889 yılda şiirleri unutulmadı: Ömer Hayyam - Son Dakika
Magazin

889 yılda şiirleri unutulmadı: Ömer Hayyam

889 yılda şiirleri unutulmadı: Ömer Hayyam

Hayyam'ın doğum tarihi tam olarak bilinmese de çeşitli kaynaklara göre, İran'ın Nişabur şehrinde 18 Mayıs 1048'de dünyaya geldi.

03.12.2020 18:16  Güncelleme: 21:00
Twitter'da Paylaş Facebook'da Paylaş WhatsApp'da Paylaş

Hayyam'ın doğum tarihi tam olarak bilinmese de çeşitli kaynaklara göre, İran'ın Nişabur şehrinde 18 Mayıs 1048'de dünyaya geldi. Hayatının büyük bir kısmını Nişabur ile Semerkant'ta geçiren şair, eğitimini de bu şehirlerde tamamladı.

Belh'de tanınmış bir araştırmacı olan Şeyh Muhammed Mansuri'nin yanında ilk eğitimini alan Hayyam, daha sonra, Nişabur bölgesinin en büyük hocalarından olan İmam Nişaburlu Mowaffaq'ın yanında öğrenimine devam etti. Büyük Selçuklu Devleti'nin veziri ve "Siyasetname" kitabının yazarı Nizamül-Mülk ile aynı medreseye giden Hayyam, zamanın ünlü alimi Muvaffakeddin Abdüllatif ibn el Lübad'dan eğitim aldı.

Rubailerinin dışında bilim dünyasına da büyük katkıları oldu

Ömer Hayyam, kaleme aldığı rubailerinde, dünya, var oluş, Allah, devlet ve toplumsal örgütlenme biçimleri gibi hayata ve insana ilişkin konuları işledi.

Dünya bilim tarihi için de önemli bir yerde bulunan Hayyam, miladi ve hicri takvimlerden daha hassas olan Celali takvimini hazırladı. Matematik, astronomi konularında da dünyanın önde gelen bilim insanlarından biri olan Hayyam, çok sayıda bilimsel çalışmada bulundu. Ayrıca geometri ve tıp konularında çalışmalarda bulundu. Yapılan araştırmalara göre, Fransız matematikçi Blaise Pascal'ın soyadıyla anılan "Paskal üçgeni" ile Binom açılımını ilk kullanan isim oldu. Daha çok geceleri astronomiyle ilgilendi.

Hayyam, evreni anlamak için kendi içinde yaptığı akıl yürütmelerini, eşine az rastlanır bir edebi dille dörtlüklerine aktardı.

Melikşah'ın danışmanlığını üstlendi

Selçuklu hükümdarı Melikşah'a danışmanlık yapan Hayyam'ın, İbni Sina ekolüne sahip olduğu ayrıca Batıni ve Mu'tezile inanışlarını tercih ettiğine inanılıyor.

Hayyam'ın dünya, aşk, sevgi, insan hayatı, yaşama sevinci ve yaratılışı anlamaya dönük düşünce ve duygularını ince bir dille ifade ettiği ve Türkçe başta olmak üzere birçok dile çevrilen rubaileri 158 olmasına rağmen, ona isnat edilen rubai sayısı bini geçiyor. Zaman zaman Semerkant, Buhara, Belh ve İsfahan gibi bilim ve sanat merkezlerinde dolaşmayı tercih eden Hayyam, felsefe, edebiyat, matematik ve astronomi alanında 18 esere imza attı.

Çok satanlar arasında yer alan "Semerkant" kitabına konu oldu

Lübnanlı yazar Amin Maalouf, birçok dile tercüme edilen ve büyük ilgi gören "Semerkant" adlı romanında, Hayyam'ın Selçuklu döneminin ünlü veziri Nizamül-Mülk ve İsmaililik mezhebine dayalı Haşhaşiler tarikatını kuran Hassan Sabah ile arkadaşlıklarını kurgusal bir dille ele alıyor.

Asırlar boyunca unutulmayan işlerde imzası bulunan Ömer Hayyam, 4 Aralık 1131'de 83 yaşındayken hayata veda etti.

Hayyam'ın anıt mezarı, İran'ın kuzeydoğusundaki Rezevi Horasanı'na bağlı Nişabur'da, kendi adını taşıyan meydana yakın bir yerde bulunuyor. Rıza Şah Pehlevi tarafından 1934'te Tahran Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dekanı, mimar, heykeltıraş ve ressam Prof. Dr. Hoşeng Seyhun'a yaptırılan ve inşası 1963'te tamamlanan mezar, şairin "çadırcı" anlamına gelen "Hayyam" lakabına atıfla çadır şeklinde tasarlandı. Hayyam'ın rubaileri, Nişabur'un ünlü firuze taşı renginde talik hattıyla, 20 bin metrekarelik bahçede beyaz mermerden yapılan, yüksekliği 22, genişliği 18 metre olan anıtın kenarlarına yazıldı.

