Ytü, Sanatta ve Sosyal Bilimlerde de Öne Çıkacak

SİBEL KURTOĞLU - Yıldız Teknik Üniversitesi (YTÜ), 3 ay önce göreve başlayan Rektör Prof. Dr. Bahri Şahin'in kurduğu "Sosyopark" ve "Satpark" sayesinde, teknik alanların dışında sanat ve sosyal bilimlerde de çalışmalar yaparak, otoriteye öneriler sunacak.

2. Abdülhamid tarafından 106 önce kurulan ve adını bulunduğu semtten alan, günümüzde Yıldız, Davutpaşa ve Maslak'taki 3 kampüste 7 bini master ve doktora olmak üzere 35 bin öğrencinin eğitim aldığı, 920'si öğretim üyesinin görev yaptığı YTÜ, 3 ay önce göreve başlayan yeni rektörü Prof. Dr. Bahri Şahin ile atılım yapmaya hazırlanıyor.

Giresun'un Tirebolu ilçesi Aslancık köyünde başladığı eğitimini Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, YTÜ'de master ve İTÜ'de doktora ile tamamlayan, kurucusu olduğu Gemi İnşaatı ve Denizcilik Fakültesi'nde 17 yıl dekanlık görevinde bulunan Şahin, aynı zamanda Türkiye Bilimsel Akademisi asil üyesi. Rektör seçimlerinde YÖK'e ismi birinci sırada bildirilen Şahin, klasik anlayışın aksine yeni bir rektörlük modeli uygulamaya başladı.

Bahri Şahin, YTÜ'nün, dünyanın en iyi üniversiteleri arasına girebilmesi ve diğerlerine örnek olabilmesi için 23 ana proje hazırladı. Rektör Şahin'in döneminde YTÜ, teknik üniversite olarak anılmasının ötesinde sosyal ve sanat alanlarında da öne çıkacağa benziyor.

Prof. Dr. Şahin, YTÜ Rektörlüğü'nün Yıldız'daki tarihi binasında AA muhabirinin sorularını yanıtladı.

Soru: Rektör olarak en büyük hayaliniz ve hedefiniz nedir?

Şahin: 38 yıldır öğretim üyesi olarak çalıştığım üniversitenin sorunlarını aşağı yukarı biliyorum. En büyük amacım; bilimsel seviyeyi seçkin üniversiteler düzeyine çıkarmak. Dekanlığını yaptığım fakültede kısmen bunu başardım, geçmişte yaptıklarım burada yapacaklarımın da ipucunu veriyor.

Soru: Sorunları nasıl aşmayı düşünüyorsunuz?

Şahin: Türkiye'deki üniversitelerin çok sorunları var. Bunları çözebilmek için bazı yöntemler gerekiyor. Katılımcı bir anlayışın ve düşüncenin, ortak aklın esas alınması gerekiyor. Üniversitede her dünya görüşünden insanlarımız var. Her birinin bu üniversiteye katabileceği ayrı bir potansiyeli var. Kimseyi ötekileştirmeden, hizmet yarışında herkesin katkısını alarak daha iyi yerlere gelinebileceğine inanıyorum. Seçim sürecinde 23 ana projeyi önümüzdeki dönemde hayata geçireceğimizi vadettim. Bu projelerin hayata geçirilmesi için gerek merkezi yönetimin gerek akademisyenlerin, idari birimlerin destekleri gerekiyor. Bu desteği sağlayacağımıza inanıyorum. Çünkü akademisyenlerimiz bize güveniyor, seçimlerde bunu gördük. Biz de bu güveni boşa çıkarmamak için gayret ediyoruz.

"Tek adam yönetimine karşıyım"

Soru: Farklı bir rektör olacağını söylüyorsunuz, nasıl fark yaratacaksınız?

