Analiz - Suudi Petrol Devi Aramco'da Halka Arz Belirsizliği - Son Dakika
Güncel

Analiz - Suudi Petrol Devi Aramco'da Halka Arz Belirsizliği

Suudi Arabistan yönetimi, "Vizyon 2030" adlı program çerçevesinde ülke ekonomisinin petrole bağımlılığının kırılması, petrol dışı sektörlerin geliştirilmesi ve özel girişimin güçlendirilmesi amacıyla çabalarını sürdürüyor.

28.12.2017 14:07
Twitter'da Paylaş Facebook'da Paylaş WhatsApp'da Paylaş

ALTAY ATLI - Suudi Arabistan yönetimi, "Vizyon 2030" adlı program çerçevesinde ülke ekonomisinin petrole bağımlılığının kırılması, petrol dışı sektörlerin geliştirilmesi ve özel girişimin güçlendirilmesi amacıyla çabalarını sürdürüyor.

Son olarak düşük petrol fiyatları nedeniyle bir yavaşlama içerisinde olan ekonominin canlandırılması için kamu harcamalarının artırılacağı, 2018 yılı için öngörülmüş olan 890 milyar riyallik bütçenin 978 milyar riyale çıkartılacağı açıklandı. Resmi makamların açıklamalarına göre bu miktarın büyük bir kısmı altyapı yatırım projelerinde ve bu projelere katılacak olan özel şirketlerin faydalanması amacıyla kullandırılacak. Suudi Arabistan ekonomisinin hedeflendiği gibi sektörel anlamda çeşitlendirilebilmesi için özel sektörün güçlenmesi ve bugüne kadar kamunun tekelinde olan alanlara da özel sermayenin girmesi gerekiyor.

Suudi Arabistan'ın tarım, sağlık, eğitim ve taşımacılık hizmetleri gibi toplam 16 farklı sektörde özelleştirme planları var ve bu özelleştirmelerden 200 milyar dolar gelir elde edilmesi hedefleniyor. Özelleştirmelerin sağlıklı ve amaca uygun bir şekilde yapılması için bir "ulusal özelleştirme fonu" kurulması da gündemde. Ancak Suudi Arabistan'da tüm bu hedeflere ulaşılabilmesi ve genel olarak Vizyon 2030'un başarılı bir şekilde sürdürülebilmesi için tek bir ön koşul var. O da ekonominin belkemiğini oluşturan, dünyanın en büyük şirketi unvanına sahip kamu petrol şirketi Saudi Aramco'nun özelleştirilmesi. Yukarıda bahsedilen 200 milyar dolara ek olarak bu satıştan da 100 milyar dolarlık bir gelir bekleniyor. Şu anda Saudi Aramco'nun belirli bir kısmının halka arzı için çalışmalar yapılıyor, ancak bu özelleştirme sürecine dair ciddi belirsizlikler de var.

- Şirketin mali bilgileri erişime kapalı

Saudi Aramco, küresel enerji piyasasında başat aktörlerden birisi konumunda. Günde 10 milyon varil ham petrolün üzerinde bir üretimi var ve dünyadaki tüm üretimin yüzde 10,5'ini gerçekleştiriyor. Aynı zamanda Suudi Arabistan'ın bütçe gelirlerinin üçte ikisini de yine bu şirket tek başına sağlıyor. Suudi Arabistan yönetiminin planı, şirketin yüzde 5'lik bir payının, 2018 yılının sonlarında ya da en geç 2019'un başında özelleştirilmesi yönünde. Ancak Saudi Aramco gibi devasa bir kapalı kutunun açılması hiç de kolay olmayacak.

Öncelikle şirketin değeri hakkında belirsizlikler var. Suudi Arabistan'daki değişim sürecinin mimarı olarak görülen veliaht prens Muhammed bin Selman'ın açıklamasına göre Saudi Aramco'nun piyasa değeri 2 trilyon dolar ve bu da şirketi 899 milyar dolarlık Apple, 739 milyar dolarlık Alphabet (Google), 660 milyar dolarlık Microsoft ve 356 milyar dolarlık Exxon'un önünde açık arayla dünyanın en büyük şirketi yapıyor. Bu büyüklükte bir şirketin yüzde 5'inin özelleştirilmesi de 100 milyar dolarlık bir özelleştirme projesi anlamına geliyor ki, bunun da dünyanın en büyük halka arzı olacağına işaret ediyor. Ancak şirketin mali bilgileri erişime kapalı; faaliyet raporlarında ciro ve kar bilgileri yer almıyor, dolayısıyla şirketin gerçek değerini bilmek en azından şu aşamada mümkün değil. Ekonomistlerin yaptıkları değerlendirmelerde şirketin gerçek değerinin 1 ile 1,5 trilyon dolar arasında olabileceği de tahmin ediliyor. Halka arzın başarılı olabilmesi için bu belirsizliğin ortadan kalkması lazım.

