1958'de Yaşanan Büyük Çarşı Yangınının Görüntüleri Ortaya Çıktı

Bursa'da 1958 yılında yaşanan, 3 bin civarında dükkanın yandığı büyük Kapalı Çarşı yangının görüntülerini Bursalı tarih meraklısı gün yüzüne çıkardı. Görüntülerde yaşanan felaketin havadan çekilmiş detayları, söndürme çalışmaları ve insanların mallarını kurtarmaya çalışmaları yer alıyor.

Bursa'da yan sanayi otomobil parçaları üreten bir fabrikada çalışan, tarih meraklısı Özgür Sanal internette yaptığı araştırmalarda tarihi kapalı çarşı yangınının 1958'de çekilmiş görüntülerine ulaştı.Yıllardır araştırmalar yaptığını, bin 500'den fazla görüntüye ulaştığını söyleyen Sanal yaptığı açıklamada bu görüntünün çok değerli olduğunu belirterek, Bu yangın, 3 binden fazla yanan dükkanla Türkiye'de yaşanan en büyük yangın felaketlerinden biridir. Çok sayıda insanın maddi zarara uğradığı da kayıtlarda geçiyor. Tabi o tarihte hırsızlar ve yağmacılar bu felaketten istifade edip haksız kazanç sağlamışlar. Görüntülerde yangın bölgesi uçak ya da helikopterle havadan görüntüleniyor. Havadan çekilen görüntülerde çarşı ve Ulu cami yer alıyor. Daha sonra çarşının içerisinde itfaiye söndürme ve soğutma çalışmaları yaparken çekimler yapılmış. Görüntülerde esnafın mallarını kurtarmaya çalışması da yer almış. Bunlar çok değerli görüntüler. Yıllardır bu alanda araştırma yapmama rağmen ilk defa böyle bir görüntü görüyorum. Bu Bursa tarihi açısında çok önemli bir belgedir şeklinde konuştu.

KAPALI ÇARŞI YANGINI NASIL YAŞANDI

Bursa Kapalı Çarşı'da 24 Ağustos 1958 tarihinde, saat 14.45'te, Sahaflar Çarşısı esnafından Ciltçi Cavit Çemrek'in mücellithanesinde bulunan gazocağının devrilmesi sonucu çıkan yangın, bir anda etrafı sarmış, yangın bir anda büyümüştür. Çarşı başında bulunan Aktar Kemal'in deposundaki yağlıboya kutuları, ısının etkisiyle patlayarak alev şarapnelleri halinde uzak mesafelere dağılıp yangını çeşitli odaklara yaymıştır. Alevler iki kilometrelik alan üzerine yayılarak kumaş mağazaları ve pamuk depoları tarafından körüklenip önüne geçilmez bir hal alınca, çevre il ve ilçe itfaiyelerinden yardım istenmiş, Bursa Garnizonu'na bağlı askeri birlikler yangın bölgesine sevk edilmiştir. Ulu Cami'yi tehdide başlayan alevler, minarelerin içindeki ahşap merdivenleri tamamen yakmış, saat 20.00'de ise Ulu Cami'yi tamamen sarmıştır. Tehlikenin önlenememesi üzerine saat 20.50'den itibaren halk yangın bölgesinden uzaklaştırılmış ve daha sonra askeri birlikler, 15 dakika ara ile 3 tahrip bombası atmışlarsa da bir sonuç alamamışlardır. Gece 02.00'de yangın, atılan tahrip bombalarının etkisi, geniş caddeler ve yangın duvarlı betonarme yapıların etkisi ve İstanbul İtfaiyesinin yardımıyla kontrol altına alınmış ve sabaha karşı saat 04.30'da tamamen söndürülmüştür.

KORKUNÇ BİLANÇO

Yangında 50 sahaf ve mücellithane, 500 manifatura, 100 kuyumcu, 50 terzi, 400 kundura imalathanesi, 100 tuhafiye ve 50 hazır konfeksiyon dükkanı ile birlikte üç büyük han içinde 500'den fazla yazıhane, 50 aktar, Gelincik Çarşısı'ndaki 100 muhtelif dükkan, bir han içinde 50 odalı esnaf dernekleri binası, 100 avukat yazıhanesi, Bursa Ticaret ve Sanayi Odası'na bağlı 77 ipekli kumaş mağazası, 44 manifatura, 34 havlu, 33 kavaf, 37 tuhafiye, 18 kuyumcu, 11 dokuma atölyesi, 11 kahvehane, 12 tornacı, 13 mobilya dükkanı12 60 ev, 10 adet tarihi çınar, Dörtyol ağzı, Ticaret Odası Sokağı, Fevzi Çakmak Caddesi, Cumhuriyet Caddesi, torna imalathanesi, Türkiye'nin ilk yerli çamaşır makinesi fabrikası olan Tolon ile dokuma fabrikası ve çeşitli atölyeler yanmıştır. 3000 civarında işyerinin sahip ve çalışanları, mekansız, işsiz ve gelirsiz kalmıştır. Kapalı Çarşı esnafının iki milyar değerindeki malı ve kentin ticari potansiyelinin önemli bir kısmı yok olmuştur. Bazı yağmacılar, dükkanlardan kurtarılıp Ulu Cami'nin avlusuna yığılan malları yağmalamışlardır. Kapalı Çarşı, pazar günleri açılmadığından can kaybı meydana gelmemiştir. Tahrip kalıbı kullanan bir istihkam astsubayı kaza sonucu bir kolunu kaybetmiştir. 60'a yakın yaralı ilk tedavilerini hastanede yaptırarak evlerine dönmüşlerdir.