Haftanın Tarihine Bakış

Türk Dil Kurumu (TDK), "Türk Dili Tetkik Cemiyeti" adıyla 12 Temmuz 1932'de kuruldu.

Cemiyetin kurucuları, hepsi de milletvekili ve dönemin tanınmış edebiyatçıları olan Samih Rifat, Ruşen Eşref, Celal Sahir ve Yakup Kadri idi. Kurumun ilk başkanlığına Samih Rifat getirildi. Türk Dili Tetkik Cemiyeti'nin amacı, "Türk dilinin öz güzelliğini ve zenginliğini meydana çıkarmak, onu yeryüzü dilleri arasında değerine yaraşır yüksekliğe eriştirmek" olarak tespit edilmişti.

Atatürk'ün sağlığında, 1932, 1934 ve 1936 yıllarında yapılan üç kurultayda hem kurumun yönetim organları seçildi, hem dil politikası belirlendi hem de bilimsel bildiriler sunulup tartışıldı. 26 Eylül-5 Ekim 1932 tarihleri arasında Dolmabahçe Sarayı'nda yapılan Birinci Türk Dili Kurultayı sonunda Kurumun

"Lügat-Istılah, Gramer-Sentaks, Derleme, Lenguistik-Filoloji, Etimoloji, Yayın" adları ile altı kol halinde çalışmalarını sürdürmesi kabul edildi.

Sonraki kurultaylarda bu kollardan bazıları ayrıldı, bazıları tekrar birleştirildi fakat ana çatı değiştirilmedi. 1934'te yapılan kurultayda Cemiyetin adı, Türk Dili Araştırma Kurumu; 1936'daki kurultayda ise Türk Dil Kurumu adını aldı.

-Belli başlı öteki olaylar-

9 Temmuz

1401- Moğol İmparatoru Timur'un orduları, Bağdat'ı ele geçirdi.

1872- İbret gazetesi, yazar Namık Kemal'in "Garaz Marazdır" başlıklı

yazısı nedeniyle kapatıldı; Namık Kemal ise sürgüne gönderildi.

1932- Türkiye, Milletler Cemiyetine üye oldu.

1935- Moda Deniz Kulübü, Atatürk'ün de katıldığı törenle açıldı.

1938- Atatürk, Savarona yatında üç saat süren Bakanlar Kurulu

toplantısına başkanlık etti. (Bu toplantı Atatürk'ün, Bakanlar

Kuruluna son kez başkanlık edişiydi)

1945- Ormanlar devletin mülkiyetine geçti.

1946- Ankara Valisi Nevzat Tandoğan intihar etti.

1949- Çorum vapuru, Galata rıhtımında yandı; 56 kişi dumandan

boğularak öldü.

1952- İstanbul Teknik Üniversitesi televizyon laboratuvarında, ilk

televizyon yayını basın önünde yapıldı.

1953- Yerli Film Yapanlar Cemiyeti, ilk resmi film yarışmasını düzenledi.

1957- Aktör Tom Hanks doğdu.

1961- Anayasa için halk oylaması yapıldı. 1961 Anayasası yüzde 61,5

oranındaki "evet" oyuyla kabul edildi.

1979- Abdi İpekçi cinayetinin sanığı Mehmet Ali Ağca yakalandı.

1987- Midyat'ın bir mezrasına ve bir köyüne saldıran

teröristler 31 kişiyi öldürdü.

1993- Şair Metin Altıok'un da kaldırıldığı hastanede 52 yaşında

ölmesi üzerine Sivas katliamında ölenlerin sayısı 37'ye çıktı.

1995- Sıcak çatışmanın sona erdiği Irak'ın kuzeyinde Kanimasi,

Mergasor ve Barzan bölgelerinde kontrolü ele geçiren Türk askeri

birlikleri, 6 teröristi daha öldürdü. Harekatta öldürülen terörist

sayısı 127'ye ulaştı.

1998- İstanbul'da tarihi Mısır Çarşısı'ndaki patlamada 7 kişi öldü,

110 kişi yaralandı. "Tüp patlaması mı, terör örgütü bombası mı"

tartışmaları dört yıl sürdü. Sonuçta bilirkişi raporlarıyla tüp

patladığına karar verildi.

2001- Emlakbank, Ziraat Bankasına devredildi.

2006- Somali'de dinciler başkent Mogadişu'yu ele geçirdi.