Diğer bir belirsizlik de şirketin sahip olduğu petrol rezervleri ile ilgili. Son verilere göre Suudi Arabistan'ın 261,6 milyar varillik bir rezervi var ve 2 trilyon dolarlık değerlemenin gerçekçi olabilmesi için bu miktarın tamamının ve aynı zamanda ülkenin sahip olduğu 8,4 trilyon metreküp doğal gazın da Saudi Aramco'ya ait olması gerekiyor.

Bu rakamların aydınlığa kavuşturulması gerekiyor, ancak tabii ki halka arz açısından şirketin sahip olduğu varlıklar (başta petrol rezervleri olmak üzere) kadar şirketin karı da önemli. Bu anlamda da küresel petrol fiyatlarına bağlı olarak seyreden gelirler ile şirketin vergi yükümlülükleri önem kazanıyor ki bu konularda elimizde ciro ve kar bilgileri olmasa bile yine de bir takım veriler var. Petrol fiyatları varil başına 2014 yılında 100 dolar seviyesini görmüşken bir yıl içerisinde bunun üçte birine düşmüş ve bu durum Saudi Aramco'yu (ve dolayısıyla Suudi Arabistan ekonomisini) çok olumsuz etkilemişti. Mevcut durum itibarıyla ham petrolün varil fiyatı 66 dolar seviyesinde. Vergi giderlerinde de avantajlı bir durum söz konusu, çünkü geçtiğimiz mart ayında Suudi Arabistan yönetimi enerji sektöründeki gelir vergisi oranını yüzde 85'ten yüzde 50'ye indirmişti. Bu durum şüphesiz ki Saudi Aramco'nun karı üzerinde olumlu bir etki yaratıyor.

Küresel finans merkezlerinin özelleştirme iştahı

Şirket yetkilileri halka arzın öncelikle "Tedavül" adı verilen Suudi Arabistan Menkul Kıymetler Borsası'nda gerçekleştirileceğini, ancak buna ek olarak küresel finansın başlıca merkezlerinden birinde de işlemin söz konusu olacağını açıkladılar. Pastanın büyüklüğü tüm bu merkezlerin iştahını kabartıyor. Özellikle Londra ve New York, Saudi Aramco'nun halka arzına ev sahipliği yapmak için bir yarış içerisindeler. 2017'nin başlarında İngiltere Başbakanı Theresa May yanına Londra Menkul Kıymetler Borsası'nın başkanını da alarak Riyad'a gitmiş, Saudi Aramco'nun halka arzı için mevzuatta düzenleme yapılması ve 2 milyar dolarlık bir kredi açılması gibi konular gündeme getirilmişti. Benzer şekilde New York Menkul Kıymetler Borsası da bazı hazırlıklar yapıyor; hatta ABD Başkanı Donald Trump yazdığı tweet'lerde halka arzın New York'ta gerçekleştirilmesinin her iki taraf için de ne kadar faydalı olacağına değindi.

Ne var ki, yurtdışındaki halka arz konusunda da bir takım belirsizlikler söz konusu. Londra Menkul Kıymetler Borsası'nın en büyük hissedarı şu anda Katar Yatırım Otoritesi, başka bir deyişle Suudi Arabistan yönetiminin şu anda kriz yaşadığı bir ülkenin varlık fonu. Bu durum Londra'nın Saudi Aramco halka arzı için adaylığını zayıflatıyor. ABD'de ise 2016 yılında yürürlüğe giren "Terörizme Destek Verenlere Karşı Adalet Yasası", terör mağduru Amerikan vatandaşlarına yabancı hükümetlere karşı yasal süreç başlatma hakkını veriyor. Bu durumun 11 Eylül 2001 terör saldırılarının ardında olduğu iddia edilen (her ne kadar bu kesin olarak kanıtlanmadıysa da) Suudi Arabistan'ın başını ağrıtacağı ve Saudi Aramco'nun New York'ta kote olması durumunda şirketin de hedef olabileceği belirtiliyor.