Şahin: Asıl ilkem şu; tek adam yönetimine karşıyım. Ekip çalışmasını esas alan bir anlayışım var. Ortak aklı esas alırım. İlkeleri beraber koyarız, onlara öncelikle üst yöneticiler olarak biz uyarız. İlkeleri kim olursa olsun değiştirmem ve şu anda bunu sağladık. Burası bir hizmet yeri. Ben otoritemi, yetkilerimi söz verdim paylaşacağım. Aşağıdan gelen talepleri benimseyeceğim, yukarıdan giden talepleri değil. Dayatmayla iş yapmayacağıma söz verdim. Bütün kararları beraber alacağız ve doğru yaparsak birlikte yapacağız, yanlış yaparsak da onlar da yanlışa ortak olacak.

Bir de şeffaflık benim için önemli bir ilke. Arkadaşlarıma şunu söyledim, 'Benim bildiğim her şeyi siz de bileceksiniz, arka planım olmayacak.' Ben ne biliyorsam hocalarımla paylaşacağım. Bu kampüsle ilgili hiç kimsenin bilgisi yoktu, senatodaydım, yönetim kurulundaydım, bizim de bilgimiz yoktu ama şimdi bilgim var, paylaşıyorum. B planı, C planı ne olur? Ortak aklı devreye sokuyor ve tartışıyoruz. Yapıcı tenkitlerden mutluluk duyarım. Başka türlü olursa yanlış yapabilirsiniz.

YTÜ'nün geleceğinin çok parlak olduğunu, diğer üniversitelere de model olabileceğini düşünüyorum. Buraya yeni bir rektörlük modeli oluşturabilir miyiz? Herkesi kucaklayan, sürece dahil eden bir model geliştirmek. Klasik değil, inovatif bir yönetim sistemi gayreti peşindeyim. Klasik bir yönetimle herkes yönetir ama ne katabiliriz ilave? Geçmişte herkes bir şey yapma gayreti içinde olmuş. Türkiye'nin imkanları o kadar fazla değil, kısıtlı imkanları da iyi kullanmak durumundayız.

"Civciv çıkarana kadar destekliyoruz"

Soru: Teknopark hakkında bilgi verebilir misiniz?

Şahin: YTÜ, Türkiye'nin fiziki olarak en büyük teknoparklarından birine sahip. Burada 380 firmada, 6 bin Ar-Ge personeli çalışmakta. Teknopark'a bağlı Teknoloji Transfer Merkezi ve kuluçka merkezlerimiz var. Kuluçka merkezinde 250 civarında genç girişimci var. Bunları 'civciv' çıkarana ve ayakta durana kadar destekliyoruz. Projelerini ürüne dönüştürdükleri zaman onlara Teknopark'ta profesyonel işler yapmaları için başka imkanlar tanıyoruz. Böylece Ar-Ge konusunda iyi bir performans sergiledik. Ama yeterli mi? Değil.

Teknoparklar konusunda Türkiye'nin eksiği şu; Teknopark firmalarımız vergi muafiyetine tabi ayrıca kira desteği alıyor. Bunun yanında üniversitelere yeteri kadar Ar-Ge katkısı olmuyor. Şu anda teknoparkımızın öğretim üyelerimizle ilişkisi yüzde 5 seviyesinde. Önümüzdeki dönemde bunu yüzde 40'lara çıkarmak istiyoruz. Öğretim üyesiyle Teknopark firmalarının birlikteliğini sağlayarak, sinerji oluşturmak hedefimiz. Böylece hem firmalar hem üniversite kazanacak. İnovatif ve teknoloji ürünlerinin geliştirilmesi ve bunların ihraç edilmesi gerekir. Bu konuda biraz daha yol almamız gerekiyor.

"Teknopark'taki firmalara karne"

Soru: Üniversite-firma birlikteliğini nasıl sağlayacaksınız?

Şahin: Benim şöyle bir önerim var; Teknopark'ta faaliyet gösteren her firmanın bir karnesi olacak. Bu karnede bazı performans kriterleri bulunacak. Kriterlere göre başarılı olan firmalara ayrı teşvikler sağlayacağız, kira indirimleri, başka teşvikler olabilir. Başarılı olmayan firmalara da nedenini bilimsel olarak soracağız ve yol gösterici faaliyetlerimiz olacak. Diyeceğiz ki, kendi alanınızda en az iki bilim insanını danışman olarak istihdam ettirin, hem bunlara katkı sağlayın bunlar da size katkı sağlasın.

