Türkiye Ekonomisi İlk Çeyrekte Yüzde 6.3 Büyüdü (2)

Türkiye ekonomisi bu yılın birinci üç aylık döneminde de yüzde 6.3 oranında büyüyerek, 2001 krizinden sonra 2002 yılının ilk çeyreğiyle başlayan büyüme sürecini 17 çeyreklik bir uzunluğa yaydı ve bu alanda yeni bir rekor kırdı. Bu yılın ilk çeyreğindeki büyümeye harcamalar cephesinden en büyük katkı özel tüketim harcamalarından, üretim cephesinde ise ticaret sektöründe geldi.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) belirlemelerine göre bu yılın ilk üç aylık döneminde gayri safi milli hasıla cari fiyatlarla yüzde 13.3 oranında artarak 107 milyar YTL’ye kadar yükseldi. GSMH dolar .azında ise yüzde 12.6’yık büyümeyle 80 milyar 309 milyon dolara kadar çıktı. 1987 yılı sabit fiyatlarıyla ise GSMH yüzde 6.3 büyüyerek 31 milyon 951 bin YTL olarak gerçekleşti. Geçen yılın ilk çeyreğinde Türkiye ekonomisi yüzde 7.5’lik bir büyüme kaydetmiş, büyüme oranı ikinci çeyrekte yüzde 4.7, üçüncü çeyrekte yüzde 8 ve son çeyrekte de yüzde 10.2 olmuş, 2005 yılının tümündeki büyüme yüzde 7.6 olarak gerçekleşmişti.

Bu yılın birinci üç aylık döneminde gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH) ise sabit fiyatlarda yüzde 6.4 oranında artarak 31 milyon 895.6 bin YTL olarak gerçekleşti. Cari fiyatlarla ise yüzde 13.2 artan GSYİH 107.2 milyar YTL’ye çıktı. Dolar bazında ise yüzde 12.6’lık artışla 80.4 milyar dolar oldu.

YILLIK GSYİH 370 MİLYAR DOLARI AŞTI

Türkiye’nin mart sonu itibariyle son bir yıllık GSMH 369 milyar 875 milyon dolara GSYİH ise 370 milyar 446 milyon dolar olarak gerçekleşti. 2005 yılında Türkiye’nin GSMH’si 360 milyar 876 milyon dolar, GSYİH’si ise 361 milyr 470 milyon dolar olarak hesaplanmıştı.

Bu yılın ilk çeyreğinde yüzde 5’in üzerinde bir büyüme hızına ulaşılması, yılın ikinci yarısından itibaren büyümede beklenen yavaşlamaya rağmen yıllık yüzde 5 olan büyüme hedefinin gerçekleşme olasılığını artırdı.

DEFLATÖR YÜZDE 6.6

Bu arada cari fiyatlarla büyüme hızıyla sabit fiyatlarla büyüme hızının birbirine oranlanmasıyla hesaplanan ve yıllık ortalama fiyat artışını ifade eden GSMH fiyat deflatörü ise yüzde 6.59 olarak hesaplandı.

SEKTÖREL BÜYÜMELER

Yılın ilk üç aylık döneminde hem cari hm de sabit fiyatlarla en hızlı büyüme inşaat sektöründe gözlendi. Cari fiyatlarla yüzde 41.5, sabit fiyatlarla ise yüzde 25.9 oranında büyüyen inşaat sektörünün GSYİH büyüme oranını katkısı ise 1.1 puan olarak hesaplandı.

Büyümeye üretim cephesinden en yüksek katkıyı toptan ve perakende ticaret sektörü yaptı. Yüzde 7.4’lük bir büyüme hızı yakalaşan sektörün toplam büyüme oranına katkısı 1.8 puan oldu.

Tarım sektörünün yüzde 0.6 oranında büyüdüğü bu dönemde sanayi sektöründeki üretim artışı ise yüzde 4.5 olarak gerçekleşti. Sektörün GSMH büyüme oranına katkısı ise 1.5 puan olarak hesaplandı.

İthalattaki hızlı artış nedeniyle ithalyden alınan vergiler de sabit fiyatlarla yüzde 14.7 oranında arttı ve büyüme oranına 1.3 punlık bir katkı sağladı.

Bu dönemde ulaştırma ve haberleşme sektörü yüzde 4, konut sahipliği yüzde 2, serbest meslek ve hizmetler yüzde 5.8, devlet hizmetleri yüzde 1.6, kar amacı olmayan kuruluşlar yüzde 1 büyüdü. Küçülen tek sektör ise yüzde 0.5’le mali kuruluşlar oldu.

2006 yılı I. Dönem Sektörel gelişme hızları (yüzde) ve büyümeye katkı (puan)

Cari Sabit Katkı

Tarım -4,7 0,6 0,0

Sanayi 9,5 4,5 1,5

İnşaat 41,5 25,9 1.1

Ticaret 11,4 7,4 1,8

Ulaştırma ve Haberleşme 8,7 4,0 0,6

Mali Kuruluşlar 18,6 -0,5 0,0

Konut Sahipliği 22,7 2,0 0,1

Serbest Meslek ve Hiz. 12,1 5,8 0.1

Devlet Hizmetleri 15,0 1,6 0,1

Kar Amacı Olmayan Kur. -21,9 1,0 0.0

İthalat Vergisi 23,4 14,7 1,3

Gayri Safi Yurtiçi Has. 13,2 6,4 6,4

Gayri Safi Milli Hasıla 13,3 6,3 6,3

HARCAMA YÖNTEMİ

Harcamalar yöntemine göre ise özel nihai tüketim harcamaları bu yılın ilk çeyreğinde sabit fiyatlarla yüzde 8.4 oranında bir büyüme kaydetti. Özel nihai tüketim harcamaları cari fiyatlarla ise yüzde 15.8 artarak 79 milyar YTL’ye kadar yükseldi. Özel tüketim harcamalarındaki bu artış GSYİH büyüme hızına 5.9 puanlık önemli bir katkı yaptı.

BU dönemde devletin nihai tüketim harcamaları ise yüzde 8.1’le oldukça yüksek bir artış gösterdi. Bu artışın GSYİH büyüme hızına katkısı ise 0.5 puan olarak gerçekleşti. Kamunun tüketim harcamaları son yılların en yüksek düzeyinde artış oldu.

Yatırım harcamalarındaki büyüme ivmesi de devam etti. Sabit fiyatlarla yüzde 30.5 oranında büyüme kaydeden yatırım harcamalarının büyüme oranına katkısı ise 9 puanı buldu. Bu dönemde kamunun yatırım harcamaları yüzde 34.6, özel sektörün harcamaları ise yüzde 30.2 oranında artış gösterdi.

Stoklardaki büyüme de devam etti. GSYİH’nin yüzde 5.37ü kadar bir stok artışı kaydedilen bu dönemde mal ve hizmet ihracatı yüzde 3.5, ithalat ise yüzde 8.2 oranında artış kaydetti. İhracat artışının büyümeye katkısı 1.5 puan olurken, ithalattaki hızlı büyüme ise GSYİH büyüme oranını 4.4 puan aşağı çekti.

Harcamalar yöntemiyle GSYİH’deki değişim(yüzde) ve harcama gruplarının katkısı(Puan)

Cari Sabit Katkı

Özel Nihai Tüketim Harcamaları 15,8 8,4 5,9

Devletin Nihai Tüketim Harcamaları 17,2 8,1 0,5

Gayri Safi Sabit Sermaye Oluşumu 31,8 30,5 9,0

Mal ve Hizmet İhracatı 6,8 3,5 1.5