Başbakan Davutoğlu: (1)

Başbakan Ahmet Davutoğlu, Türkiye-Rusya ilişkilerine yönelik, "Hemen alacağımız bazı tedbirler var. Öncelikle zarar gören ihracatçılarımızın, turizmcilerimizin ve Türk ekonomisinin bundan etkilenmemesi için neler yapacağımız, kısa vadede alacağımız telafi edici tedbirleri yakında kamuoyuyla paylaşacağım" dedi.

Davutoğlu, HaberTürk'te katıldığı televizyon programında gündeme dair soruları yanıtladı, değerlendirmelerde bulundu.

"Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov'un, KKTC Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı ile görüşmesini etkilediği" yönündeki bir soruya Davutoğlu, bunun Türkiye-Rusya arasında Suriye bağlamında yaşanan gelişmelerle herhangi bir irtibatının olmadığını vurguladı.

Davutoğlu, önceki haftalarda Kıbrıs'a İngiltere Dışişleri Bakanı Philip Hammond'ın iki, Almanya Dışişleri Bakanı Frank Steinmeier'ın bir kez geldiğini, iki gün sonra ABD Dışişleri Bakanı John Kerry'nin de geleceğini bildirdi.

Bu kişilerin KKTC tarafına geçerek, Akıncı ile makamında görüşeceklerini belirten Davutoğlu, şöyle devam etti:

"Bütün bu dışişleri bakanları Sayın Akıncı ile makamında görüşürken, Sayın Lavrov ara bölgede görüşmeyi teklif etti. Yani kuzeye geçmeyi doğru görmedi herhalde kendisi açısından. Dolayısıyla Türkiye-Rusya arasında yaşananların bununla bir ilgisi yok. Sayın Akıncı da 'Gelirseniz benim makamımda görüşürsünüz, diğer dışişleri bakanlarına kural neyse sizin için de geçerli ama gelmeyecekseniz de sizin tercihiniz' demiş. Bugün Sayın Akıncı bu bilgiyi bana aktardı. Bence de doğru bir davranış. Sayın Akıncı, KKTC halkının oylarıyla seçilmiş bir lider. Eğer Kıbrıs'ta müzakere yürürken, Kıbrıs Türk tarafının müzakereye eşit şartlarda oturması söz konusuysa Kıbrıs'a gelenlerin de Sayın Akıncı ile KKTC Cumhurbaşkanı ile görüşmek istiyorsa onun makamına gitmesi doğrudur. Lavrov'un, Türkiye-Rusya ilişkileri bağlamında bir görüşmeyi reddetmesi söz konusu değil. Kendisi ara bölgede görüşmeyi talep ettiği için Sayın Akıncı'nın bu görüşmeyi reddetmesi ve makamına davet etmesi söz konusu. Olayın arka planı bu."

"Türkiye, kimseyi tahrik etmeye dönük bir işlem yapmadı"

Türkiye-Rusya ilişkilerine değinen Başbakan Davutoğlu, kritik bir süreçten geçildiğinin altını çizdi. Davutoğlu, iki ülke arasında bir hafta önce krizin başladığını hatırlatarak, Türk hava sahasını ihlal eden uçağın düşürülmesi sonrasında bir haftadır yoğun diplomasinin yaşandığını anlattı.

Başta Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin olmak üzere Rusya'daki yetkililere tavsiyelerinin bulunduğunu dile getiren Davutoğlu, şunları kaydetti:

"Tavsiyemiz öncelikle olayın doğru anlaşılmasını temin etmek, sonra da çok kalıcı temellere dayalı Türk-Rus ilişkilerine zarar vermeksizin bu krizin içinden birlikte çıkmak. Kastettiğimiz şey şudur, eğer Türk hava sahası ihlal edilmemiş olsaydı böyle bir kriz yaşanmayacaktı. Dolayısıyla Türkiye burada kasıtlı bir kriz başlatan taraf değildir. Krizi tırmandıran taraf değildir. Türkiye, kendi hava sahasıyla ilgili son derece defansif yani temelde kendi hava sahasını savunmaya dönük kimseyi tahrik etmeye veya kimseye saldırmaya dönük bir işlem yapmadı. Kendi hava sahasını korumaya dönük bir eylemde bulundu."

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın France 24 kanalına yaptığı açıklamada "Bunun Rusya uçağı olduğunu bilseydik farklı davranabilirdik" sözlerini kullandığının anımsatılması üzerine Davutoğlu, "Farklı davranmaktan kasıt herhalde 'Hava sahası ihlaline izin verirdik' anlamı çıkmaz" ifadesini kullandı.

Rusya ile Türkiye arasında, daha önce yapılan üç ihlalden sonra, iki ülke silahlı kuvvetleri arasında bir mekanizmanın kurulduğunu vurgulayan Davutoğlu, şunları söyledi:

"Rusya arayıp 'Biz şu bölgede operasyon yapacağız DEAŞ'e karşı, bunu koordine edelim' denseydi bu olay yaşanmayabilirdi. Onlar da zaten daha dikkatli olurlardı. Ama şimdi yanı başınızda bir savaş varken hava sahanız ihlal edilmişse, orada iki kez tur atılmışsa, uyarılara rağmen tekrar dönülüp gelinmişse, bu tekrar dönüp gelen uçağın ne niyetle geldiği, bir saldırıda mı bulunup bulunmayacağı konusunda bir yargıda bulunmak, o an için mümkün değil. Eğer bu uçaklar durdurulmamış olsaydı ve bir şehrimize saldırmış olsaydı şu anda herhalde Türkiye'de herkes 'Niye Türk Silahlı Kuvvetleri görevini yapmadı, hükümet neredeydi, niye Türk Silahlı Kuvvetlerine gerekli talimatı vermedi' diye sorulurdu. Bu uçaklar Suriye uçağı ya da başka bir uçak olabilirdi. ve Türkiye'de bir yere füze fırlatabilir, birçok şey yapabilirdi. O yüzden bizim tutumumuz açık.

