ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan Çinli mevkidaşı Vang Yi ile görüştü

ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, Çin'in en kıdemli diplomatı, Çin Komünist Partisi (ÇKP) Merkezi Dış İlişkiler Komisyonu Ofisi Direktörü Vang Yi ile görüştü.

Beyaz Saray'dan ve Çin tarafından yapılan yazılı açıklamalarda, Sullivan ile Vang'ın 10-11 Mayıs'ta Avusturya'nın başkenti Viyana'da bir araya geldiği bildirildi.

Görüşme, Washington ile Pekin arasında, şubatta Çin'e ait yüksek irtifa balonunun ABD hava sahasına girmesi nedeniyle yaşanan kriz ve Dışişleri Bakanı Antony Blinken'ın Çin'e yapmayı planladığı ziyareti iptal etmesinden bu yana yapılan en üst düzey diplomatik temas oldu.

Beyaz Saray'dan yapılan açıklamada, tarafların ABD-Çin ikili ilişkilerindeki önemli konuların yanı sıra küresel ve bölgesel güvenlik meseleleri, Rusya- Ukrayna Savaşı ve Tayvan Boğazı'nın iki yakası arasındaki ilişkiler hakkında "samimi, somut ve yapıcı" görüşmeler gerçekleştirdikleri kaydedildi.

Tarafların, ABD Başkanı Joe Biden ve Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'in Kasım 2022'de Endonezya'da düzenlenen G20 Zirvesi'nde yaptıkları görüşmede varılan anlayış birliği doğrultusunda stratejik iletişim kanallarını sürdürme konusunda anlaştıklarının belirtildiği açıklamada, "Bu toplantı, açık iletişim kanallarını sürdürmek ve rekabeti sorumlu bir şekilde yönetmek için devam eden çabaların bir parçasıydı." ifadesine yer verildi.

Başkan Biden, dün, Çin Devlet Başkanı Şi ile beklenen olası görüşmesi hakkında, "ilerleme kaydedildiğini" ifade etmişti.

Görüşmeye ilişkin Çin tarafından yapılan açıklamada ise, tarafların Çin-ABD ilişkilerinin önündeki engellerin kaldırması ve istikrarın korunarak kötüye gidişin önlenmesi için görüş alışverişinde bulunduğu belirtildi.

İki yetkilinin, Asya-Pasifik bölgesindeki durum, Ukrayna krizi ve ortak ilgi alanı olan diğer uluslararası ve bölgesel meselelerde değerlendirmelerde bulunduğu aktarılan açıklamada, Vang'ın Çin'in Tayvan konusundaki tutumunu yinelediği kaydedildi.

Açıklamada, tarafların, iki ülkenin üst düzey diplomatı ve güvenlik yetkilisi arasındaki bu stratejik iletişim kanalından faydalanmayı sürdürmesi konusunda mutabakata vardığı vurgulandı.

Vang Yi'den önceki ÇKP Dış İlişkiler Direktörü Yang Cieçi, Sullivan ile 2021'de ve 2022'de Biden ile Şi arasındaki telefon ve videokonferans görüşmeleri öncesinde hazırlık için Zürih'te ve Roma'da görüşmeler gerçekleştirmişti.

Vang ile Sullivan'ın son görüşmesinde de Biden ile Şi arasındaki yeni temasın hazırlıklarının yapıldığı tahmin ediliyor.

ABD ile Çin arasındaki diplomatik ilişkiler şubattaki balon krizinin ardından kesilmişti. İki ülke arasında ayrıca ABD'nin Çin ile egemenlik ihtilafı içindeki Tayvan ile ilişkileri, Çin'e teknoloji alanında getirdiği kısıtlamalar ve iki ülkenin Ukrayna krizindeki tutum farklılıkları nedeniyle anlaşmazlıklar yaşanıyor.

"Casus balonu" krizi

ABD Savunma Bakanlığı, 3 Şubat'ta Çin'e ait olduğu iddia edilen yüksek irtifa istihbarat balonunun ABD ana kıtası üzerinde uçuş yaptığının ve Montana eyaletinde aralarında nükleer başlık ve uzun menzilli füze depolarının olduğu bazı hassas askeri tesislerin üzerinden geçtiğinin tespit edildiğini bildirmişti.

Çin, balonun ülkeye ait sivil bir hava aracı olduğunu, meteorolojik araştırma için kullanıldığını, kontrol kabiliyeti sınırlı olduğundan rüzgarlarla sürüklenerek yanlışlıkla ABD hava sahasına girdiğini ileri sürmüştü.

Çin'in açıklaması Washington'ı tatmin etmemiş, Dışişleri Bakanı Antony Blinken Çin'e yapmayı planladığı ziyareti iptal ederken, balon 4 Şubat'ta, Başkan Joe Biden'ın emriyle Atlantik Okyanusu üzerine çıktığında, ABD kara sularında ABD ordusuna ait savaş uçağınca vurularak düşürülmüştü.

Pekin yönetimi, "sivil insansız hava aracına güç kullanarak müdahale ettiği" gerekçesiyle ABD'yi protesto etmişti.