2006- İtalya, Fransa ile yaptığı final maçında dünya kupasının sahibi

oldu. Maçtan çok, Fransız futbolcu Zineddin Zidane'ın İtalyan oyuncu

Marco Materazzi'ye attığı kafa konuşuldu.

2008- ABD'nin İstanbul Başkonsolosluğu binası önündeki silahlı

saldırıda üç polis şehit oldu, saldırıyı düzenleyen teröristlerden

üçü ölü ele geçirildi, biri kaçtı.

2011- Güney Sudan Meclis Başkanı James Wani İgga, ülkenin

bağımsızlığını resmen ilan etti.

10 Temmuz

1900- Paris Metrosu açıldı.

1921- Yunan ordusunun taarruzuyla Kütahya-Eskişehir muharebeleri

başladı.

1923- İstanbul'da Harp Akademisi kuruldu.

1933- Sümerbank resmen faaliyete geçti.

1939- Türk Basın Birliğinin ilk kongresi Ankara'da toplandı.

1947- Hindistan'ın ikiye ayrılmasıyla oluşan Pakistan'da genel

valiliğe Muhammed Ali Cinnah getirildi.

1952- Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS) kuruldu.

1961- Galatasaraylı milli futbolcu Metin Oktay, İtalya'nın

Palermo takımına 660.000 liraya transfer oldu.

1962- ABD, kıtalar arası haberleşmeyi sağlayacak Telstar

uydusunu uzaya gönderdi.

1969- Ordu mensuplarına oy hakkı tanındı.

1971- Fas ordusunun bazı birlikleri krallık rejimine karşı

ihtilal girişiminde bulundu. Ülkede cumhuriyet ilan edildi.

1977- Beşiktaşlı eski futbolcu, spor yazarı Şükrü Gülesin öldü.

1985- Yeni Zelanda'nın Auckland Limanı'nda bulunan barış örgütü

Greenpeace'in "Rainbow Warrior" adlı gemisinde iki patlama

oldu; gemi bir saat sonra battı, bir kişi öldü.

1991- Yazar Orhan Hançerlioğlu 75 yaşında vefat etti.

1992- Yazar, edebiyat tarihçisi Cevdet Kudret 85 yaşında öldü.

1994- Halk müziği sanatçısı Şemsi Yastıman 72 yaşında öldü.

1995- Siyasetçi, yazar Mehmet Ali Aybar 87 yaşında yaşama

gözlerini yumdu.

1996- Ses sanatçısı Hamiyet Yüceses 84 yaşında öldü.

1996- Türksat uydusu, Fransız Guyanası'ndan uzaya fırlatılarak

geçici yörüngesine yerleştirildi.

2004- Hamit Bayram'ın gözaltındayken kaçırılması olayına

karıştıkları gerekçesiyle mahkemeye sevk edilen eski

milletvekili Mustafa Bayram ile gözaltına alınan 7 kişi

tutuklanarak cezaevine konuldu.

2007- Astronomlar, ışığı Dünya'ya 13,5 milyar yılda ulaşan en uzak

gök adaları saptadı. Keşif, Hawai'de Mauna Kea yanardağı tepesinde

4.205 metre rakımda kurulu Keck teleskobun sayesinde yapıldı.

2011- - Şike soruşturmasında Fenerbahçe Kulübü Başkanı Aziz Yıldırım

tutuklandı ve Metris Cezaevi'ne konuldu.

2011- Telekulak skandalıyla sarsılan İngiltere'nin en yüksek tirajlı

pazar gazetesi "News of the World" son kez yayımlandı.

11 Temmuz

1789- Fransız devrimci Lafayette, "İnsan Hakları ve Vatandaşlık

Hakları Bildirgesi"ni, Devrimci Milli Meclise sundu.

1921- İngilizler, Suriye'de istenmeyen Faysal'ı Irak'ta kral

ilan etti.

1958- İstanbul'da 1930'dan beri birleşik olan valilik ve

belediye başkanlığı birbirinden ayrıldı.

1963- Türkiye'de veremle savaşın öncülüğünü yapan Prof. Dr.

Tevfik Sağlam 82 yaşında İstanbul'da öldü.

1975- Eski Çin'in başkenti Xian'da 2000 yıl öncesinden kalma

aslı ile aynı boyda, savaş donanımlı, kilden yapılmış 6000

kişilik ordunun heykelleri bulundu.

1978- Suikasta uğrayan Doç. Dr. Bedrettin Cömert 38 yaşında

katledildi.

1989- Aktör Laurence Olivier 82 yaşında öldü.

