Yorum: Su, Hidrokarbon ve Elektrik

Milliyet Kıbrıs yazarı Gökhan Güler, 'Türkiye ile KKTC arasında çift kablo Türkiye'den KKTC'ye ve çift kablo KKTC'den Türkiye'ye elektrik akışı olacak şekilde döşenmesinin ivedilikle ele alınması gerektiğini düşünmekteyim' diye yazdı.

İlk kez 1980'li yıllarda gündeme gelen Türkiye'den KKTC'ye su temini projesi, bilindiği gibi ancak 7 Mart 2011 tarihinde Alaköprü Barajı temelinin atılması ile fiili olarak başlamış ve 17 Ekim 2015 tarihinde Geçitköy Barajına suyun ulaşması ile resmen tamamlanmıştır. Cumhuriyet Meclisi'nin, 14 Nisan 2016 perşembe günü yapılan oturumunda "Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile KuzeyKıbrıs Türk Cumhuriyeti Hükümeti arasında Su Temini ve Yönetimine İlişkin Anlaşmanın Onaylanmasının Uygun Bulunmasına İlişkin Yasa Tasarısı " oy çokluğuyla kabul edilmiştir. Türkiye'den su temini projesinin hayata geçme sürecinde ülkemizde yaşanan tartışmalar hala sıcaklığını korumaktadır. Öyle ki belli kesimler Türkiye'den su temini konusunu vesayet olarak gördüklerini bile ileri sürmüştür. Geçmişte nasıl ki petrol, doğal gaz vb. enerji kaynakları için savaşlar verilmiş ve günümüzde de verilmeye devam ediyorsa, yakın gelecekte de su için benzeri mücadelelerin verileceği kaçınılmaz bir gerçektir. 28 Ocak 2016 Tarihinde Güney Kıbrıs-İsrail- Yunanistan arasında gerçekleşen 3'lü zirvede hidrokarbon için boru hattı yanında, elektrik enterkonnekte sistemi için deniz altına kablo döşenmesi ve su kaynaklarının yönetimiyle ilgili antlaşma üç ülke tarafından imzalanmıştır. Anastasiadis, Netanyahu ve Tsipras önemli bir anlaşma olarak niteledikleri Lefkoşa Bildirisi'nin en dikkat çekici kısmı hidrokarbon, elektrik ve suyun yönetimi konularında uzlaşıya vardıklarıydı. 1964'den bu yana Kıbrıs Cumhuriyeti devletini kendilerinin devleti olarak gören Rumlar BM ve AB üyeliğinin ardından şimdi de bölgesel olarak önemli bir enerji aktörü olmak için adımlar atmaktadır. Hem kendi ilan ettikleri Münhasır Ekonomik Bölge'de bulunan enerji kaynaklarından yararlanma, hem de bölgede İsrailve Mısır'ın MEB'lerinde bulunan kaynaklardan üretilecek gazın Avrupa pazarına iletilmesi için deniz altından Yunanistan'a boru hattı döşenmesi projelerini hayata geçirme girişimlerini ileriye taşımaktadır. Bölgesel olarak Türkiye'den KKTC'ye getirilen su ile ciddi bir adım atılmıştır.  Elektrik ve bunun yanında hidrokarbon  konularında İsrail, Yunanistan ve Güney Kıbrıs birlikte hareket etmektedir. Gerek deniz altına boru döşeyerek elektrik enterkonnekte sistemi, gerek hidrokarbonun deniz altından borular ile taşınması  ve su yönetimi alanlarındaki adımlarını ve sonuçlarını doğru biçimde öngörebilmemiz gerekmektedir.

Biz neredeyiz sorusu

Türkiye ve KKTC olarak biz bölgesel anlamda elektrik enterkonnekte, hidrokarbon ve su yönetimi sistemlerinin neresindeyiz? Güney Kıbrıs'tan Yunanistan'a ve oradan da Girit'e deniz altından döşenmesi gündemde bulunan boru ve kablolar nasıl ve nereden geçecektir?  bugünKıbtek ve Aksa'nın toplamda ortalama 380 Megawatt elektrik ürettiği ifade edilmektedir. Kıb-tek ve Aksa'nın dizel jeneratörler sayesinde ürettikleri elektrik ücretlerinin yüksek olduğu, iş dünyası için sunulan hizmetlerin ve ücretlerin rantabl olmadığı tüm kesimler tarafından sık sık dile getirilmektedir. 2023'de enerji talebimizin 500/550 mw olacağı öngörülmektedir. Türkiye'den kablo ile elektrik getirmenin maliyetinin ortalama olarak 150 milyon Euro olduğu konunun uzmanları tarafından çeşitli platformlarda dile getirilmiştir. Bu anlamda Kıb-tek Yönetim Kurulu Başkanı'nın enterkonnekte sistemi kurulması gündeme ilk geldiği dönemde Türkiye'den elektrik alınırsa bugün 60-70 kuruşa elektrik satacağımıza, 20-25 kuruşa elektrik satma imkanımız olacak açıklamasını çok iyi hatırlıyorum.  Gerek Kıb-tek Yönetim Kurulu Başkanı'nın yapmış olduğu açıklamalar ve gerekse İsrail, Güney Kıbrıs ve Yunanistan'ın enterkonnekte sistemi hayata geçirmek için atıkları adımlar bizlere konunun önemini vurgulamaktadır. Türkiye'den kablo ile, enterkonnekte sistem ile elektrik getirilmesi konusunun çok ciddi olarak üzerinde durulması gerektiğini düşünmekteyim. Eğer bugün KKTC olarak bunu Türkiye'den talep etmez ve beklersek ileride elektrik konusunda çok büyük sorunlar ile karşıya kalacağımızı düşünmekteyim. Bu konuda yetkililere çok ciddi görevler düşmektedir. Türkiye ile KKTC arasında çift kablo Türkiye'den KKTC'ye ve çift kablo KKTC'den Türkiye'ye elektrik akışı olacak şekilde döşenmesinin ivedilikle ele alınması gerektiğini düşünmekteyim.