OHAL Nedir ve Hayatımızı Nasıl Etkileyecek?

15 Temmuz Darbe Girişimi'nden sonra bugün gerçekleşen Milli Güvenlik Kurulu toplantısı ve ardından yapılan Bakanlar Kurulu'ndan sonra Cumhurbaşkanı kameraların karşısına geçti ve 3 ay süreyle tüm ülkede OHAL ilan edildiğini açıkladı.

Bunun yanı sıra Erdoğan, "Kimse endişeye kapılmasın, bu uygulama kesinlikle demokrasiye, hukuka, özgürlüklere karşı değildir. Tam dersine bu değerleri koruma, güçlendirme amacına yöneliktir." dedi.

Peki, "OHAL nedir", "OHAL nasıl uygulanır" ve bundan sonraki hayatımızı nasıl etkileyecek? OHAL ile sıkıyönetim arasındaki farklar nedir?

Gelin, hep beraber bunlara bakalım...

OHAL, yani "Olağanüstü hâl" durumunun ilan edilebileceği 4 durum var: Doğal afetler, Salgın hastalıklar, Ağır ekonomik bunalımlar, Anayasal düzeni bozmaya yönelik şiddet olayları.

Bu gibi durumlar neticesinde Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu, yurdun bir veya birden fazla bölgesinde veya bütününde süresi altı ayı geçmemek üzere olağanüstü hal ilân edebilir.

OHAL ilanının ardından "Olağanüstü hâlde ne gibi kısıtlamalar olur", "OHAL nasıl uygulanır", "Olağanüstü hâlde neler olur" gibi sorular oluştu.

Peki şimdi neler olacak, OHAL neler getirecek? OHAL durumu tüm Türkiye'de geçerli olacak, Gerek görülürse bu süre 4 aylık süreler halinde daha da uzatılabilecek, Cumhurbaşkanı, Bakanlar Kurulu imzasıyla kanun hükmünde kararnameler (KHK) ile ülkeyi yönetecek. Kararnamelerle alınan kararlara karşı yargı yolu kapalı olacak.

Genel güvenlik, asayiş ve kamu düzenini korumak.

Sokağa çıkmayı herhangi bir ilde, illerde veya bölgelerde sınırlamak veya yasaklamak,

Şiddet olaylarının yaygınlaşmasını önlemek amacıyla bu öngörülen tedbirlere ek olarak aşağıdaki tedbirler de alınabilecek:

Gazete, dergi, broşür, kitap, el ve duvar ilanı ve benzerlerinin basılmasını, çoğaltılmasını, yayımlanmasını ve dağıtılmasını, bunlardan olağanüstü hal bölgesi dışında basılmış veya çoğaltılmış olanların bölgeye sokulmasını ve dağıtılmasını yasaklamak veya izne bağlamak; basılması ve neşri yasaklanan kitap, dergi, gazete, broşür, afiş ve benzeri matbuayı toplatmak,

Olağanüstü hal ilan edilen bölge sakinleri ile bu bölgeye hariçten girecek kişiler için kimlik belirleyici belge taşıma mecburiyeti koymak.

Kişilerin; üstünü, araçlarını, eşyalarını aratmak ve bulunacak suç eşyası ve delil niteliğinde olanlarına el koymak.

Anayasa gereği bunlar dışında şu maddeler de uygulanabilecek:

Herkese kimliklerini yanında taşıma zorunluluğu getirmek.

Söz, yazı, resmi, film, plak, ses ve görüntü bantlarını ve sesle yapılan her türlü yayımı denetlemek.

Gerektiğinde kayıtlamak veya yasaklamak.

Kamu düzeni veya kamu güvenini bozabileceği kanısını uyandıran kişi ve toplulukların bölgeye girişini yasaklamak.

Bölge dışına çıkarmak veya bölge içerisinde belirli yerlere girmesini veya yerleşmesini yasaklamak,

Her nevi sahne oyunlarını ve gösterilen filmleri denetlemek.

Gerektiğinde durdurmak veya yasaklamak,

Hassasiyet taşıyan kamuya veya kişilere ait kuruluşlara ve bankalara, kendi iç güvenliklerini sağlamak için özel koruma tedbirleri aldırmak.

veya bunların artırılmasını istemek.

Bunlara ek olarak şu maddeler de uygulanabilecek.