1991- Aktüel dergisi yayımlanmaya başlandı.

2005- Kanser yüzünden uzun süredir tedavi gören NTV Spor

Yayınları Koordinatörü Gazeteci Kenan Onuk vefat etti.

2011- Kıbrıs Rum kesiminde Limasol yakınlarında bulunan Zigi'deki Rum Milli

Muhafız Ordusu-na (RMMO) ait "Evangelos Florakis Deniz Üssü"nde

konteynerlerdeki mühimmatın patlaması sonucu üs komutanı dahil 13 kişi öldü.

Üssün yanındaki Rum bölgesine elektrik sağlayan santralde de yangın çıktı ve

santral devre dışı kaldı. Rum kesiminde 3 günlük yas ilan edildi ve Rum kesimine

elektrik verilmesi amacıyla KKTC ile 16 Temmuz-da sözleşme imzalandı.

12 Temmuz

1536- Düşünce ve özgürlük kavramlarının savunucularından

Desiderius Erasmus öldü.

1878- Osmanlı Devleti, Kıbrıs Adası yönetimini İngiltere'ye

devretti.

1923- İstiklal Marşı için Ali Rifat (Çağatay) Bey'in bestelediği

eser seçildi. Bu marş yedi yıl okunduktan sonra 1930'da Osman Zeki

(Üngör) Bey'in bestesiyle değiştirildi.

1925- İlk "antika otomobil" yarışı Münih'te düzenlendi.

Yarışta, dünyanın petrolle çalışan en eski otomobili olan 1886

model Benz'i, yapımcısı Karl Benz kullandı.

1932- TÜRK DİL KURUMU: Türk dilinin öz güzelliğini ve zenginliğini

ortaya çıkarmayı amaç edinen Türk Dil Kurumu, Cumhurbaşkanı

Atatürk'ün isteğiyle "Türk Dili Tetkik Cemiyeti" adıyla kuruldu.

TDK'nin ilk başkanı Samih Rifat oldu.

1936- Berlin Olimpiyatları'nda Türkiye'ye ilk olimpiyat

madalyasını, güreşte 71 kiloda üçüncü olan Mersinli Ahmet getirdi.

1944- İstanbul Yüksek Mühendislik Okulunun yeniden düzenlenerek

İstanbul Teknik Üniversitesi haline getirilmesini sağlayan

kanun kabul edildi.

1960- Celal Bayar, vatana ihanet suçuyla Yüce Divana sevk edildi.

1961- Türkiye'nin, Ortak Pazar'a katılma önerisi reddedildi.

1972- Deniz Kuvvetlerine ait Gölcük Tersanesi'nde yapılan Berk

firkateyni donanmaya katıldı.

1975- Atatürk ile iki yıl evli kalan Latife Uşaklıgil 75 yaşında

öldü.

1982- Türkiye'nin Los Angeles Başkonsolosu Kemal Arıkan'ı

katleden Ermeni terörist Hanping Herry Sasunyan, Los

Angeles'deki yargılama sonunda altı yıl hapisle cezalandırıldı.

1993- Arzum Onan, Avrupa Güzellik Kraliçesi seçildi.

1993- Hülya Avşar, "Berlin in Berlin" filmindeki rolüyle

Moskova Film Festivali'nde "En İyi Kadın Oyuncu" ödülünü kazandı.

2006- İsrail, iki askerini kaçıran Hizbullah'a karşı savaş başlattı.

34 gün süren savaşta bin 200 kişi öldü, 15 bin ev yıkıldı. BM Güvenlik

Konseyi'nin 11 Ağustostaki 1701 sayılı kararı 14 Ağustosta yürürlüğe

girdi ve savaş sona erdi. Karar, Lübnan'ın güneyinde çok uluslu güç

askerlerinin konuşlandırılmasını öngörüyordu.

13 Temmuz

1793- Fransız Devrimi önderlerinden Jean-Paul Marat, muhalifi

Charlotte Corday tarafından bıçaklanarak öldürüldü.

1878- Osmanlı Devleti ile Rusya, Almanya, Avusturya, Macaristan,

İngiltere, Fransa arasında "Berlin Anlaşması" imzalandı.

1927- Birinci ulusal mimarlık akımının önde gelenlerinden Mimar

Kemalettin Bey 57 yaşında öldü.

1930- İlk Dünya Futbol Şampiyonası Uruguay'da başladı. 30 Temmuz

günü sona eren şampiyonada kupayı ev sahibi takım kazandı.