- Eserleri

Hayyam'ın eserlerinden ismi bilinen 18'i şunlar:

Melikşah'a ithaf edilen, astronomi ve takvime ilişkin "Ziyc-i Melikşahi",

Geometriye dair "Kitabün fi'l Burhan ül Sıhhat-ı Turuk ül Hind",

Cebir ve denklemlere dair "Risaletün fi Berahin İl Cebr ve Mukabele",

Aritmetikle ilgili "Müşkilat'ül Hisab",

Genel prensiplerle ilgili "İlm-i Külliyat",

Takvim ve yılbaşı tespitine dair "Nevruzname",

Altın ve gümüşten yapılmış bir cisimde altın ve gümüş miktarının bilinmesine dair kaleme alınan ve Almanya'da Gothe kütüphanesinde bir nüshası mevcut olan "Risaletün fil İhtiyal li Marifet",

Öklid'in bir probleminin çözülmesi metoduyla ilgili, Hollanda Leiden kütüphanesinde bir nüshası mevcut olan "Risaletün fi Şerhi ma Eşkele min Musaderat",

Felsefede ontoloji bahsine dair Britanya kütüphanesinde bir nüshası bulunan "Risaletün fi Vücud",

Fizik konusunda "Muhtasarun fi't Tabiiyat",

Felsefeyle ilgili "Risaletün fi'l Kevn vet Teklif",

Meskun yerlerin iklimi ve hava değişikliklerine dair "Levazim'ül Emkine",

Üç meseleye cevap ve alemde zıtlığın zorunlu olduğuna dair "Fil Cevab Selaseti Mesail ve fi Keşfil Hicab",

Pırlantalı eşyaların taşlarını çıkarmadan kıymetini bulmanın yöntemine dair "Mizan'ül Hikem",

Allah'ın alemleri yaratmasının ve insanları ibadetle yükümlü kılmasının hikmetine dair "Abdurrahman'el Neseviye Cevab",

"Nizamülmülk",

Arapça rubailerinden oluşan "Eş'arı bil Arabiyye"

ve İlim prensipleri "Fil Mutayat"

Muhabir : Hilal UştukYayınlayan : Salih Bilici

13: 52 03/12/20

"

Kaynak: Hürriyet

Son Dakika Magazin 889 yılda şiirleri unutulmadı: Ömer Hayyam - Son Dakika

Sizin düşünceleriniz neler ?

  • Murathan Mungan, 'Maskeli Balo' Şarkısının İzinsiz Kullanılmasına Dava Açacak
    16:37 Murathan Mungan, 'Maskeli Balo' Şarkısının İzinsiz Kullanılmasına Dava Açacak

    Murathan Mungan, 'Maskeli Balo' adlı şiirinin Yeni Türkü tarafından izinsiz kullanıldığını ve bu durumdan üzüntü duyduğunu açıkladı. Mungan, konuyla ilgili dava açılacağını duyurdu.

  • Nevra Serezli'ye Dünya Tiyatro Günü'nde ödül verildi
    16:36 Nevra Serezli'ye Dünya Tiyatro Günü'nde ödül verildi

    41'incisi düzenlenen ödül töreninde, Tiyatrokare'nin sahneye koyduğu 'Ağaçlar Ayakta Ölür' ve 'Veda' oyunlarıyla seyircilerini büyüleyen Nevra Serezli'ye ödül verildi. Serezli, ödülü alırken gözyaşlarını tutamadı ve 'Bir gün ikincisini de ben alırım diye ümitleniyordum' dedi. Tiyatrokare'nin kurucusu Nedim Saban ise İsmail Dümbüllü Ödülü'nün tiyatro öğrencilerinin seçimiyle verilmesinden gurur duyduğunu belirtti.

  • Orhan Gencebay'ın sahnedeki hali eleştirilere neden oldu
    16:36 Orhan Gencebay'ın sahnedeki hali eleştirilere neden oldu

    Orhan Gencebay'ın Şişli'deki iftar programında Cumhur İttifakı'na destek vermesi sosyal medyada eleştirilere neden oldu. Eşi Sevim Emre ise Gencebay'ın siyaset üstü bir kişilik olduğunu ve hangi parti vatanı için uğraşıyorsa yanlarında olduklarını belirtti.

  • Survivor All Star Yarışmacısı Adem Kılıççı Katarsis Programında Konuştu
    16:36 Survivor All Star Yarışmacısı Adem Kılıççı Katarsis Programında Konuştu

    Survivor All Star yarışmacısı Adem Kılıççı, Gökhan Çınar'ın konuğu olduğu Katarsis programında iddialı sözler söyledi. Kılıççı, Survivor'da yaşadığı zorlukları anlattı ve neden bu yıl yarışmaya katılmadığını açıkladı. Ayrıca, Nisa'nın şampiyonluğuna sevindiğini ve Acun Ilıcalı'ya kırgın olduğunu belirtti.