"Biz bunu yıkacağız"

Soru: Teknopark'ın yanında yeni projeniz Sosyopark. Bunun Türkiye'ye katkısı ne olacak?

Şahin: Üniversitelerin sadece eğitim vermesi değil, toplumsal fayda sağlaması, toplumun problemleriyle yüzleşmesi lazım. Bu nedenle Sosyopark'ı Yıldız Kampüsü'nde kurduk. Dünyada gelişmiş üniversitelerde 'Sosyal İnovasyon Merkezi' adı altında böyle bir yapılanma var. Nasıl ki Teknopark'ta teknoloji ürünleri geliştirmeye çalışıyoruz, Sosyopark'ta da dünyanın ve ülkenin terör, mobbing, göç, fakirlik gibi sosyal problemleriyle ilgili çözüm geliştirilecek ve otoriteye katkı sağlanacak. Sosyal bilim alanındaki akademisyenlerimizin çıktıları maalesef çok zayıf. Sosyopark ile bilim insanlarını bir araya getirerek, ülke ve dünyanın sosyal problemlerine çözüm önerileri geliştirmek istiyoruz. Türkiye'deki eğitim fakültelerindeki öğretim üyeleri de projelerde bir araya getireceğiz.

TÜBİTAK projelerini hep teknik elemanlar alır. Sosyal alanda çalışanlar çok fazla projeye girmezler, biz bunu yıkacağız. Sosyal hatta uygulamalı alanlarda çalışan bilim insanları büyük projeler etrafında birleşebilecek. Mesela nükleer enerji alanında uzman bilim insanları sosyal bilimcilerle çalışabilir. Sosyal bilimcilerimiz toplumu bu alanda bilinçlendirebilir. Bir yerde maden çıkarılıyor, protestolar olabilir, provokatörler devreye girebiliyor. Bu sosyal bilimcilerin işidir. Sosyal problemlerini halletmeyen bir ülkenin sürdürülebilir teknolojik gelişme sağlaması da mümkün değil. Medeni ülkeler hem sosyal problemlerini hem de teknik problemlerini halleden ülkelerdir.

"Yeni bir Türk tasarımı"

Soru: Satpark hakkında bilgi verebilir misiniz?

Şahin: Teknopark, Sosyopark yeterli mi yetmez. Bir de yanına Satpark kurmak lazım. Sanat ve tasarım parkı. En zayıf olduğumuz noktalar; sanat ve tasarım. Ecdadımız sanata çok büyük önem vermiş ama son 100 yılda büyük bir gerileme olduğunu herkes müşahede ediyor. Yeni bir Türk tasarımını nasıl yaratabiliriz? Tasarım konusunda uluslararası düzeyde marka ürünlerimiz fazla yok. Sanayicilerimize bu anlamda destek verecek bir Satpark kuruyoruz. Patenti alınan teknolojik ürünlerin tasarımını yapmak için bir araya gelinecek. Diğer üniversitelerle ortaklaşa bazı şeyler yapabiliriz. Sonuç olarak gayemiz bu ülkeye, insanlığa hizmet. Sadece kendi üniversitemizin penceresinden değil, biraz daha açıyı genişleterek, bütün dünyaya bakmak durumundayız. Ben hep şunu söylüyorum; kendi açınızdan baktığınızda en uygun bir çözüm bulursunuz ama ülke açısından baktığınız zaman o uygun çözüm başka uygun çözümlerle yer değiştirebilir. Sadece üniversitenin menfaatini değil, ülkenin menfaatini öne aldığınız zaman bu sefer bazı alanlarda bazı üniversitelerle iş birliği yapmak zorundasınız, bu da ülkeye daha fazla katkı sağlar. Belki uluslararası bazı üniversitelerle iş birliği yapmak durumunda kalırsınız. Biz buna da soyunduk.

"Misyon farklılaşması"

Soru: Türkiye'nin diğer illerindeki üniversiteleri sisteme nasıl dahil edeceksiniz?