1936- Yazar Fatma Aliye 74 yaşında öldü.

1937- Fransa Hatay'ın bağımsızlığını resmen ilan etti.

1949- Papa Pius, Komünist Parti'ye üye olanların aforoz

edileceğini söyledi.

1959- Trabzon'da bir Amerikan hava üssü kuruldu.

1959- "Lüküs Hayat" operetinin yazarı Ekrem Reşit Rey

59 yaşında öldü.

1971- Profesör Mümtaz Soysal ile yazar Sevgi Soysal, Mamak

Cezaevinde evlendi.

1976- Yumurtalık Savcısı Sefa Mutlu'yu öldürmekten sanık Yılmaz

Güney, 19 yıl hapse mahkum edildi.

1979- Mısır'ın Ankara Büyükelçiliğini basan dört Filistinli, bir

polisle bekçiyi öldürdü ve büyükelçi ile öteki personeli rehin

aldı. 14 Temmuzda elçilikten kaçmaya çalışan bir Mısırlı

öldürüldü. Gerillalar, aynı gün FKÖ yetkilileriyle görüştükten

sonra ikisi Türk üç rehineyi serbest bıraktı. İçişleri Bakanı

Hasan Fehmi Güneş'in de bulunduğu operasyonda gerillalar, 45

saat sonra rehineleri bırakarak teslim oldu ve yargılama

sonunda 23 Aralık 1980'de idama mahkum edildiler.

1985- Afrika'daki açlar için "Live Aid" konseri düzenlendi.

1986- Öykücü ve romancı Mehmet Seyda 67 yaşında öldü.

1993- Diyarbakır'da, Ergani çevresindeki kazılarda bulunan 9 bin

yıl öncesine ait kumaş parçasının en eski kumaş kalıntısı olduğu

açıklandı.

1994- Sinema ve tiyatro sanatçısı Ayfer Feray 66 yaşında öldü.

1995- Isparta'nın Senirkent ilçesindeki sel felaketinde 74 kişi öldü.

2002- Şair Ece Ayhan 71 yaşında İzmir'de yaşama gözlerini yumdu.

2005- TBMM Milli Egemenlik Onur Ödülü, törenle Prof. Dr. Gazi

Yaşargil'e verildi.

2011- AK Parti Genel Başkanı ve İstanbul Milletvekili Recep Tayyip Erdoğan'ın

başkanlığında kurulun 61. Hükümet, TBMM'den güvenoyu aldı.

14 Temmuz

1683- Osmanlı Orduları, Viyana'yı ikinci kez kuşattı.

1789- Silahlanan Paris halkının, krallık baskısının simgesi

olarak gördükleri Bastille Hapishanesi'ni ele geçirmesiyle

Fransız Devrimi başladı.

1926- Mustafa Kemal Paşa'ya yönelik İzmir Suikastı girişimi

gerekçesiyle Ziya Hurşit ve arkadaşları idam edildi.

1936- Türkiye, olimpiyatlarda ilk altın madalyayı aldı. Yaşar

Erkan, Berlin Olimpiyatları'nda güreşte 61 kiloda birinci oldu.

1942- Atılay denizaltısı battı; 39 subay ve er şehit oldu.

1948- Yerli Film Yapanlar Cemiyetince düzenlenen ilk film

festivalinde, Şakir Sırmalı'nın yönettiği "Unutulun Sır"

birinciliğe değer bulundu.

1958- Irak'ta General Abdülkerim Kasım yönetimindeki ihtilalci

ordu birlikleri, kanlı bir darbeyle yönetimi ele geçirdi.

Kral Faysal, Kral Naibi Prens Abdulilah ile Başbakan Nuri

Said öldürüldü. Bağdat Paktı Konferansı dolayısıyla Ankara'da

bir araya gelen Cumhurbaşkanı Celal Bayar, İran Şahı Pehlevi ve

Pakistan Cumhurbaşkanı Mirza, Irak'taki ihtilali görüştüler.

1960- Eski Konya Valisi Cemil Keleşoğlu, Yassıada'da intihar etti.

1966- Meclis, Yassıada mahkumları ile siyasi firarileri affetti.

1968- İsmail Dümbüllü, İstanbul Açıkhava Tiyatrosu'nda

düzenlenen gecede sahneye veda etti.

1971- Kültür Bakanlığı kuruldu. İlk bakan Talat S. Halman oldu.

1971- Atatürk'ün yakın arkadaşı Kılıç Ali vefat etti.

