New York'ta Çanakkale Savaşları Konferansı

NEW Türkiye'nin New York Başkonsolosluğu, Avustralya ve Yeni Zelanda'nın New York Başkonsoloslukları ile "100. Yılında Çanakkale Savaşları:  Tarih, Ulusal Yaklaşımlar ve Dostluk" konulu konferans düzenledi.

Marine Corps Üniversitesi Öğretim Üyesi ve "Osmanlı Askeri Tarihi", "Balkan Harpleri'nde Osmanlı Ordusu" ve "Gelibolu-Osmanlı Harekatı" kitaplarının yazarı Edward J. Erickson, New York Eyaleti Üniversitesi (SUNY) Maritime College'da düzenlenen konferansta, Çanakkale Savaşları'nda Türk ordusunun İngilizlere karşı komuta ve kontroldeki üstünlüğünün zaferde büyük rol oynadığını söyledi.

Erickson, 2000'li yıllara kadar Çanakkale Savaşları ile ilgili tarih yazımının İngiliz merkezli bir bakış açısına sahip olduğunu ifade ederek, bu durumun son yıllarda Türk arşivlerine erişimin artmasıyla değişmeye başladığını belirtti.

Çanakkale Savaşları öncesinde İngiliz komuta kademelerinin Türk ordusunun taktik ve operasyonel gücünü hafife aldığını dile getiren Erickson, "Osmanlı komuta ve kontrol yapısı İngiliz komuta ve kontrol yapısından daha etkiliydi ve bu durum harekatın işleyiş ve sonucunu önemli derecede etkiledi" diye konuştu.

Erickson, savaş öncesinde İngilizlerin harekatın hızlı ve az masraflı bir şekilde İtilaf devletleri lehine kazanılabileceğini sandığını anlatarak, bu durumun İngilizlere pahalıya mal olduğunu bildirdi.

-"Çatışmadan çıkan dostluk bağları"-

Türkiye'nin New York Başkonsolosu Ertan Yalçın da Çanakkale Savaşları'nın sadece Birinci Dünya Savaşı'nın değil, sonrasında yazılan tarihin akışını da değiştirdiğini söyledi.

Gelibolu harekatının hem Türk halkının hem de Avustralya ve Yeni Zelanda halklarının tarihinde önemli bir nokta oluşturduğunu belirten Yalçın, "Çanakkale Savaşları, çatışmadan çıkan dostluk bağları ile dünyaya özgün bir örnek sunuyor" diye konuştu.

Yalçın, Gelibolu Yarımadası'nda farklı milletlerden askerlerin yan yana yatmasının ölümsüz bir barış ve dostluk anıtı olduğunu ifade etti.

Yeni Zelanda'nın New York Başkonsolosu Peta Conn da Çanakkale Savaşları'nda Anzak (Avustralya ve Yeni Zelanda Kolordusu) askerlerinin gösterdiği cesaretin, Yeni Zelanda gibi genç bir ülkenin güç ve kararlılığını dünyaya gösterdiğini kaydetti.

Çanakkale Savaşları sayesinde Yeni Zelanda'nın kendi özgün kimliğine yönelik daha fazla öz güven duymaya başladığını belirten Conn, savaş sırasında ortaya çıkan karşılıklı saygının sadece Yeni Zelanda ve Avustralya halkları arasında değil, Türkler ve Anzaklar arasında da kalıcı bir bağ yarattığını söyledi.

Avustralya'nın New York Başkonsolos Yardımcısı Natalie Roche ise Avustralya askerlerinin gösterdiği cesaret ve fedakarlığın, ülkenin ulusal bir kimlik inşa etmesine katkısına vurgu yaptı.

Roche, "Anzak ruhu"nun cesaret, dayanaklılık, yaratıcılık, zor durumda mizah, hizmet ve diğerkamlık anlamına geldiğini ifade etti.