Şahin: Her üniversite her şeyi en iyi yapamaz. Her üniversitenin öne çıktığı alanlar farklıdır. Biz 'İyilerimizi bir araya getirelim, her üniversite her şeye sahip olmasın.' diyoruz. YÖK de buna 'misyon farklılaşması' diyor. YTÜ'nün öne çıktığı hususları belirlemeye başladım (Teknopark, Sosyopark, Satpark) ve o alanlarda YTÜ'ye yatırım yapacağız. Diğer alanlara yapmayacağız değil, o alanlara da teşvik vereceğiz ama o alanda daha fazla fayda üretmesini sağlayacağız. Bir başka üniversitede mesela doğuda bir üniversitede tarım veya hayvancılık alanında daha inovatif faaliyetler yapabilir, bilgi ve teknoloji üretebilir. Türkiye'deki üniversitelerin bu misyon farklılaşmasına gitmesinde büyük yarar var. Her üniversite her şeyi yaparsa, hepsini yarım yarım yapmış olur. Gücünü belli alanlarda yoğunlaştırırsa daha fazla ürün üretir, daha kaliteli ürün üretir, topluma daha fazla katkı sağlar.

"İş dünyasıyla üniversitelerin bütünleşmesi lazım"

Soru: İş dünyasının ihtiyaç duyduğu mezunu vermek ve işsizliği gidermek için planlarınız nelerdir?

Şahin: En büyük sıkıntımız; dış paydaşlarımızın sürece dahil edilmemesi. Üniversitede ürün üretiyoruz, bu ürün mezunlarımız. Mezunlarımız ne kadar kaliteli yetişirse, iş bulma imkanları da o kadar fazla oluyor. Biz, şu anda YTÜ olarak, dış paydaşlarımızı sürece dahil etmek istiyoruz. Bu yapılıyor ama yetersiz, şekli olarak yapılıyor. Ben dekanlık yaparken gemi sektöründeki tüm paydaşları davet edip, denizcilik ve gemi inşa eğitiminin nasıl olması konusunda tartışırdık. Nasıl bir öğrenci istediklerini sorardık. Benim öğrencilerimizin neyi eksik? Bu eksiği tamamlamak için ne yapacağız? Bu, çok faydalı oluyor. İş dünyasıyla üniversitelerin bütünleşmesi lazım. Çünkü biz onlara ürün çıkarıyoruz onlar bu ürünü kullanıyor, dolayısıyla bizim ürünün eksiklerini görebiliyor.

Soru: Üniversitelerde kalite güvence sistemi hep şikayet edilen bir alan olmuştur, bu konuda yeni bir projeniz var mı?

Şahin: Mezunlarımızın kaliteli olması lazım. Kaliteyi artırmak için de yeni bir kalite güvence sistemi oluşturmak lazım. Üniversitelerde hantal bir yapı, bürokrasi artıyor, süreçler yavaş ve kalite sadece dosyadaki evraklara hapsedilmiş ama sonuca tesir etmiyor. Sonuç odaklı yeni bir kalite yapılanması getiriyoruz. Kalite süreçlerinde en büyük sıkıntı yetişmiş eleman sıkıntısı. Türkiye, YÖK de dahil kalite ordusu hazırlaması lazım. Benim yapacağım şey şu, her fakülteye en az 3 uzun süreli eğitim almış kalite birimini oluşturarak, onları oraya yerleştirmek, onların üzerinden kalite süreçlerin tamamlamak.

Soru: Eğitim sistemi hakkında düşünceleriniz nelerdir?

Şahin: Türkiye'de çok çabuk sistem değiştiriyoruz. Yaptığımız bir değişikliğin sonucunu görmeden hemen başka bir sisteme geçiyorsunuz. Bunu çok yaşadık, bu da bizim zamanımızı alıyor, iyileştirme adına katkı sağlamıyor. Maalesef yüksek öğretimde bu da çok sık olmuştur. Yeni bir Türk milli eğitim modelini ortaya koymak gerekir. Türkiye'de yetişmiş insan var, bunları bir araya getirip, problemlere ortak çözüm getirmenin, ortak aklı esas almanın çok önemli olduğunu düşünüyorum.