Hong Kong da adaylar arasında

Londra ve New York'la ilgili bu soru işaretleri giderek büyürken, halka arz için olası bir lokasyon olarak Hong Kong'un adı daha çok gündeme gelmeye başladı. Çin ile Suudi Arabistan'ın geçtiğimiz mart ayında kapsamlı stratejik ortaklıklarını geliştirme kararı aldıkları düşünülecek olursa bu seçenek Riyad açısında diğer alternatiflere göre daha anlamlı olabilir.

Yurtdışında halka arz nerede yapılırsa yapılsın, bu durum kapalı olan Saudi Aramco kutusunun sonuna kadar açılmasını gerektirecek. Şirketin cirosu, karı, ne kadar petrol rezervine sahip olduğu, gelirlerin ne kadarının Suudi kraliyet ailesine gittiği gibi konular hep uluslararası bağımsız denetimden geçmek zorunda kalacak. Bunun ne ölçüye kadar kabul edilebilir olduğu, Suudilerin bu anlamda çizgisinin nerede olduğu da belirsizliğini koruyor.

Saudi Aramco'nun halka arzı zorlu bir süreç olacak. Ancak Suudi Arabistan'da köklü bir değişim olması isteniyorsa, ilk adımın da bu özelleştirme ile atılması gerekiyor. Suudi Arabistan gibi ülkelerin yapması gereken, petrolden sağlanan gelirleri petrol dışı sektörlerin geliştirilmesi için kullanmak ve bu sayede sektörel çeşitliliği sağlayarak petrole olan bağımlılığı azaltmak. Saudi Aramco özelleştirmesi ile hem bu yönde bir adım atılmış, hem de özel sektörün önü açılmış olacak.

[Doktorasını Boğaziçi Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü'nde tamamlayan Altay Atlı, Sabancı Üniversitesi İstanbul Politikalar Merkezi'nde araştırma uzmanıdır]

Kaynak: AA

Son Dakika Güncel Analiz - Suudi Petrol Devi Aramco'da Halka Arz Belirsizliği - Son Dakika

Sizin düşünceleriniz neler ?

  • Kayseri Büyükşehir Belediyesi Spor AŞ Bahar Dönemi Kayıtları Başlıyor
    15:13 Kayseri Büyükşehir Belediyesi Spor AŞ Bahar Dönemi Kayıtları Başlıyor

    Kayseri Büyükşehir Belediyesi Spor AŞ'nin bahar dönemi kayıtları 30 Nisan-2 Haziran tarihleri arasında gerçekleştirilecek. 14 farklı branşta kurslar düzenlenecek ve kayıtlar www.sporaskayseri.com.tr adresinden yapılacak.

  • Malatya'da 18 Kilogram Esrar Ele Geçirildi, 2 Şüpheli Tutuklandı
    15:13 Malatya'da 18 Kilogram Esrar Ele Geçirildi, 2 Şüpheli Tutuklandı

    Malatya'da İl Jandarma Komutanlığı ekipleri, Siirt Kurtalan-Ankara seferini yapan yolcu treninde uyuşturucu madde sevkiyatı yapılacağı bilgisi üzerine çalışma başlattı. Dedektör köpek yardımıyla yapılan aramada, 3 yolcunun bagajlarında 18 kilogram kubar esrar ele geçirildi. Gözaltına alınan 3 şüpheliden 2'si tutuklandı.

  • Cumhur İttifakı Bodrum Belediye Başkan Adayı Mehmet Tosun, Seçim Çalışmalarını Sürdürüyor
    15:13 Cumhur İttifakı Bodrum Belediye Başkan Adayı Mehmet Tosun, Seçim Çalışmalarını Sürdürüyor

    Mehmet Tosun, seçim çalışmaları kapsamında tiyatro oyunu izledi, halk buluşmaları gerçekleştirdi ve belediye hizmet birimlerini ziyaret etti. Ayrıca esnaf buluşmaları düzenleyen Tosun, Bodrum'un çehresini değiştirecek projelerini anlattı. Gümüşlük ve Karaova'da yapılan ziyaretlerde ise bölgenin sorunları hakkında bilgi aldı ve yaşamı kolaylaştıracak yatırımlar planladıklarını belirtti.

