ABD'nin Irak'a Askeri Yardımları

WASHINGTON (AA) – ABD Kongresi her ne kadar Irak'ta bölgesel yönetime doğrudan askeri destek gönderme yönünde girişim başlatsa da Obama yönetimi bu tür desteklerin Irak hükümeti vasıtasıyla olması gerektiğinde ısrarcı.

ABD Kongresi Temsilciler Meclisi Silahlı Kuvvetler Komitesi'nin 2016 mali yılı için Ulusal Savunma Yetki Tasarısı'nın "DAEŞ ile mücadele için yardım sağlanması yetkisinde değişiklik" kısmında, bu örgütle mücadelede Irak için öngörülen 715 milyon dolarlık fonun en az yüzde 25'inin Kürt peşmergeleri, Sünni yerel güvenlik güçleri ile Irak Sünni ulusal muhafızlarına doğrudan askeri yardımlar için kullanılması öngörülüyor.

Tasarının önünde Senato ve Temsilciler Meclisi'nden geçebilme noktasında çok uzun bir süreç bulunsa da konu şimdiden Irak'ta tepki ve tartışmaları beraberinde getirdi.

- Beyaz Saray'ın "Birleşik Irak" vurgusu

Bu nedenle, Obama yönetiminin, Washington'a gelen Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) Başkanı Mesut Barzani ile görüşmelerinin ana temalarından birini de bu konu oluşturdu.

"Birleşik bir Irak" isteyen yönetim, bu konuda politika değişikliğine açık görünmüyor. Bunu da Barzani ile görüşmelerinin tamamında ülkenin bütünlüğü ile DAEŞ ile mücadelede tüm koordinasyonların "Irak hükümetiyle" birlikte yapılması gerektiği yönündeki tekrarlı vurgularıyla ortaya koydu.

Barzani'nin ABD Başkanı Barack Obama ve Başkan Yardımcısı Joe Biden ile Beyaz Saray'daki toplantısına dair Beyaz Saray'ın açıklamasında, Obama ve Biden'ın "Irak Anayasası'nda tanımlandığı üzere birleşik, federal ve demokratik bir Irak'a kalıcı taahhüdünü yeniden vurguladıkları" belirtildi.

Biden ve Barzani arasındaki bir sonraki gün yapılan toplantının açıklamasında da ABD'nin askeri yardımlarının ele alındığı belirtilirken, "Irak hükümetiyle tam koordinasyon içinde Kürt peşmergelere devam eden ABD'nin güvenlik yardımları" ifadesinin kullanılması dikkati çekti.

Aynı açıklamada, "DAEŞ'e karşı devam eden mücadelede Irak hükümeti, Kürt bölgesel yönetimi ve küresel koalisyon arasında yakın işbirliğine derin ihtiyaç duyulduğu"nun da altı çizildi.

-Dışişleri yardımlarda Irak hükümetiyle çalışmaya vurgu yaptı

Barzani'nin aynı gün ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Tony Blinken ile görüşmesinde de benzer sonuç çıkmıştı.

"ABD'nin, Irak anayasasında yer aldığı üzere, birleşik, federal ve demokratik bir Irak'a güçlü ve devam eden desteğinin" vurgulandığı açıklamada, "IKBY ile yeni Irak hükümeti arasındaki güçlü iş birliği" övülerek, böylelikle Obama yönetiminin iş birliği istediğine işaret edildi.

Konuya ilişkin açıklamada, "(Blinken) Bu programları güçlendirmek ve Irak güvenlik güçleri ile Kürt peşmergelere DAEŞ'i yenilgiye uğratmak için gereken askeri yardımı sağlamak için koalisyon ve Irak hükümetiyle birlikte çalışmaya olan bağlılığımızı vurguladı" ifadesiyle de yine askeri yardımlar konusunda ABD yönetiminin, Irak hükümetiyle birlikte çalışmaya devam etmeyi tercih ettiği gösterildi.

ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Marie Harf de tasarının komitede görüşüldüğü geçen hafta, askeri yardımlarda yönetiminin politikasının aynı kalmaya devam ettiğini belirterek, şunları kaydetmişti:

"Tüm silah dağıtımları egemen merkezi Irak hükümetiyle koordinasyon içinde olmalı. Bu politikanın, koalisyon güçlerinin çabalarını desteklemenin en etkili yolu olduğuna inanıyoruz. Dolayısıyla, Kongre ile (tasarının) dili konusunda çalışmayı arzuluyoruz ama taslak tasarı (Kongre'deki süreç açısından) henüz çok erken aşamalarda zaten. Mevcut yazılmış hali yönetimin politikasını yansıtmıyor".

