Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi ve Ayasofya Müzesi iş birliğiyle Ayasofya'nın müze olarak kullanıldığı dönemde başlayan "Ayasofya Yeraltı Yapılarının 3 Boyutlu Görüntülenmesi ve Belgelenmesi Projesi" ile Ayasofya'yı havalandırarak rutubetten koruyan yaklaşık 900 metrelik yeraltı menfezleri ve yapılarının 3 boyutlu taraması yapıldı. Daha önce girilemeyen yerlere girilerek yeni yeraltı mekanlarının keşfedildiği projenin sonuçları "Uluslararası Ayasofya Sempozyumu"nda bilim dünyasına sunuldu.
Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Mimarlık ve Tasarım Fakültesi öğretim üyeleri Doç. Dr. Hasan Fırat Diker, Doç. Dr. Mine Esmer, Dr. Öğr. Üyesi Alidost Ertuğrul ve İTÜ Güzel Sanatlar Bölümü Öğr. Gör. Arkeolog Ali Hakan Eğilmez yürütücülüğünde 29 Haziran-16 Temmuz 2020 tarihlerinde gerçekleştirilen "Ayasofya Yeraltı Yapılarının 3 Boyutlu Görüntülenmesi ve Belgelenmesi Projesi" kapsamında elde edilen veriler sempozyumda katılımcılarla paylaşıldı.
Ayasofya'nın daha önce keşfedilmemiş yer altı yapılarında hava sirkülasyonunu engelleyen moloz ve çamur birikintilerinin giderilmesine yönelik gerçekleşen proje ile yapının sürdürülebilir korunmasına katkı sağlamak amaçlandı. Doç. Dr. Hasan Fırat Diker, çalışmalara dair önemli bilgiler paylaştı. Çalışmanın amacının Ayasofya'nın zemin altında kalan havalandırma menfezleri, mezarlar, kuyular ve diğer yer altı yapılarını anlamaya ve belgelendirmeye yönelik olduğunu söyleyen Doç. Dr. Hasan Fırat Diker, "İklimlendirme, zemin suyunu kontrol etme, yağmur suyunu tahliye etme ve su tesisatı gibi ihtiyaçlarını gidermek için yapılmış bu mekanlar, erişilebildikleri nispette üç boyutlu olarak taranıp belgelendirilmiştir. İçi dolu su kuyularına da uzman dalgıç marifetiyle inilerek, su altı fotoğrafları çekilmiştir. Çalışma kapsamında Ayasofya iç narteksi altındaki büyük mekan ile bu mekanın kuzey ve güney ucundan farklı yönlere devam eden tüneller taranmıştır. Toplam 668 metre uzunluğundaki yer altı yapısı dijital taramayla, 268 metre uzunluğundaki yer altı yapısı da geleneksel yöntemlerle el ile ölçülmüştür" dedi.
Çalışmaya ilk olarak iç nartekste İmparator Kapısı'nın güneyindeki kapaktan inerek erişilen mekandan başladıklarını ifade eden Doç. Dr. Diker, "Bu mekanın gerek menfezlerin havalandırılması, gerekse de menfezlerden gelen su hattının dağılımı için ihtiyaç duyulan bir istasyon olarak kullanıldığı değerlendirilebilir. Üçer tünelin çıktığı bu mekan Ayasofya iç ve dış yer altı mekanları arasında bir geçiş ortamı oluşturmaktadır" diye konuştu.
Doç. Dr. Diker, zemin kat altındaki menfezlerin üzerini kapatan mermer levhaların arasındaki derz boşluklarının iç mekanla dış mekan arasındaki hava döngüsünü sağladığını anlattı. Yer altı koridorlarını adeta bir metro ağını andırdığını ifade eden Diker, "Koridorlar bölgede su ihtiyacını gidermeye yönelik bir alt yapı sistemini gösteriyor. Kuzey-güney ve doğu-batı aksındaki tünellerin kesiştiği konum itibariyle burada ilk akla gelen menfezlerin Ayasofya'nın avlu ortasındaki ve yok olmuş havuz yapısı ile ilişkili olduğudur" dedi.
