Tarihi Fabrika, Kağıt Müzesi Oluyor

ŞAHİN OKTAY - YUNUS EMRE GÜNAYDIN - Cumhuriyet tarihinin ilk sanayi kuruluşlarından olan İzmit'teki SEKA Kağıt Fabrikası, yaklaşık 1,5 yıldır devam eden restore çalışmalarının tamamlanmasının ardından Türkiye'nin ilk, Avrupa'nın da en büyük kağıt müzesi olarak hizmete girecek.

AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, 1934 yılında dönemin Başbakanı İsmet İnönü tarafından temeli atılan fabrika, 1936 yılında dönemin İktisat Bakanı Celal Bayar ve beraberinde gelen 2 tren dolusu davetliyle açıldı.

Yıllık 12 bin ton üretim kapasitesiyle faaliyete başlayan ve o yıllarda dünyanın en modernlerinden olan fabrikanın 18 Nisan 1936'da ilk yerli kağıdı üretmesine en çok medya camiası sevindi. Öyle ki ünlü yazar Peyami Safa, 21 Nisan 1936 tarihli Cumhuriyet Gazetesi'nde yayımlanan "Kağıt" başlıklı makalesinde "Ekmeksiz yaşaması mümkün olduğu halde kağıtsız yaşama imkanı olmayan meslek için, yani mesleğimiz için 18 Nisan bir kağıt bayramı günü sayılmaya değer. Kağıt bizim her şeyimizdir" ifadesini kullandı.

Fabrika sayesinde, ülkenin kağıttaki ithal bağımlılığının sona erdi, gazeteler Kocaeli'de üretilen milli kağıtlara basılmaya başlandı.

Kuruluş sürecinde "zarar eder" şeklinde tartışmalara sebep olan fabrika kısa sürede daha da büyüyerek, bölgedeki binlerce insanın ekmek kapısı oldu. Fabrika alanında bulunan spor tesisleri ve sinema salonları, Kocaelililerin sosyal ihtiyaçlarını da büyük ölçüde karşıladı.

2005 yılında Kocaeli Büyükşehir Belediyesi'ne devredildi

Özelleştirme Yüksek Kurulu'nca 1997 yılında bünyesinde bulunduğu Türkiye Selüloz ve Kağıt Fabrikaları AŞ'nin (SEKA) özelleştirme kapsamına alınmasıyla yatırımları durdurulan fabrika, işçilerin ve bölge insanının tepkisi nedeniyle uzayan sürecin ardından 2005 yılında Kocaeli Büyükşehir Belediyesi'ne devredildi ve üretim faaliyeti sonlandırıldı.

Belediye, bu tarihten sonra fabrikanın bin 100 dönümlük arazisi üzerinde Türkiye'nin en büyük endüstriyel dönüşüm projesini başlattı. Kıyı kesimini kapsayan alanda yapılan çalışmalar sonucunda 2006 yılında son halini alan Sekapark, ülkenin en büyük eğlence ve dinlence alanlarından biri olarak hizmete açıldı.

Bunun yanında, fabrika binalarının değerlendirilmesi için de "Seka Bilim Merkezi" ve "Seka Kağıt Müzesi" projeleri hazırlandı. Yaklaşık 1,5 yıldır süren restore çalışmaları kapsamında üretimde kullanılan tarihi makineler onarılarak ilk günkü görünümüne kavuşturuldu. İç mekan düzenleme çalışmaları devam eden birinci fabrikanın, 2015 yılının ortalarında Avrupa'nın en büyük kağıt müzesi olarak hizmete açılması planlanıyor.

"Cumhuriyetin endüstriyel bir mirası"

Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreteri Tahir Büyükakın, AA muhabirine yaptığı açıklamada, İzmit'teki SEKA Kağıt Fabrikası'nın Cumhuriyetin endüstriyel bir mirası, ilk kurulduğu yıllarda kendi sanayisini oluşturmak isteyen Cumhuriyetin en önemli adımlarından biri olduğunu söyledi.

Fabrikanın kurulduktan sonra uzun yıllar Türkiye'nin kağıt ihtiyacını karşıladığını dile getiren Büyükakın, özellikle gazetelerin basımında kullanılan kağıdı sağladığını kaydetti.

Büyükakın, fabrikanın zaman içinde işlevini tamamladığını ve teknolojisini ileri düzeyde geliştirilemediği için özelleştirme kapsamına alındığını anlatarak, "Bu kapsamda Sayın Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan, Başbakan olduğu dönemde 'fabrikanın Kocaeli Büyükşehir Belediyesi'ne verilmesi ve belediye tarafından bu alanda büyük bir park oluşturulması, binaların bulunduğu alanda da bir endüstriyel dönüşüm yapılmasını' söylemişlerdi" diye konuştu.

"Avrupa'nın en büyük müzesi olacak"

Bu kapsamda ilk olarak Sekapark'ın tamamlandığını ve şehir insanının denizle buluşturulduğunu vurgulayan Büyükakın, ikinci etapta ise içinde müze, bilim merkezi, anı evleri ve film platosunun yer aldığı "Seka Kültür Alanı" çalışmalarının sürdüğünü ifade etti.

Büyükakın, aslına uygun bir şekilde restore edilen fabrikayı gezenlerin o döneme ilişkin kağıt üretim teknolojisini görme imkanına sahip olacağına dikkati çekerek, "Tamamlandığında Türkiye'nin ve Avrupa'nın en büyük kağıt müzesi olacak. Restorasyonu aslına uygun, endüstriyel dönüşüm şeklinde planlanmış böyle bir kağıt müzesi ne Türkiye'de ne de Avrupa'da yok" ifadesini kullandı.

Çalışmaları devam eden müzeyi 2015 yılının ortalarında açmayı planladıklarını dile getiren Büyükakın, sözlerini şöyle tamamladı:

"Kağıt fabrikası, endüstriyel kağıt üretiminin o döneme uygun haliyle korunduğu bir müze olacak. Mesela 'şlayfer' denilen büyük bir makine var. O restore edildi, bakımı yapıldı ve olduğu gibi duruyor. Enerji ile ilgili düzenekler aslına uygun şekilde muhafaza ediliyor. Bunun yanında video gösteriminin olduğu alanlar da olacak, döneme ait canlandırmalar yapılacak. Eski günlerden bugüne kağıdın hikayesiyle birlikte bir anlamda Kocaeli'nin hikayesinin de anlatıldığı bir alan olacak." - Kocaeli