-Savunma Bakanlığı da Kongre'nin adımına karşı

ABD Savunma Bakanı Ashton Carter da dün, hükümetin görüşünün son yansıması olarak şunları söyledi:

"Kongre'deki bazılarının, Irak hükümetini baypas ederek Kürtlerin ve bazı Iraklı grupların doğrudan silahlandırılmasını istediğini anlıyorum. Ancak bu tür bir adıma karşıyız, çünkü birleşik bir Irak'ın DAEŞ'in uzun vadede yenilgiye uğratılmasında kritik önem taşıdığına inanıyoruz ve bu (adım) bazı personelimizi de riske atabilir".

-Barzani de Kongre'nin girişimine arka çıkmadı

Barzani de Washington temaslarında, en azından kamuoyu önünde Kongre'deki tasarıya sahip çıkmadı.

Atlantik Konseyi'ndeki konferansta Beyaz Saray'daki görüşmelerinde bu konunun ele alınmasına yönelik soru üzerine Barzani,  "Önemli olan silahları alabilmemiz, bunun hangi yollarla, nasıl geleceği o kadar önemli değil" dedi.

Barzani, dün de görüştüğü Amerikalı yetkililerin, Kürt peşmergelerin, Irak ordusuna sağlanan silah yardımlarından kendilerine düşen payı alacağına dair güvence verdiğini belirtti.

Barzani, Geçmişe gittiğinizde, 2007 yılında (mevcut Genelkurmay Başkanı) General Martin Dempsey Irak'ta görevliyken, Irak ordusu ne alıyorsa Kürt peşmergelerin de Irak ulusal savunma sisteminin parçası olarak kendine düşen payı alacağına dair sözler verilmişti ancak o tarihten bu yana ne bir kurşun ne bir silah parçası aldık. Bu konuyu (Amerikalı yetkililerle) konuştuk. Bunun (Peşmergelere paylarının verilmemesi) bir daha olmayacağına, bu konunun takipçisi olacaklarına dair güvenceler verildi. Daha önce bize bu türden resmi güvence verilmemişti. Bundan mutluluk duyduk. Ülkemize kendimizden emin ve umutla dönüyoruz" diye konuştu.

Amerikan yazılı basınıyla da toplantı yapan Barzani, "Şunu yinelemek isterim: Eğer bize kalsa bunları (ABD'nin silah yardımları) doğrudan almak isteriz. Pozisyonumuzdan geri adım atmadık. Silahların peşmergenin eline geçmesi gerektiğinde ısrarcıyız" ifadelerini kullandı ama Beyaz Saray ile Kongre arasında bu konudaki görüş ayrılığına karışmayacağını kaydetti.

-Kongre'deki tasarı

Tasarı, ABD Savunma ve Dışişleri bakanlarına, Kongre'nin savunma ve dış ilişkiler komitelerine, Irak hükümetinin, Irak güvenlik güçleri içinde etnik ve mezhepsel azınlıklara yönelik siyasi kapsayıcılıkta belirli şartları yerine getirdiği değerlendirmesini içeren bir beyanda bulunması zorunluluğunu getiriyor.

Bakanların Irak hükümetinin bu şartları büyük ölçüde yerine getirdiği değerlendirmesine varmazsa Savunma Bakanı'nın Irak hükümetine 2016 mali yılındaki doğrudan yardımları askıya alması gerektiği belirtilen tasarıda, böyle bir durumda da, Irak'a öngörülen yardımların yüzde 60'dan az olmayan kısmının peşmerge, Sünni yerel güçler ile Sünni ulusal muhafız güçlerine gönderilmesi isteniyor.

Ayrıca, tasarıda, ABD Savunma veya Dışişleri bakanlarının belirtilen değerlendirmeyi yapmaması veya Irak hükümetinin bu şartları yerine getirmediği yönünde karar bildirmesi halinde, ABD'nin yardımları doğrudan gönderebilmesi için de bu kesimlerin "ülke" olarak "addedilmesi" gerektiği kaydediliyor.

Bütçe yasa tasarıları, Senato ve Temsilciler Meclisi'nden geçerken maddelerde bir çok değişiklikler yaşanıyor. Bu nedenle tasarıdaki Irak bölümündeki tartışmaların uzun süre devam etmesi bekleniyor.