Hacı Bektaş Anadolu'da Tekrar Birleştirici Unsur Olabilir

MUSA ÖZYÜREK - Erciyes Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Atabey Kılıç, Hacı Bektaş-ı Veli'nin yaşamı boyunca insanlar arasında birleştirici bir rol üstlendiğini belirterek, "Moğol istilasından sonra Türk boylarının dağılmasını engelleyip birleşmesini sağlayan, Osmanlı Devleti'nin kurulma aşamasında felsefesiyle önemli bir mihenk taşı olan Hacı Bektaş-ı Veli ile tüm dünya tarafından kabul görmüş Hz. Mevlana veya Yunus Emre arasında fark yoktur. Ortak pek çok yönleri vardır" dedi.

Kılıç, AA muhabirine yaptığı açıklamada, her yıl Hacıbektaş ilçesinde uluslararası etkinliklerle anılan büyük düşünür Hacı Bektaş-ı Veli'yi sadece belli bir grubun önderi gibi görmenin çok yanlış olduğunu belirterek, Hünkar Hacı Bektaş-ı Veli'nin 13. yüzyılda yaşamış bir Türkmen önderi olduğunu ve yaşamı boyunca insanların birlik ve beraberlik içerisinde daha huzurlu bir hayat sürmesi için mücadele ettiğini söyledi.

Ünlü mutasavvıfın, Hoca Ahmet Yesevi'nin görevlendirmesiyle önce Hicaz'a, sonra Anadolu'ya geldiğini, daha sonra da bugünkü Hacıbektaş ilçesine gelip yerleştiğini ifade eden Kılıç, oymağının adının da Bektaş olduğunu, bundan dolayı da "Bektaş" yada "Bektaşi" olarak adlandırıldığını vurguladı.

Hacı Bektaş Anadolu'da tekrar birleştirici unsur olabilir

Hz. Mevlana, Yunus Emre, Ahi Evran, Saltuk Baba gibi pek çok ismin bu yüzyılda Hacı Bektaş-ı Veli ile aynı dönemde yaşadığını ve birlikte irşad ve görevlendirmede bulunduklarına dikkati çeken Kılıç, şunları kaydetti:

"Moğol istilasından sonra Türk boylarının dağılmasını engelleyip birleşmesini sağlayan, Osmanlı Devletinin kurulma aşamasında felsefesiyle önemli bir mihenk taşı olan Hacı Bektaş-ı Veli ile tüm dünya tarafından kabul görmüş Hz. Mevlana veya Yunus Emre arasında fark yoktur. Ortak pek çok yönleri vardır. Hünkar Hacı Bektaş, 13. yüzyılda birleştirici bir unsur olmuştur. Aynı şekilde günümüzde de düşünceleri iyi analiz edilir ve yaşantısı, eserleri iyi bir şekilde anlaşılabilirse yine birleştirici bir unsur olacaktır. Hacı Bektaş-ı Veli hazretleri, 13. yüzyıl kendi coğrafyası ve tarihinden başlayıp 14, 15 ve 16'ncı yüzyıl ile günümüze kadar gelen ve bütün Osmanlı coğrafyasını içine alan çok geniş bir etkiye sahip. Etkisi ve bıraktığı iz ile mukayese edilmek istenirse her halde ancak Hz. Mevlana ile mukayese edilebilir. İkisi de tasavvuf ehli, ikisi de insan-ı kamil olmak için bizleri yönlendiriyor. O nedenle ortak pek çok yönleri var."

Hacı Bektaş-ı Veli'yi anma törenlerine Sünniler de katılmalı

Kılıç, ünlü düşünürün Anadolu'nun ortak paydası olduğunu vurgulayarak, her yıl Nevşehir'in Hacıbektaş ilçesinde bu tarihlerde düzenlenen Hacı Bektaş-ı Veli'yi Anma Törenleri'ne Aleviler kadar Sünni vatandaşların da katılması gerektiğini vurguladı.