Bölge dahilinde güvenliklerinin sağlanması gerekli görülen tesis veya teşekküllerin bulunduğu alanlara giriş ve çıkışı düzenlemek, kayıtlamak veya yasaklamak,

Dernek faaliyetlerini; her dernek hakkında ayrı karar almak ve üç ayı geçmemek kaydıyla durdurmak,

İşçinin isteği, ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller, sağlık sebepleri, normal emeklilik ve belirli süresinin bitişi nedeniyle hizmet aktinin sona ermesi veya feshi dışında kalan hallerde işçi çıkartmalarını işverenin de durumunu dikkate alarak üç aylık bir süreyi aşmamak kaydıyla izne bağlamak veya ertelemek,

Kapalı ve açık yerlerde yapılacak toplantı ve gösteri yürüyüşlerini yasaklamak, ertelemek, izne bağlamak.

Toplantı ve gösteri yürüyüşlerinin yapılacağı yer ve zamanı tayin, tespit ve tahsis etmek, izne bağladığı her türlü toplantıyı izletmek, gözetim altında tutmak veya gerekiyorsa dağıtmak.

Akıllardaki en önemli soru işaretlerinden biri bu tedbirlerin direkt olarak hayata geçip geçmeyeceği.

Hemen bu konuya açıklık getirelim: Bu tedbirler bugünden itibaren otomatik olarak uygulamaya geçirilmedi; sadece Bakanlar Kurulu'na, gerek görüldüğü takdirde, normal zamanda uygulanamayacak olan tedbirleri uygulamaya geçirmeye yönelik KHK çıkarılarak hemen yürürlüğe koyma hakkı verilmiş oldu.

OHAL durumunda hayat kökten değişecek diye bir şey de yok, örneğin halihazırda Fransa'da olağanüstü hal durumu aylardır devam etmekte. Yine de her ülkede OHAL kapsamının aynı olmadığını belirtmek gerek. Özetle buradaki tüm tedbirlerin birden alınması durumu yok, tedbirlere özel olarak KHK'lar çıkmadığı sürece hayat normal seyrinde devam edecek.

Peki OHAL ile sıkıyönetimin farkı nedir?/ Sıkıyönetim veya askerî adalet, askerî otoritenin, genellikle resmî bildirgesi altında, adlî yönetimi kontrol altına almasıyla işleme geçen kural sistemidir.

Sıkıyönetim, ortaya çıkan savaş, doğal afetler, sivil kargaşa, işgal altındaki topraklar, veya askerî darbe gibi durumlarda, normal adlî kurumların yeni duruma hâkim olamayıp, vazifesini yerine getiremediği veya yavaş getirdiği takdirde, askerî otoritelerin ve kurumların tercih edilmesi ile kullanıma girer. En önemlisiyse, sıkıyönetimde yetki askeri makamlarda, olağanüstü halde ise mülki makamlardadır. Olağanüstü halde sıkıyönetim mahkemeleri yoktur.

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın OHAL ilanı sırasında, kararın özgürlüklere karşı olmadığını ifade etmesi ne anlama geliyor? Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın bu beyanı, OHAL'in yalnızca gözaltı sürelerini uzatmak ve kanun hükmünde kararnâmeleri çıkarmak için uygulanacağı anlamına geliyor olabilir. Yapılan bu ilk açıklamada, uygulamanın özgürlüklere karşı olmayacağı ifadesi, OHAL durumunda gerçekleşebilen sokağa çıkma, yurt dışına çıkma yasağı gibi uygulamaların faaliyete geçmeyeceğini düşündürmektedir.

OHAL'in ülke ekonomisi üzerinde nasıl bir etkisi olabilir? MGK ve Bakanlar Kurulu sonrası yapılan açıklama ile ilan edilen OHAL uygulamasının ardından, Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, “Ekonominin işleyişi geçen hafta nasılsa öyle devam edecek" açıklaması yaptı.

Ancak maalesef OHAL durumunda yabancı şirketlerin çıkış stratejileri üzerinde çalışmaya başlayabileceği ve yatırımcıların ülkeden ayrılabileceği düşünülüyor.

Dış basında 'Türkiye'de askeri darbe girişimi' haberleri geniş yankı buldu.

Fınancıal Times: Türkiye'de darbe girişimi. Ordu iktidara el koyduğunu duyururken, cumhurbaşkanı hükümeti savunacağını açıkladı.

Kathimerini: Başbakan Aleksi Çipras'a Yunan Gizli Servisi tarafından Türkiye'deki darbe girişimiyle ilgili olarak bilgi verildi.

Los Angeles Tımes: Darbe girişimi haberleri üzerine Türkiye'de halk ATM'lere akın etti.