En başından itibaren Ruslara da son derece dostane şekilde 'Bir, bizim hava sahamızı ihlal etmeyin, 3 kere ettiniz tekrar etmesin' dedik. İki, sivillerin üzerine hava bombardımanı yaparak, mültecileri bize sürmeyin, yeteri kadar mülteci var bizde. Üç, Bayırbucak bölgesinde tek bir DEAŞ unsuru yok, bu bölgede operasyon yapmayın' bunları hep söyledik. Ama esas itibarıyla uçağın düşmesinin sebebi hava sahası ihlalidir. Bu konuda da tutumumuz açık, uluslararası hukuktan kaynaklanan haklarımızı, sadece hak değil görevimizi yerine getirdik."

"Türkiye'nin kaygılarına özenle yaklaşmasını bekleriz"

"Krizin yatıştırılması yerine derinleştirilmesi yönünde bir pozisyon alınmasının, aslında başından bu yana stratejik başka bir hedefe işaret edip etmediği" sorusu üzerine Davutoğlu, bu konuda spekülasyon yapmak istemediğini, iki ülke arasındaki ilişkilerin doğal seyrinde herhangi sıkıntının olmadığını bildirdi.

Davutoğlu, "Şu var ki bu sınır, Türkiye-Suriye sınırı, Rusya'nın sınırı değil. Rusya'nın kendi sınırı olmayan bir yerde Türkiye'nin kaygılarına özenle yaklaşmasını bekleriz" dedi.

İlginç bir şekilde Suriye'de kendi çıkarlarını gözeten birçok tarafın, başta Suriye rejimi olmak üzere DEAŞ'ın katliamlarını, barbarca eylemlerini istismar ettiğini anlatan Davutoğlu, bunların, Suriye topraklarında kendi hedefleri doğrultusunda faaliyet gerçekleştirdiğini dile getirdi.

"DEAŞ, Suriye'de nerede? Rusların bombaladığı Bayırbucak bölgesinde DEAŞ var mı? Yok. Dolayısıyla orada bir DEAŞ petrolü olma ihtimali var mı? Yok. Türkiye'nin, DEAŞ'ten bir petrol aldığına dair herhangi bir belge var mı? Yok" diyen Davutoğlu, şu görüşlerini paylaştı:

"Burada DEAŞ bahane edilerek, Suriye'nin sivil halkına karşı yapılan ve bazı uluslararası hukuk bağlamında da meşkuk olan silahlarla yapılan saldırıları, 'DEAŞ'e operasyon gibi' kimse gösteremez. Bayırbucak bölgesinde tek bir DEAŞ unsuru yok. Ama burada çıkıp Rusya, kendisi burada bir operasyonel hata yaptığını söylemek... Şunu diyebilirdi Rusya, 'Evet, uçağımız hava sahası ihlali yaparken art niyeti yoktur, operasyonel hata oldu'. Biz de o zaman 'Evet, bu operasyon hata olmasaydı biz de düşürmezdik.' O anlamda karşılıklı iyi niyet jestiyle bir yere gidebilirdik. Ama Rusya, sanki hava sahası ihlali olmamış gibi bir tavır takındı. Olduğunu kabul ettikten sonra, belgelerle ortaya koyduktan sonra da sanki 'Türkiye, DEAŞ ile iş birliği halindeymiş' gibi başka bir suçlamanın içine girdi. Burada Rusya'dan beklediğimiz şu, çok köklü ilişkilerimiz var. AK Parti iktidarları döneminde Türkiye-Rusya ilişkileri en üst düzeye çıktı. Türkiye, Rusya ilişkilerini riske eder mi? Etmez. Niye Türkiye bu tepkiyi göstermek zorunda kaldı? Çünkü Türkiye, Suriye sınırı bağlamında güvenlik kaygısı içinde."

"Rusya, ambargolar ilan etme yerine, oturup masaya beraberce konuşma yolunu dener"

"Rusya'nın yaptığı ambargoya yönelik doğal gazı kesme ihtimalini göz önünde bulundurup bulundurmadıklarının" sorulması üzerine Davutoğlu, Bakanlar Kurulu'nun ilk toplantısını hatırlatarak, ilgili bakanların ilişkilerin hangi boyutta etkileneceğine ilişkin kapsamlı brifing yaptıklarını açıkladı.

Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek'in bugün sabah toplantının neticelerini kendisine aktardığını kaydeden Davutoğlu, "Hemen alacağımız bazı tedbirler var. Öncelikle zarar gören ihracatçılarımızın, turizmcilerimizin ve Türk ekonomisinin bundan etkilenmemesi için neler yapacağımız, kısa vadede alacağımız telafi edici tedbirleri yakında kamuoyuyla paylaşacağım. Gerek ithalat ve ihracat dengeleri, gerek Türk yatırımlarının Rusya'daki faaliyetleri, gerekse enerji alanında bir zarar söz konusu olacaksa bu karşılıklı yapılacak bir zarardır. Biz ümit ederiz ki Rusya, iki tarafın da zararına olacak olan bu tür suçlamalar ve bazı ambargolar ilan etme yerine, oturup masaya beraberce konuşma yolunu dener" diye konuştu.

(Sürecek)