  • Kastamonu Valisi Meftun Dallı, Milli Sporcularla İftar Yemeğinde Buluştu
    15:12 Kastamonu Valisi Meftun Dallı, Milli Sporcularla İftar Yemeğinde Buluştu

    Kastamonu Valisi Meftun Dallı, Kastamonu kamp merkezinde olimpiyatlara hazırlanan milli güreşçi Taha Akgül, milli boksör Buse Naz Çakıroğlu, milli güreşçi Feyzullah Aktürk ve diğer milli sporcularla iftar yemeğinde bir araya gelerek moral desteği verdi. Vali Dallı, sporculara başarı dileklerinde bulunarak, bayrağımızı dalgalandırdıkları için teşekkür etti ve sağlık, afiyet, güç kuvvet ve hayırlı uzun ömürler diledi.

  • Trabzon'da siyasi parti temsilcileri TSYD Trabzon Şubesi'ni ziyaret etti
    15:10 Trabzon'da siyasi parti temsilcileri TSYD Trabzon Şubesi'ni ziyaret etti

    Trabzon'da AK Parti ve İYİ Parti temsilcileri, Türkiye Spor Yazarları Derneği (TSYD) Trabzon Şubesi'ni ziyaret etti. Ziyarette, AK Parti Trabzon milletvekilleri, ilçe başkanı ve belediye başkan adayları ile İYİ Parti belediye başkan adayları yer aldı. TSYD Trabzon Şubesi Başkanı Selçuk Kılıç, ziyaretten memnuniyetini dile getirerek, Mahalli İdareler Genel Seçimlerinin Trabzon ve ülke için hayırlı olması temennisinde bulundu.

  • Erzurum'un İspir ilçesinde şarampole devrilen otomobilin sürücüsü hayatını kaybetti
    15:10 Erzurum'un İspir ilçesinde şarampole devrilen otomobilin sürücüsü hayatını kaybetti

    Erzurum'un İspir ilçesinde, Afganistan uyruklu Hossiyn Mohammadi (26) idaresindeki otomobil, Yeni Panayır Alanı'nda şarampole devrildi. Kaza sonucunda ağır yaralanan sürücü, İspir Devlet Hastanesi'ne kaldırıldı ancak tüm müdahalelere rağmen hayatını kaybetti.

  • AK Parti Konya Milletvekili Mustafa Hakan Özer, Meram Belediye Başkanı Mustafa Kavuş ve AK Parti Meram İlçe Başkanı Mustafa Dolular, Meram gençliği ile sahurda buluştu
    15:10 AK Parti Konya Milletvekili Mustafa Hakan Özer, Meram Belediye Başkanı Mustafa Kavuş ve AK Parti Meram İlçe Başkanı Mustafa Dolular, Meram gençliği ile sahurda buluştu

    AK Parti Konya Milletvekili Mustafa Hakan Özer, Meram Belediye Başkanı Mustafa Kavuş ve AK Parti Meram İlçe Başkanı Mustafa Dolular, Meram gençliği ile sahurda buluştu. Meram Gelişim Akademisi (MEGA) Mehmet Ali Özbuğday Gençlik Merkezi'nde sınavlara hazırlanan gençlerle gerçekleşen buluşma bir keyifli ve eğlenceli anlara sahne oldu. Milletvekili Özer ve Başkan Kavuş ile aynı sofrada sahur yapma fırsatı yakalayan gençler başkanlarla birlikte olmanın mutluluğunu da yaşadı.

  • Malatya'da Sahte Doktor Yakalandı
    15:07 Malatya'da Sahte Doktor Yakalandı

    Malatya'da kendisini dahiliye ve kadın doğum doktoru olarak tanıtan S.E'nin para karşılığı Suriye uyruklu kişileri evinde muayene ettiği ortaya çıktı. İl Jandarma Komutanlığı ekipleri tarafından düzenlenen operasyonda suçüstü yakalanan şüphelinin evinde birçok tıbbi malzeme ve büyük miktarda para ele geçirildi. Gözaltına alınan zanlı, adli mercilere sevk edilecek.

  • Bakan Özhaseki: 'Bittiğinde Zonguldak'ımızın en güzel yerlerinden birisi haline gelecek'
    15:07 Bakan Özhaseki: 'Bittiğinde Zonguldak'ımızın en güzel yerlerinden birisi haline gelecek'

    Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki, Lavuar Alanı'nda incelemelerde bulundu. Terakki Mahallesi'nde TOKİ tarafından başlatılan müze ve sosyal tesis inşaatlarının Zonguldak'a yakışacağını belirten Bakan Özhaseki, projenin Zonguldak'ın uğrak yeri olacağını söyledi. Ayrıca, esnafın işlerini sürdürebilmeleri için modern iş yerleri yapılacağını ve kısa sürede projenin tamamlanacağını ifade etti.


Advertisement