Türk Hava Sahasını İhlal Eden Savaş Uçağının Düşürülmesi

Uluslararası hukuk uzmanları, Türkiye'nin, hava sahasını ihlal eden savaş uçağını düşürmesinin uluslararası hukuk teamüllerine uygun olduğunu, egemen hava sahası hakları ihlal edilen bir ülkenin uçağın düşürülmesi dahil her türlü tedbiri alabileceğini vurguladı.

Abant İzzet Baysal Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi ve devletler hukuku uzmanı Doç. Dr. Mehmet Dalar, egemen hava sahası ihlal edilen ülkenin söz konusu uçağı önce uyarması, bu dikkate alınmadığı takdirde müdahalede bulunmasının uluslararası hukuka uygun olduğunu söyledi. Dalar, Türkiye'nin Suriye ile savaş halinde olmadığını ancak devletlerin yakın tehdit algıladığını, bu çerçevede çatışma bölgelerine yakın sınırlarını, egemenliklerini koruma yükümlülükleri bulunduğunu hatırlattı.

"Böyle bir durumda devlet, yakın bir güvenlik tehdidi algıladığı takdirde bir müdahalede bulunabilir" diyen Dalar, bu konuda atıfta bulunulacak en güncel uluslararası hukuk belgesinin 2009'da askeri uyuşmazlıklara uygulanmak üzere hazırlanan San Remo insancıl hukuk el kitabı olduğunu söyledi.

Dalar, "Söz konusu çalışmaya göre, devletler, güncel tehditler karşısında kendilerini savunmalarıyla ilgili angajman kurallarını belirleyebilirler ve saldırgan olmayan amaçlarla tedbir alabilirler" dedi. Genelkurmay Başkanlığı'nın ilgili uçağın uyarılara rağmen ihlali sürdürdüğüne ilişin açıklamasını hatırlatan Dalar, şunları kaydetti:

"Uçak, uyarının gereğini yerine getirilmediği için düşürülmek zorunda kalmıştır. Uçak, Suriye toprağında düşürülmüş olsa dahi, önemli olan ihlaldir. Uçak, Türk hava sahasındayken vurulmuş olabilir. Ancak, düştüğü yer Suriye toprakları olabilir. Önemli olan Türk hava sahasını ihlal edip etmediğidir. İhlal ettiyse, Türkiye'nin uçağı düşürmesi uluslararası hukuka uygundur."

-"İkaza rağmen ihlale devam, Türkiye'yi haklı kılan en büyük sebep"

Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Milletlerarası Hukuk Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Yasin Poyraz da uluslararası hukukun tamamen yazılı kurallardan oluşmadığını hatırlatarak, "Bu konuda yazılı bir kural olmaması, haklılığı ortadan kaldırmaz. Genel uluslararası hukuk teamülleri gereği, ikaza rağmen egemen ülkenin hava sahası ihlal edilmeye devam ediliyorsa, o ülkenin uçağı düşürmek de dahil olmak üzere gerekli tedbirleri almaya hakkı vardır. Uluslararası hukuk kitaplarında yazan budur" değerlendirmesinde bulundu.

Poyraz, 1945 tarihli Birleşmiş Milletler (BM) Anlaşmasının devletlerin egemen eşitliği, ülke bütünlüğü ve bağımsızlığını koruma altına aldığına dikkati çekerek, " Burada kritik nokta, uyarı yapılmış olması. 10 kez ikazda bulunulmasına rağmen yine de ihlale devam edilmesi, Türkiye'yi haklı kılan en önemli sebep. İhlal tespit edildiyse, uçağın Suriye toprağında düşürülmüş olması dahi bir şeyi değiştirmez" dedi.

Özyeğin Üniversitesi Öğretim Üyesi Mesut Hakkı Caşın, uçağın Türkiye'nin hava sahasına girdiği takdirde bunun sınır güvenliği ve milli egemenliğine ters bir hareket olduğunu ve Türkiye'nin bu uçağı düşürme hakkının olduğunu belirtti. Caşın, "Suçun başladığı andan itibaren bir ihlal var. Bu ihlalde ısrar edildiği ve bu ısrara karşılık olarak ateş edildiğini görüyoruz. Dolayısıyla Türkiye burada meşru müdafaa hakkını kullanmıştır. Bu Türkiye'nin BM Anlaşmasının 51. Maddesi gereği yaptığı bir harekettir. Dileriz ki bu olay Türkiye ile Rusya arasındaki ilişkileri kötü bir noktaya getirmez" şeklinde konuştu.

Rusya'nın Türkiye'nin sınır güvenliğine saygı göstermesi gerektiğini belirten Caşın, Türkiye'nin daha önce dostane şekilde ihtarlarda bulunduğunu hatırlattı. Son olayda radar izlerinin Rus uçağının Türk hava sahasını ihlal ettiğini gösterdiğini belirten Caşın, "Bir kere geçmek ile on kere geçmek arasında bir fark yok. Sınıra girdikten sonra ateş ediliyor" dedi.

Genelkurmay Başkanlığınca, Türk hava sahasını ihlal eden uçağa, beş dakika içinde 10 kez ikaz edilmesinin ardından, Hava Kuvvetleri Komutanlığına bağlı iki F-16 tarafından müdahalede bulunulduğu açıklanmıştı.