Kosova'da Osmanlı Kitâbeleri Dile Geldi

Yunus Emre Enstitüsü, Kosova'daki Osmanlı kitâbelerini dile getirdi. Kosova'daki Osmanlı mimarî eserleri uzun bir suskunluğun ardından ziyaretçileriyle birçok dilde konuşuyor. Ortak mesajları "gelin tanış olalım."

Yunus Emre Enstitüsü, "Kosova Kitâbeleri" adıyla yürüttüğü projeyi tamamladı. Kosova'daki tarihî yapıların Osmanlı Türkçesiyle yazılmış kitâbeleri, Latin harflerine çevrilip günümüz Türkçesine aktarıldı; yerli ve yabancı ziyaretçilerin de anlayabilmeleri için Arnavutça, Boşnakça ve İngilizceye çevrildi. Kitâbelerin anlamlarının levhalar hâlinde eserin görünür yerine asılmasını kapsayan bu proje sayesinde yapıların kimliği anlaşılıyor.

Kültür gün yüzüne çıktı

Kosova'da hâlen canlılığını koruyan cami, dergâh, türbe, hamam, köprü, saat kulesi, çeşme gibi mimarî eserlerin büyük çoğunluğu Osmanlı dönemine ait. Bu Osmanlı yapılarının üzerindeki kitâbelerde ne söylendiğinin anlaşılmasıyla büyük bir kültürün birikimi de gün yüzüne çıkarılmış oldu. Bazıları, üzerlerinde bulundukları yapı için tek kaynak olan kitâbelerin, insanlar tarafından okunamadığı anlaşılmıştı. Projenin tamamlanmasıyla birlikte insanlar, hemen her gün önünden geçtikleri, içinde yaşadıkları, namaz kıldıkları, sırtlarını dayadıkları, suyunu içtikleri yıkandıkları cami, han, hamam, çeşme, köprü ve saat kulesi gibi yapıların tarihini ve onu meydana getiren medeniyeti öğreniyorlar.

Binlerce eser dijital ortamda

Yunus Emre Enstitüsü'nün Kosova'nın kültürel mirasının yönünde yaptığı bir diğer çalışma da "Balkanlarda Kültürel Mirasın Yeniden İnşası" Projesi oldu. Balkanlar'daki el yazmalarının taranarak dijital ortama aktarılmasını ve bu yolla hem koruma altına alınmalarını hem de bilim dünyasının hizmetine sunulmasını kapsayan proje ile, Bosna-Hersek, Hırvatistan ve Makedonya'dan sonra Ağustos- Eylül 2014 tarihinde Kosova'daki el yazmalarının dijital ortama aktarılması noktasında büyük bir aşama kaydedilmişti. Şimdiye kadar toplam 10 bin yazma eser ve 5 bin matbu eserin dijital ortama aktarıldığı proje kapsamında, Kosova'da Kosova Cumhuriyeti İslam Birliği, Kosova Devlet Arşivi, Yakova Şeyh Sadi Tekkesi ve Kosova Kültür, Gençlik ve Spor Bakanlığına bağlı Anıtları Koruma Kurumunda bulunan bini aşkın Osmanlı Türkçesi, Arapça ve Farsça yazma eser dijital ortama aktarıldı.

İçinde yaşanılan medeniyeti öğretecekler

Projenin tamamlanmasıyla birlikte insanlar, hemen her gün önünden geçtikleri, içinde yaşadıkları, namaz kıldıkları, sırtlarını dayadıkları, suyunu içtikleri yıkandıkları cami, han, hamam, çeşme, köprü ve saat kulesi gibi yapıların tarihini ve onu meydana getiren medeniyeti öğrenecekler. Proje kapsamında binası ve kitâbesi ayakta olan bütün Osmanlı eserleri üzerinde çalışmalar yapıldı. Kosova'daki Osmanlı mirası eserlere asılan bu levhalar; Arnavutça, Boşnakça, İngilizce ve günümüz Türkçesiyle binaların banilerine hayır duaları gönderilmesine vesile oluyor. Bu kitâbeler, her dilden ve dinden insana büyük bir medeniyetin bâki kalan hoş görüntülerini, tarihini birçok dilde anlatıyor.

Binlerce eser dijital ortamda

Yunus Emre Enstitüsü'nün Kosova'nın kültürel mirasının korunması ve en güzel şekilde gelecek nesillere aktarılması yönünde yaptığı bir diğer çalışma da T.C. Merkez Bankası ve T.C. Kalkınma Bakanlığının sponsorluğunda sürdürülen "Balkanlarda Kültürel Mirasın Yeniden İnşası" Projesi. Balkanlar'daki birbirinden değerli el yazmalarının taranarak dijital ortama aktarılmasını ve bu yolla hem koruma altına alınmalarını hem de bilim dünyasının hizmetine sunulmasını kapsayan proje çerçevesinde, Bosna-Hersek, Hırvatistan ve Makedonya'dan sonra Ağustos-Eylül 2014 tarihinde Kosova'daki el yazmalarının dijital ortama aktarılması noktasında büyük bir aşama kaydedilmişti. Şimdiye kadar toplam 10 bin yazma eser ve 5 bin matbu eserin dijital ortama aktarıldığı proje kapsamında, Kosova'da Kosova Cumhuriyeti İslam Birliği, Kosova Devlet Arşivi, Yakova Şeyh Sadi Tekkesi ve Kosova Kültür, Gençlik ve Spor Bakanlığına bağlı Anıtları Koruma Kurumunda bulunan bini aşkın Osmanlı Türkçesi, Arapça ve Farsça yazma eser dijital ortama aktarıldı. Taranan eserlerin kataloglamasına yönelik çalışmalara da devam ediliyor.

Yazma eserlere Restorasyon

Proje çerçevesinde eserlerin yerinde tamir edilebilmesi için Kosova İslam Birliğine "Yazma Eser Restorasyon Atölyesi" kuruldu. Tarihi eserlerin restorasyonu için ihtiyaç duyulan her türlü araç gerece sahip olacak atölyede sadece İslam Birliği uhdesinde bulunan eserlerin değil, Kosova'da başka kişi ve kurumlarda bulunan el yazmalarının da restorasyonu hedefleniyor.