararı alınmıştı.

Liderler, AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikasından Sorumlu Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini'ye "İnsan kaçakçıları tarafından kullanılmadan önce tekneleri tespit etmeye, ele geçirmeye ve imhaya yönelik" muhtemel askeri operasyonun hazırlıklarını başlatma görevi vermişti.

Af Örgütü, AB'nin Triton operasyonunu yeni gemiler ve hava unsurlarıyla takviye etme kararının, olumlu bir adım olsa da kapsama alanının genişletilmemesi taahhütlerinin yerine getirilmesine ölümcül darbe vuracağını duyurdu.

Uluslararası Af Örgütü'nün Brüksel Direktörü Iverna McGowan, "Triton operasyonun ölümcül yetersizliklerinden de görülebileceği üzere Akdeniz'de gemiler eğer doğru yerdeyse değerlidir. Her mesafeye gitmedikleri sürece sığınmacılar boğulmaya devam edecektir" dedi.

McGowan, İtalya'nın 35 mil açığıyla sınırlı sorumluluk alanının değiştirilmemesi halinde Triton operasyonunun bir çözüm olamayacağını vurgulayarak "Zirvede gerçek çözümler üzerinde uzlaşılabilirdi. Kimse kandırılmasın. Bu yapılmadı" ifadesini kullandı.

İnsan Hakları İzleme Örgütü'nden yapılan açıklamada da AB zirvesinde alınan Triton operasyonunun ilave deniz ve hava unsurlarıyla takviye edilmesi kararının yetersiz olduğu ve AB gemilerinin Libya sahillerinde konuşlandırılması gerektiği belirtildi. Örgütün icra direktörü Kenneth Roth, "Avrupa'ya ulaşmak isteyen insanlara değil de Avrupa sınırlarını korumaya odaklı kalacaksa AB'nin denizdeki teknelerini artırması yeterli değil. AB liderleri bu operasyonlara açık şekilde arama ve kurtarma yetkisi vermeli" dedi.

İtalya Akdeniz'de göçmenleri kurtarmaya yönelik Mare Nostrum operasyonunu diğer ülkelerden katkı gelmeyince geçen yıl sonlandırmıştı. Bazı üye ülkeler, aylık bütçesi 9 milyon avroyu bulan Mare Nostrum operasyonunun göçmenleri Avrupa'ya gelmeye teşvik ettiğini savunmuştu.

AB'nin Mare Nostrum'un yerine İtalya açıklarında başlattığı daha dar kapsamlı Triton operasyonunun can kayıplarının önlenmesinde yetersiz kalmış ve insan hakları örgütleri Akdeniz'de göçmen rotaları boyunca devriye gezecek insani operasyon başlatılması çağrısı yapmıştı.

AB zirvesinde bütçesinin üçe katlanması kararı alınan Triton operasyonu bu açıdan Mare Nostrum'u yakalamış olsa da görev bölgesinin İtalya'nın sadece 30 mil açığıyla sınırlı olması, sıkça yaşanan Libya sularına yakın kazalara müdahale imkanını sınırlıyor.

AB üyelerinin çoğu soruna güvenlik penceresinden bakıyor

AB üyelerinin kahir ekseriyeti Akdeniz'deki göçmen facialarına güvenlik odaklı yaklaşarak bu sorunun insan kaçakçılarıyla mücadeleyle çözülebileceğini savunuyor.

AB Konseyi Başkanı Donald Tusk, zirveyle ilgili açıklamasında "İnsan kaçakçılarına göz açtırmamalı, çetelerini dağıtmalı ve iş modellerini dinamitlemeliyiz. İnsanları boğulmaktan kurtarmanın en iyi yolu öncelikle onların teknelere binmemelerini güvence altına almaktır" dedi.

İngiltere Başbakanı David Cameron zirvenin ardından basına yaptığı açıklamada, "Kapsamlı bir plana ihtiyaç duyduğumuz ve bir yandan suç örgütlerinin, insan kaçakçılarının ve tekne sahiplerinin üzerine giderken diğer taraftan bu insanların geldikleri ülkelere istikrar kazandırmak gerektiği ortaya çıkıyor" değerlendirmesinde bulundu.

Cameron, İngiliz donanmasındaki en büyük gemilerden biri olan HMS Bulwark'la 3 helikopter ve 2 sahil güvenlik teknesini Akdeniz'deki AB operasyonuna tahsis edeceklerini fakat kurtarılacak göçmenlerin İngiltere'ye iltica başvurusu hakkı olmayacağını ve "en yakın güvenli ülkeye" teslim edileceklerini söyledi.

Hollanda Başbakanı Mark Rutte, göçmen felaketi nedeniyle Avrupa'nın suçlamaların odağına yerleştirilmesinin doğru olmadığını savunarak, "Sorunun kaynağı olan Afrika'dan da topluca sorumluluklarına sahip çıkmalarını istemeliyiz. Son kontrol ettiğimde Libya Avrupa'da değil Afrika'daydı" dedi.

AB Komisyonu Başkanı Jean-Claude Juncker zirvede liderleri en az 10 bin sığınmacının üye ülkeler tarafından iskan edilmeleri için bastırsa da sonuç alamadı. Zirve kararlarında herhangi bir rakam verilmeden sığınmacıların yeniden iskanına yönelik gönüllülük esaslı ilk pilot projenin uygulanacağı belirtildi. Juncker, zirvenin ardından "Yasal göçle ilgili teklifim desteklenmedi" dedi.

Juncker, "Zirvede daha iddialı kararlar alınmasını tercih ederdim fakat yine de alınan kararlar tartışmaya devam edebilmemize imkan sunuyor" değerlendirmesinde bulundu.

BM Mülteciler Yüksek Komiserliği, geçen yıl Akdeniz üzerinden 219 bin sığınmacı ve göçmenin Avrupa'ya ulaşırken yaşanan facialarda en az 3 bin 500 kişinin hayatını kaybettiğini açıklamıştı. 19 Nisan'da yaşanan son büyük felaketle beraber bu yıl Akdeniz'de ölen göçmen sayısının bin 600'ü aştığı sanılıyor.