"(Zafer) Büyük cesaret kazandırdı"-

Konferansta Çanakkale Savaşları'nın arka planıyla ilgili sunum yapan Ankara Üniversitesi Avrupa Toplulukları Araştırma ve Uygulama Merkezi (ATAUM) Başkanı Prof. Dr. Çağrı Erhan ise Çanakkale Savaşları'nın 100. yılı vesilesiyle konu hakkında yayımlanan yeni kitapların sayısında artış olduğunu belirtti.

Erhan, "Çanakkale, Türkiye'de bir ordunun İngilizlere karşı ilk büyük zaferi. 19. yüzyıldan itibaren sürekli gerilemekte olan bir ordunun, büyük bir devlete karşı kazandığı ilk büyük zafer. Bu büyük bir cesaret kazandırdı. Çanakkale'den sonra Kut'ül Ammare'de önemli bir başarı elde edildi. Kanal Harekatı'nın arkasındaki temel cesaretlendirici de Çanakkale'dir" değerlendirmesinde bulundu.

"Almanlar yenilince biz de yenilmiş sayıldık" ifadesinin gereğinden fazla küçümsenen bir yorum olduğunu kaydeden Erhan, "Genele baktığımız zaman 1918 Kasım'ı itibarıyla Osmanlı ordusu hem Musul'dadır hem de Azerbaycan içlerindedir. Burada diplomasinin biraz da hak etmediği ölçüde bir yenilgiyi Osmanlı Devleti'ne yüklediğini görüyoruz" ifadelerini kullandı.

Çanakkale zaferinin Türkiye için her dönemde önemli olduğuna vurgu yapan Erhan, Çanakkale Savaşları'nın bugünkü anlamının kazandırılarak tartışılmaya başlanmasının 1980'lerden sonra gerçekleştiğini söyledi.

Erhan, 1980'lerden sonra Türkiye'de milli birlik ve bütünlüğe dönük birtakım tehditler ve Türkiye'nin bir bölgesinde ayrı bir devlet kurmayı arzu eden bir terör faaliyeti başlayınca, Çanakkale'nin, ülkede yaşayan her unsurun beraberce savaştığı bir ölüm kalım mücadelesi olduğu vurgusunun hükümetler tarafından yapıldığını söyledi.

-Atatürk'ün tarih sahnesine çıkışı-

Columbia Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Kenneth Jackson da yaptığı sunumda, savaş öncesinde Avustralya ve Yeni Zelanda'nın İngiliz İmparatorluğu'nun önemsiz parçaları olarak görüldüğünü fakat savaş sonrasında iki ülke için yeni bir milletleşme ve aidiyet sayfasının açıldığını söyledi.

Mustafa Kemal Atatürk'ün tarihteki önemli siyasi ve askeri liderlerinden biri olarak tarih sahnesine çıkmasının önemini vurgulayan Jackson, Atatürk'ün Anzak askerleri ve annelerine hitaben söylediği sözlerin tarihte örneğinin görülmediğini ifade etti.

Konferansın ardından konuşmacılar, Atatürk'ün "Bu memleketin toprakları üzerinde kanlarını döken kahramanlar" cümlesiyle başlayan ünlü sözlerini, Türkçe ve İngilizce okudu.

Atatürk'ün, "Bu memleketin toprakları üzerinde kanlarını döken kahramanlar! Burada bir dost vatanın toprağındasınız. Huzur ve sükun içinde uyuyunuz. Sizler Mehmetçikler ile yan yana, koyun koyunasınız. Uzak diyarlardan evlatlarını harbe gönderen analar! Gözyaşlarınızı dindiriniz. Evlatlarınız bizim bağrımızdadır. Huzur içindedirler ve huzur içinde rahat uyuyacaklardır. Onlar, bu toprakta canlarını verdikten sonra artık bizim evlatlarımız olmuşlardır" ifadeleri, Türkçe ve İngilizce olarak, Gelibolu'daki Anzak anıtında bulunuyor.