Afrika uzmanından Nijerya ve Buhari değerlendirmesi

Afrika Uzmanı Huriye Yıldırım Çınar, Nijerya'nın Katsina eyaletinde kaçırılan öğrenciler ve Buhari yönetimin meşruluğu hakkında konuştu. Çınar, Buhari hükümetinin radikal terör örgütlerine karşı pasif kaldığını söyledi.

Nijerya'nın Katsina eyaletinin Kankara bölgesinde, motosikletli ve silahlı haydutlar 800 öğrencisi bulunan bir ortaokula girerek öğrencilerin neredeyse yarısını kaçırdı. Olayın görgü şahitlerine göre saldırganlar iki gruba ayrılmış, ilk grup kolluk güçleriyle çatışırken diğer grup ise çok sayıda öğrenciyi kaçırmış. Katsina Valisi Aminu Masari yaptığı açıklama güvenlik personelinin 333 öğrencinin ormanlık alanda izini sürdüğünü ancak sayının henüz kesinlik kazanmadığını belirtirken, hiçbir terör örgütü henüz saldırı ve kaçırma eylemini üstlenmedi.

"Uluslararası Kriz Grubu'na göre son 10 yılda 8 bin kişi bu çeteler tarafından öldürülmüş"

Olayın haberlerin uluslararası medyaya yansımasından sonra daha önce benzer eylemlerde bulunan Boko Haram terör örgütünün sorumlu olabileceğini düşünüldüğünü belirten Afrika Uzmanı Yıldırım Çınar, "Kankara Bölgesi Boko Haram eylemlerinin yoğunluklu olarak düzenlendiği bölgenin çok uzağında bulunmakta. Birçok yerel kolluk kuvvetleri mensubu ve güvenlik uzmanları tarafından son dönemde Nijerya'da derin güvenlik sorunlarına neden olan motosikletli haydut gruplarının Kankara'daki bu olaydan sorumlu olduğu ihtimali üzerinde durulmakta. Bilindiği üzere motosikletli ve silahlı suç çeteleri son dönemde Nijerya'da bilhassa kuzey bölgelerde gerçekleştirdikleri eylemlerle derin güvenlik sorunlarına neden olmakta. Uluslararası Kriz Grubu'na göre, son 10 yılda Kebbi, Sokoto, Niger ve Zamfara eyaletlerinde 8 bin kişi bu çeteler tarafından öldürülmüş. Ancak sadece geçtiğimiz Nisan ve Haziran ayları süresince Devlet Başkanı Buhari'nin doğduğu köy yakınlarında 100 kişinin katledilmesi ülke genelinde başkanın istifasını talep eden protestolara neden oldu" ifadelerini kullandı.

"Fidye beklentileri 20 dolar gibi küçük bir meblağdan 200 bin dolara kadar yükselebilmekte"

Bu çetelerin hem bölge sakinlerinin mallarını yağmalarken hem de fidye amaçlı insan kaçırma eylemlerinde bulunduğunu vurgulayan Uzman Çınar, "Fidye beklentileri sadece 20 dolar gibi küçük bir meblağ olabildiği gibi rakamlar 200 bin dolara kadar da yükselebilmekte. Bölgede bu çetelerin neden olduğu güvenlik tehditlerinin birçok etkene bağlamak mümkün. Öncelikle Kuzeyde Fulani çobanlarla diğer etnik gruplardan ve tarımla geçinen çiftçi köylüler arasında su ve verimli topraklar nedeniyle uzun yıllardır süregelen çatışmalar mevcut. Özellikle iklim değişikliğinin tetiklediği kuraklık ve koronavirüs pandemisi sonrasında bu kriz her geçen gün daha vahim bir hal almakta. Bu anlaşmazlık sadece çiftçiler ve hayvancılıkla geçinen insanların anlaşmazlığı olmaktan çok Fulani etnisitesinin yapılan vurgu nedeniyle etnik bir çatışma olarak da değerlendirilebilir. Her iki grup da bu silahlı ve motosikletli çetelerin hasım grubun üyelerinden oluştuğunu iddia etmekte. Ancak bazı Fulani liderler bu silahlı çetelerin üyelerinin arasında ülke sınırlarının ötesinden gelen yabancılar da olduğunu söyleyerek güvenlik sorununu bölgesel bir seviyeye de taşımakta" diye konuştu.

