Yetersiz Soruşturmaya 20 Bin Lira Tazminat

Anayasa Mahkemesi, ölümü kayıtlara intihar olarak geçen gencin ailesinin yaptığı başvuruda, maktulün öldürülmüş olma ihtimalinin soruşturulmadığı gerekçesiyle yeniden soruşturma yapılması kararı verdi. Yüksek Mahkeme, ölen kişinin annesi ve 7 kardeşine toplam 20 bin lira tazminat ödenmesine hükmetti.

Diyarbakır'ın köyünde yaşayan bir aile, 1990'lı yıllarda bölgede silahlı eylemler gerçekleştiren terör örgütü tarafından örgüte yardım etmeleri veya katılmaları hususunda baskı görüp tehdit edilmeleri üzerine İzmir'e göç etti.

Çocuklarıyla İzmir'de yaşamaya başlayan anne F.E'nin oğullarından biri kayboldu.

Ailenin ihbarı üzerine aranan M.E, 18 Aralık 2011'de ormanlık alanda ağaca asılı şekilde bulundu.

İzmir Cumhuriyet Başsavcılığı olaya ilişkin soruşturma sonunda, ölümün intihar sonucu gerçekleştiği gerekçesiyle kovuşturmaya yer olmadığına karar verdi.

Aile, M.E'nin asılarak öldürülmüş olabileceği ihtimalinin araştırılmadığı, doğrudan intihar ettiği kanaatine varıldığı, etkin soruşturma yapılmadığı gerekçesiyle karara itiraz etti.

Karşıyaka 2. Ağır Ceza Mahkemesinin itirazı reddetmesi üzerine, ölen M.E'nin annesi ve 7 kardeşi Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulundu.

Başvuruda, yakınlarının ölümünün etkili şekilde soruşturulmaması nedeniyle yaşam hakkının ihlal edildiği öne sürüldü. Başvuru dilekçesinde, ihlalin tespiti, gerekli yasal tedbirleri almaya davet eden ve yol gösterir nitelikte bir karar verilmesi istemiyle tazminat talebinde bulunuldu.

"Etkili soruşturma yükümlülüğü ihlal edildi"

Başvuruyu inceleyen Anayasa Mahkemesi İkinci Bölümü, olayda yaşam hakkı kapsamında etkili soruşturma yükümlülüğünün ihlal edildiğine, başvuruculara müştereken 20 bin lira manevi tazminat ödenmesine hükmetti. Bölüm, ihlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden soruşturma yapmak üzere kararın bir örneğini İzmir Cumhuriyet Başsavcılığına gönderdi.

Anayasa Mahkemesinin Resmi Gazete'de yayımlanan kararında, doğal olmayan bir ölümün meydana gelmesi halinde, Anayasa'nın 17. maddesinde düzenlenen hak kapsamında devletin, ölümün nedenlerini soruşturma ve sorumluları tespit ederek cezalandırma yükümlülüğü bulunduğu belirtildi.

Bu usul yükümlülüğünün yerine getirilmemesi halinde, devletin yaşam hakkı kapsamındaki negatif ve pozitif yükümlülüklerinin yerine getirilip getirilmediğinin tespit edilemeyeceği kaydedilen kararda, bu nedenle devletin yaşam hakkı kapsamındaki yükümlülüklerinin güvencesini, etkili soruşturma yükümlülüğünün oluşturduğu vurgulandı.

Kararda, yaşam hakkı kapsamında yürütülen ceza soruşturmalarının amacının, yaşam hakkını koruyan mevzuat hükümlerinin etkili şekilde uygulanmasını ve sorumluların ölüm olayına ilişkin hesap vermelerini sağlamak olduğu ifade edildi.

"Olaya ilişkin ihtimal ve iddialara karşı en başından itibaren kayıtsız kalınmıştır"

Ölüm olayının nedenini veya sorumlu kişilerin tespiti imkanını zayıflatan bir eksikliğin, etkili soruşturma yükümlülüğüne aykırılık oluşturabileceği vurgulanan kararda, olayda başvurucuların yakınlarının üçüncü bir kişi tarafından öldürülmüş olabileceğine ilişkin iddialara ve olayın kendine özgü koşullarına rağmen, bu durumun araştırılmasına yönelik bir adım atılmadığı kaydedildi.

Kararda, "Bu kapsamda söz konusu olaya ilişkin bilirkişi incelemeleri de dahil tüm kanıtları toplamak için alınabilecek makul tedbirleri alma yoluna gidilmeyerek, olaya ilişkin ihtimal ve iddialara karşı en başından itibaren kayıtsız kalınmıştır. Soruşturma kapsamındaki kayıtsızlığa, ölümün intihar sonucu gerçekleştiğine dair ön yargılı tutumun neden olduğu değerlendirilmiştir. Soruşturmada ölüm olayının sebebini ve varsa sorumlu kişilerin ortaya çıkarılması imkanını zayıflatan, bu yönüyle soruşturmanın derinliği üzerinde önemli etki gösterecek nitelikte birtakım eksiklikler bulunduğu anlaşılmıştır. Sonuç olarak, etkili bir soruşturma yürütülmemesi nedeniyle Anayasa'nın 17. maddesinde düzenlenen yaşam hakkının usul yönünün ihlal edildiğine karar verilmiştir" ifadeleri kullanıldı.