Hz Mevlana'nın özellikle okumuş, şehirli taifenin irfanını veya hayata bakışını güzelleştirmek için hizmetlerde bulunduğunu, Hünkar Hacı Bektaş'ın ise okumamış, daha çok köy kökenli ve aynı zamanda da askeri kesimin inancını, irfanını destekleyen, belirleyen bir önder olduğunu ifade eden Kılıç, "Osmanlı bu anlamda muazzam bir sistem kurdu. Hem münevver taifeyi, hem de çok fazla kitapla, kalemle alakası olmayan veya kılıçla alakası olan taifeyi iki büyük kutba bağladı. O nedenle de tüm insanlığın her iki zata da bağlı kalması gerekiyor" dedi.

"Osmanlı'nın silahlı kanadı Hacı Bektaş-ı Veli'ye tabi"

Osmanlı'nın silahlı kanadının Hacı Bektaş-ı Veli'ye tabi olduğunu belirten Kılıç, "Yeniçeri Ocağının da piri Hacı Bektaş-ı Veli'dir. Yeniçeri teşkilatında esasında devşirme mantığı var. Devşirme sistemi de en çok Balkanlarda çalışmış. Balkanlardaki irfan dünyasının altında Bektaşilik var. Bu yolla Anadolu'ya getirdiğiniz ve devletin bütün coğrafyasında savaştıracağınız insanları da irfaniyet ile hünkara bağlıyorsunuz. Osmanlı'nın muazzam bir zekası" diye konuştu.

Anadolu ve Balkanların Türkleşmesi ve İslamlaşmasında etkili oldu

Prof. Dr. Kılıç, Hünkar Hacı Bektaş'ın bazı kaynaklarda 360, bazılarında ise 14 olarak belirtilen halifeleri-erenleri aracılığıyla Anadolu ve Balkanlarda çok önemli irşad vazifesinde bulunduğunu belirterek, "Hacı Bektaş-ı Veli, sadece Anadolu'nun değil, Balkanların da İslamlaşmasını sağlayan, aynı zamanda hem Anadolu'nun, hem Balkanların Türkleşmesini sağlayan çok önemli önderlerden birisidir. Balkanlardaki en büyük isim Sarı Saltuk'tur. Bu zatın Hacı Bektaş erenlerinden birisi olduğu biliniyor. Bu gün Arnavutluk'taki Bektaşi kökenli kardeşlerimizin hepsi Sarı Saltuk'u Hünkar Hacı Bektaş'ın ereni olduğu veya görevlendirdiği bir derviş olarak biliyor" şeklinde konuştu.

"Hacı Bektaş-ı Veli hepimize ait, herkes istifade edebilir"

Yıllarca Hacı Bektaş-ı Veli'nin sadece belli bir grubun önderiymiş gibi anlaşıldığını ve belki de açıkça sadece bir grup tarafından sahiplenildiğini ifade eden Kılıç, Hünkar Hacı Bektaş'ın yazdığı "Makalat-Makaleler" isimli eserinde nasıl bir insan olduğunu ve nasıl bir insan olunması gerektiğini detaylı bir şekilde anlattığını söyledi.

"Hacı Bektaş-ı Veli hepimize aittir. Herkes ondan istifade edebilir" diyen Kılıç, şöyle devam etti:

"Bu anlamda sadece şu gruba, bir taifeye ait demek Hacı Bektaş için çok daraltıcı bir tespit olur. Hepimiz için önce insan olmak önemli. İnsan olmanın özünde de insanı incitmemek, kırmamak vardır. Hünkar Hacı Bektaş'ın öğretilerine de baktığımızda esasında tamamen bizim inanç değerlerimizin bulunduğunu görüyoruz. Bu değerlerin altında Orta Asya'dan alıp getirdiğimiz insani değerler ve sonra tabi ki İslam, İslam'ın emirleri var. Hacı Bektaş Anadolu'da, Orta Asya'dan henüz yeni çıkıp gelmiş Türkmen aşiretlerinin, boylarının İslamı daha iyi anlaması ve algılamasını sağlamıştır. Göçebe, belli bir coğrafyadan başka bir coğrafyaya gelen bir toplum için İslam'ın pek çok emri, çok kolay yerine getirilebilecek icraat olmamasına rağmen Hünkar Hacı Bektaş verdiği mesajlarla dinle çok aşina olmayan bir toplumun dine karşı daha çabuk ısınmasına zemin hazırlamıştır. Daha fazla yaklaşmasını sağlamıştır." - Kayseri