"Protestolarda Buhari rejiminin istifa etmesi için talepler yükselmişti"

Nijerya'nın bir yandan Boko Haram gibi radikal terör örgütleriyle, diğer yandan motosikletli ve silahlı çetelerle, Biafra ayrılıkçıları gibi etnik çatışmalarla mücadele etmekte olduğunu vurgulayan Çınar, "Eski bir asker olan Buhari iktidara gelmeden önceki en büyük vaadi ülkenin bu güvelik sorunlarına çözüm bulacağıydı. Ancak aradan geçen yıllara rağmen sorunlara çözüm bulunamadığı gibi var olan tehditler daha da vahim bir hal aldı. Geçtiğimiz aylarda ülkenin birçok yerinde yapılan protestolarda Buhari rejiminin Nijerya halkının güvenliğini sağlayamadığı için istifa etmesi talepleri yükselmişti. Buhari rejimi de yöneltilen bu eleştirileri bertaraf etmek için güvenlik tehdidi oluşturan olaylarda zaman zaman aşırı güç kullanarak sorunu çözmeye çalışmaktadır. Örneğin SARS (Special Anti-Robbery Squad- Özel Hırsızlık Karşıtı Ekip) adlı polis biriminin birçok vakada yetkisini kötüye kullanarak soruşturma ve araştırma yapmadan aşırı güç kullanarak çok sayıda insanın zarar görmesine neden olması sonrasında ülkede kalabalık gruplar SARS'a ve Buhari yönetimine karşı geniş çaplı protestolar başlatmıştır. 2023 yılına kadar görevde kalması beklenen Buhari yönetimine karşı artan memnuniyetsizlik devam ederken, rekor denebilecek bir sayıda öğrencinin silahlı ve motosikletli gruplar tarafından kaçırılması sonrasında Buhari yönetimin meşruiyeti konusundaki endişeler artmakta" şeklinde konuştu.

"Buhari yönetimi henüz sorunun çözümü için somut bir adım atamamıştır"

Boko Haram ile mücadelede geçen aylarda Çad ile beraber yürütülen operasyonlarda Buhari'nin pasif kaldığı gerekçesiyle İdris Deby'nin yoğun eleştirilerde bulunduğunu kaydeden Çınar, "Saldırı ve kaçırma eylemlerinin düzenlendiği gün ülkenin devlet başkanı Muhammed Buhari ulusal meclise ülkenin içinde bulunduğu güvenlik durumu ile ilgili bir konuşma yapması beklenirken resmi bir açıklama yapılmaksızın toplantı iptal edildi ve Kankara'nın 200 km yakınında bulunan köyüne bir haftalık bir seyahat düzenledi. Buhari yönetimi ülkenin içinde bulunduğu güvenlik krizleri girdabında sürüklenirken henüz sorunun çözümü için somut bir adım atamamıştır. Boko Haram ile mücadelede geçtiğimiz aylarda Çad ile beraber yürütülen operasyonlarda pasif kaldığı gerekçesiyle İdris Deby'nin yoğun eleştirilerine maruz kalan Buhari, diğer güvenlik krizlerinde de sorunların kökenine imek yerine kısa vadeli popülist adımlar atmaktadır. Motosikletli çeteler ve SARS uygulamasında da görüldüğü üzere Abuja merkezi yönetimi Nijerya sorunlarına çözüm bulma kapasitesinden yoksundur. Kolluk güçlerine tanınan aşırı yetkilerle, popülist ve aşırı uygulamalarla güvenlik sorunları çözülemeyeceği aşikardır. Güvenlik sorunlarının merkezinde ekonomik ve sosyo-kültürel nedenler yattığını gerçeğinden hareketle Buhari yönetimi öncelikle kalabalık halk kitlelerini yolsuzluk ve suçtan uzak tutabilmek için etkin bir eğitim ve istihdam sistemi tesis edip işletmelidir. Ülkenin potansiyel zengin kaynaklarının kanlı çatışmalarda harcanması yerine Nijerya halkının refah ve barış içerisinde yaşaması için atılması gereken ilk adım eğitimli ve istihdam edilmiş bir toplumun oluşturulmasıdır" açıklamalarında bulundu. - ANKARA