  • Ünlü Sanatçı Onur Akın, Uzun Süre Sonra CHP Mitinginde Sahne Alacak
    16:35 Ünlü Sanatçı Onur Akın, Uzun Süre Sonra CHP Mitinginde Sahne Alacak

    CHP'den milletvekili adayı gösterilmemesi üzerine siyaseti bıraktığını açıklayan Onur Akın, CHP mitinginde şarkılar söyleyecek. CHP Genel Başkanı Özgür Özel ve CHP Marmaris Belediye Başkan Adayı Acar Ünlü'nün konuşacağı mitingde Onur Akın sahne alacak. Daha önce siyasette vefa görmediğini belirten sanatçı, 2009 yılından bu yana CHP için beste yapmıştı.

  • Akıllı Telefonları Zararlı Yazılımlara Karşı Nasıl Daha Güvenli Hale Getirebilirsiniz?
    16:34 Akıllı Telefonları Zararlı Yazılımlara Karşı Nasıl Daha Güvenli Hale Getirebilirsiniz?

    Bilgisayar korsanları, giderek daha fazla akıllı telefonları hedef alıyor.

  • Madonna, Brezilya'daki Son Konserini Ücretsiz Verecek
    16:34 Madonna, Brezilya'daki Son Konserini Ücretsiz Verecek

    Dünyaca ünlü şarkıcı Madonna, turne provasında geçirdiği ciddi bakteriyel enfeksiyonun ardından yoğun bakıma kaldırılmıştı. Uzun bir tedavi sürecinin ardından dünya turnesine devam eden Madonna, Brezilya'nın Rio de Janerio şehrinde vereceği son konserin ücretsiz olacağını duyurdu. Ayrıca, geçtiğimiz günlerde Los Angeles'taki konserindeki bir olayla da gündeme gelen Madonna, oturan bir dinleyiciye yönelik yaptığı hareketle sosyal medyada tepki çekti.

  • Leonardo DiCaprio'nun kız arkadaşı Vittoria Ceretti'nin parmağında yüzük takması nişan söylentilerini alevlendirdi
    16:23 Leonardo DiCaprio'nun kız arkadaşı Vittoria Ceretti'nin parmağında yüzük takması nişan söylentilerini alevlendirdi

    Hollywood yıldızı Leonardo DiCaprio'nun İtalyan model kız arkadaşı Vittoria Ceretti'nin parmağında yüzük takması, çiftin nişanlanacağı söylentilerini güçlendirdi. Ceretti'nin bir etkinlikte devasa bir nişan yüzüğüne benzeyen bir şey taktığı görüldü ve bu durum, DiCaprio'nun artık evleneceği yorumlarına neden oldu. DiCaprio'nun genç partnerler tercih ettiği bilinirken, Ceretti'nin 25 yaşında olması, çiftin yaş uyumunu gösteriyor.

  • Buckingham Sarayı Önünde Sütyensiz Model Şaşkınlık Yarattı
    16:10 Buckingham Sarayı Önünde Sütyensiz Model Şaşkınlık Yarattı

    Londra merkezli ünlü moda markası Poster Girl için çalışan bir model, Buckingham Sarayı'nın önünde sütyensiz dolaşınca büyük ilgi uyandırdı. Modelin cesur davranışı, markanın sezon ortası indirimlerini tanıtmak için özel bir görevde olduğu halde tartışmalara neden oldu. Poster Girl markası ise olayı sosyal medya hesapları üzerinden tanıtarak marka bilinirliğini artırmaya çalıştı.

  • 14:50 "Ben Hz. Meryem" videosu ortalığı karıştırdı! Hedefteki isimden açıklama geldi: Gerçek değil, dava açıyorum

    Bir kadının şeyhliğini ilan ederek "Ben Hz. Meryem" yazılı videosu viral oldu. Videonun tepki çekmesinin ardından açıklama yapan Kübra Acar isimli kadın, "Umre ziyaretimde çekilen görüntüler tanımadığım kişiler tarafından paylaşılmış. Yazılan yazı ve haberler gerçeği yansıtmıyor. Yasal süreç başlatılmıştır" dedi.

  • Birçok suçla yargılanan rapçi Diddy'nin cinsel ilişki ağında model Daphne Joy'un da adı geçiyor
    14:06 Birçok suçla yargılanan rapçi Diddy'nin cinsel ilişki ağında model Daphne Joy'un da adı geçiyor

    Hakkında İnsan kaçakçılığı, fuhuş, saldırı, cinsel taciz ve silah kaçakçılığı gibi suçlamalar bulunan rapçi Diddy'nin Rapçi 50 Cent'in eski sevgilisi Daphne Joy'u da cinsel ilişki ticaretinde kullandığı ortaya çıktı.

  • Sosyal medya fenomeni Talu çifti kuaförlerini de dolandırdı
    13:48 Sosyal medya fenomeni Talu çifti kuaförlerini de dolandırdı

    Yakın çevrelerini 150 milyon lira dolandırdığı iddia edilen sosyal medya fenomeni Kıvanç ve eşi Beril Talu'nun, kuaförünü de 7 bin dolar dolandırdığı ortaya çıktı. Dosya, yetkisizlik kararıyla İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı'na gönderildi.


Advertisement