Antandros'ta "Endüstriyel Alanlar" Kazılıyor - Balıkesir

HAKAN FİRİK - Balıkesir'in Edremit ilçesinde, bin 700 yıl önce inşa edildiği belirlenen mozaikleriyle ünlü yamaç ev ile nekropolisin bulunduğu Antandros Antik Kenti'nde geçen sene ortaya çıkarılan endüstriyel alanların tabanlarında daha derine inilmesi hedefleniyor.

Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi ve kazı başkanı Prof. Dr. Gürcan Polat başkanlığında, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Edremit Belediyesinin desteğiyle Altınoluk Mahallesi'ndeki antik kentte yürütülen kazıların 19. dönemi başladı. Kazıların, 20 kişilik bilim heyeti ve 18 işçi olmak üzere toplam 38 kişilik ekip ile eylül ayı sonuna kadar sürdürülmesi planlanıyor.

Prof. Dr. Polat, AA muhabirine yaptığı açıklamada, bu yılki kazıların kazı evinin taşınması nedeniyle gecikmeli başladığını söyledi.

19. çalışma yılına bu sene başladıklarını belirten Polat, şunları dile getirdi:

"Bu sene de birisi nekropolis, diğeri yamaç ev olmak üzere iki alanda çalışıyoruz. Nekropoliste geçen sene ortaya çıkardığımız şarap atölyesi, cam işliği olarak nitelendirdiğimiz alanlardan oluşan endüstriyel alanlar vardı. Bu sene o alanların tabanlarında daha derine inerek erken dönem mezarlarına ulaşmayı planlıyoruz. Bazılarının uçları görünmeye başladı. Bunlardan bir tanesi Pitos mezarı bir tanesinin de büyük ihtimalle bir lahit mezar olduğunu değerlendiriyorum."

"Yamaç evde henüz anlamadığımız noktalar var"

Polat, yamaç evde de çalışmaların sürdüğünü belirterek, şöyle devam etti:

"Kazılardaki hedefimizi bu sene biraz küçük tuttuk çünkü kazılara hem geç başladık hem de kazı evini düzenlememiz gerekiyor. Özellikle yamaç evde henüz tam anlayamadığımız noktalar var. Bunlardan biri giriş kapısı bir diğeri de doğu bölümünden eve girişi sağlayan bir yol olması gerektiğini düşünüyoruz. Bunu bulmak için küçük küçük sondajlara başladık. Bunun yanı sıra mozaik çalışmalarımız devam ediyor restorasyon ve konservasyon olmak üzere. Duvarlarımızın harçlarının yenilenmesi aynı şekilde devam ediyor. Yamaç evin batı bölümündeki duvarının derinliğini anlamaya çalıştığımız bir sondaj çalışmamız var. Oradan da basamaklı bir yolun olması gerektiği düşüncesindeyiz. Daha çok bu sene küçük problemlere yönelik çalışmalarımızı sürdüreceğiz yamaç evde."

"Yamaç ev" özel bir yapı

Antik kentte Ege Denizi'ni bir tepeden gören ve bin 700 yıl önce inşa edilen, çeşitli tadilatlarla milattan sonra 7. yüzyılın başlarına kadar kullanıldığı bilinen yamaç evin özel bir yapı olduğunu gösteren iki unsur bulunduğunu anlatan Polat, şunları kaydetti:

"Burada akarsuyun bulunması ve evin içine kadar getirilmiş olması. Bu geç Roma döneminde ciddi bir imtiyaz aslında. İdari yönetim tarafından kişiye özel olarak verilen bir izin ile bu imtiyaz sağlanıyor ve dolayısıyla o sayede evine taze su çekebiliyor. Buradaki evin sahibi bu sayede evine taze su çekmiş hem avlusundaki havuza bu su akıyor hem de özel hamamının olması, yine bu evde bir akarsuyun olduğunu bize gösteriyor. Su kaynakları bununla da sınırlı değil, aynı zamanda evin avlusunda bir su kuyusu var. Bu su kuyusu yağmur sularını toplayan ve aynı zamanda da ev sahiplerinin kullanımına kazandıran bir su kuyusu."

"Önce altyapı sistemi oluşturuluyor sonra ev üzerine oturtuluyor"

Polat, akarsuyun eve getirilmesiyle drenaj sisteminin önem kazandığına dikkati çekerek, şu bilgileri verdi:

"Ev yapılırken drenaj sistemi önceden planlanmış ve hamam, mutfak, tuvalet gibi su giderine ihtiyaç olan bölümler bu kanalizasyon sisteminin üzerine oturtulmuş. Evin yapımına ilişkin plan program önce yapılıyor. Önce altyapı sistemi oluşturuluyor ondan sonra ev bunun üzerine oturtuluyor. Bu sayede herhangi bir altyapı sıkıntısı olmaksızın gerçekleşmiş oluyor. Kanalizasyon sistemi de yer yer 1,80 metrelere ulaşan bir yüksekliğe sahip zaman zaman basamaklarla inilen bir düzlem suyun debisini azaltmaya yönelik olarak planlanmış. Böyle bir ciddi planlama ile bu evin burada olduğunu görüyoruz."

Kazıların yanı sıra yayın çalışmalarının da devam ettiğine değinen Polat, iki ciltlik Antandros kitabının bastırılmasının planlandığını belirtti.

Antandros Antik Kenti

Altınoluk Mahallesi'nin 4 kilometre doğusunda Kazdağlarının (İda) eteklerinde yer alan, Burhaniye- Ören (Adramytteion)- Behramkale (Assos) yolu üzerinde askeri bakımdan stratejik konuma sahip kentin, Pelasglar tarafından milattan önce 10 yüzyılda kurulduğu düşünülmekle birlikte, yakınındaki Assos'un milattan önce 2 bin yıllarına kadar inen tarihinden Antandros'un da bu tarihlerde iskan görmüş olması mümkün görülüyor.

Kentin, Yarmataş Tepesi'nin 2 kilometre batısındaki nekropol alanında 1989-1996 yıllarında kurtarma kazıları yapıldı.

Balıkesir Müze Müdürlüğünce 2001 yılında Gürcan Polat'ın bilimsel danışmanlığında başlatılan ve halen devam eden kazılarda, milattan önce 7-2.yüzyıllarda kullanıldığı anlaşılan nekropolde, arazinin eğiminden faydalanılarak üst üste iki ve üç kat olarak yerleştirilen lahit mezarların yanı sıra kremasyon (ölü yakma) ve direk toprağa gömü şeklinde birçok gömü yapıldığı tespit edildi. Bu mezarlardan çıkarılan kalıntılar, Balıkesir Müzesi'nde sergileniyor.

Kaçak kazılar sonucu ortaya çıkan Roma dönemine ait bir taban mozaiği çevresinde yapılan sistemli kazılarda, milattan sonra 1. yüzyıla tarihlenen ve duvarlarında fresk bulunan, taban döşemeleri mozaikli bir zengin evi, kanalizasyon ağı, dükkanlar ve pek çok lahit bulundu.

Kentin adının, Troya savaşı sırasında da geçtiği biliniyor.