1982- Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Turgut Özal, Maliye

Bakanı Kaya Erdem ile İmar ve İskan Bakanı Şerif Tüten

görevlerinden istifa etti.

1983- Brüksel Büyükelçiliği İdari Ataşesi Dursun Aksoy katledildi.

1987- Doğu ve Güneydoğu Anadolu'da sekiz ili bünyesinde toplayan

Olağanüstü Hal Bölge Valiliği kuruldu. OHAL Valiliğine

Diyarbakır Valisi Hayri Kozakçıoğlu atandı.

1995- Yazar Bilge Karasu 65 yaşında öldü.

1997- İstanbul Harbiye Orduevi'ne lav silahıyla ateş açıldı.

1997- Anadolu Ajansı muhabiri, gazeteci Murat Koç trafik

kazasında vefat etti.

2001- Türk basınında ilk kadın foto muhabiri Eleni Küreman,

İstanbul'da öldü.

2004- Organize suç örgütü elebaşı Alaattin Çakıcı,

Avusturya'nın Granz kentinde, eski MİT mensubu Faik Meral

adına düzenlenmiş pasaportla yakalandı.

2004- Tiyatro sanatçısı İsmail Hakkı Sunat (38), gürültü

yüzünden tartıştığı komşusu tarafından tabanca ile öldürüldü.

2005- Van Cumhuriyet Başsavcılığının kararıyla Yüzüncü Yıl

Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Yücel Aşkın'ın evinde Emniyet

Müdürlüğü ekiplerince arama yapıldı.

2008- "Ergenekon" soruşturması kapsamında tutuklu bulunan

ATO Başkanı Sinan Aygün tahliye edildi.

2011- Futbolda şike soruşturmasında gözaltına alınan Beşiktaş

Jimnastik Kulübü Asbaşkanı Serdal Adalı ile Futbol Takımı Teknik

Direktörü Tayfur Havutçu'nun da aralarında bulunduğu 5 kişi tutuklandı.

15 Temmuz

1099- Haçlılar Kudüs'ü işgal etti.

1683- Osmanlı Ordusunun Viyana taarruzu başladı.

1795- Fransız şair Rougel de Lislie'nin yazıp bestelediği

"Marseillaise" Fransa'nın ulusal marşı ilan edildi.

1840- Osmanlı devleti ile İngiltere, Prusya, Avusturya ve Rusya

arasında, "Londra Mukavelesi" imzalandı. Osmanlılar, Mısır'ı

veraset, Suriye'yi kaydı hayat şartıyla Mehmet Ali Paşa'ya verdi.

1904- Modern kısa öykünün en önemli ustalarından Rus yazar

Anton Çehov öldü.

1908- Fransız biyolog Dr. Alexis Carrel, hayvandan hayvana

ilk organ naklini yaptı.

1928- İskoç Dr. Alexander Fleming penisilini buldu.

1932- Kültür ve sanat dergisi "Varlık"ın ilk sayısı çıktı.

1956- Kurtuluş Savaşı komutanlarından Orgeneral Cemil Cahit

Toydemir öldü.

1963- Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu ile Sendikalar

Kanunu kabul edildi.

1968- Bir yıl sonra yeniden İstanbul'a gelen ABD 6. Filosu,

üniversite öğrencilerince protesto edildi.

1969- Türk havacılığının kurucularından Vecihi Hürkuş 80

yaşında İstanbul'da öldü.

1974- Kıbrıs'ta Yunanlı subayların yönetimindeki Ulusal

Muhafız Örgütü, Cumhurbaşkanı Makarios'u devirdi ve EOKA-B

lideri Nikos Sampson'u Cumhurbaşkanı ilan etti.

1975- Junko Tabel, Everest'in zirvesine çıkan ilk kadın dağcı oldu.

1980- CHP İstanbul milletvekili Abdurrahman Köksaloğlu

öldürüldü.

1983- Ermeni terör örgütü ASALA'nın Paris Orly Havaalanı'nda

düzenlediği bombalı saldırıda ikisi Türk altı kişi öldü,

63 kişi yaralandı.

1997- Modacı Gianni Versace evinde ölü bulundu.

2005- Eski Basın Yayın ve Enformasyon genel müdürlerinden,

Gazeteci yazar Ömer Tarkan vefat etti.

2010- Osmanlı padişahlarından 2. Abdülhamit'in torunu Osman

Nami Osmanoğlu, 93 yaşında yaşamını yitirdi.