Ayasofya'nın dış mekanları hakkında da bilgi veren Doç. Dr. Hasan Fırat Diker, şu bilgileri verdi:
"Biri kuzey cephesindeki kuzeybatı payandanın batısındaki demir merdivenin altında, diğer ikisi de Ayasofya türbelerin batısında ve doğusunda olmak üzere üç kuyu daha tespit edilmiştir. Demir merdivenin altındaki kuyu yaklaşık 7 metre derinliğindedir, son bir metre ise su doludur. Bu kuyunun duvarlarında taş örgü yoktur. Türbelerin batısındaki kuyunun derinliği de yaklaşık 7 metredir. Su seviyesi zeminden yaklaşık 1,5 metre alt kottadır. Bu araştırmanın en dikkat çekici buluşu ise Ayasofya'nın güneybatısındaki yer altı yapılarıdır. Yapıların girişinde tanımlı bir kapak olması ve girişin hemen yanındaki kestane ağacı, varlığıyla adeta altındaki yer altı yapısını gizleyen bir illüzyon yaratmaktadır. Oysa bu ağacın altında dev bir yapı vardır ve ağacın kökleri toprak üzerinden tutunmuş, yapının kargir tonozunu zaman içinde delerek aşağıya kadar inmiştir. Araştırmamız kapsamında belgelenmiş olan Ayasofya'nın hemen kuzeybatısındaki bu iki büyük yer altı mekanının varlığı Ayasofya gibi yıllardır araştırılmış pek çok anıt eserin yanı başında keşfedilmeyi bekleyen nice yer altı yapısının bulunabileceğini gösterir."
Bahçede görüntülenen son yer altı yapısının girişinde molozlar arasında yer alan ve alt kısmı olmayan Osmanlı mezar taşının ise dikkat çektiği belirtildi. Araştırmanın, belgelenen mekanların temizlenmesine ve yapının daha rahat nefes almasına vesile olacağı da açıklandı.
Son Dakika › Yaşam › Ayasofya'da heyecanlandıran keşif! 900 metrelik yeraltı menfezleri bulundu - Son Dakika
Kırıkkale'de meydana gelen trafik kazasında, B.G. idaresindeki ticari taksi ile H.A'nın kullandığı ambulans çarpıştı. Kazada, sürücüler ve ambulansta bulunan sağlık çalışanları P.D. ve Ü.A. yaralandı. Yaralılar, hastaneye kaldırıldı.
Ankara'nın Etimesgut ilçesinde seyir halindeyken alevlere teslim olan araç kullanılamaz hale geldi. Etimesgut ilçesi Topçu mahallesinde seyir halinde olan bir araç yanmaya başladı. İtfaiye ekiplerinin müdahalesi ile söndürülen araç kullanılamaz hale geldi. Olayda yaralanan olmadı.
Hatay'ın Payas ilçesinde bir kişi intihar etmek için 4. kattan atladı ve cadde üzerinde yürüyen başka bir kişinin üzerine düştü. Olayda, hem intihar eden kişi hem de üzerine düşen kişi hayati tehlikeyle hastaneye kaldırıldı.
Samsun-Ankara kara yolu Hacılı Geçidi mevkisinde H.B. idaresindeki 01 ATY 920 plakalı yonca yüklü tır şarampole devrildi. Olay yerine polis ekipleri sevk edildi ve kaza nedeniyle yolun bir şeridi kapatıldı. Sürücü yara almadan kurtuldu ve ekipler tırı çekici yardımıyla kurtarmak için çalışma başlattı.
Gaziosmanpaşa'da meydana gelen toprak kaymasında tahliye edilen bina sayısı 24'e yükseldi. İstanbul Valiliği, 'Tahliye edilen evlerde yaşayan 96 vatandaşımızdan 78'i otellere yerleştirilirken, 18 vatandaşımız ise istekleri doğrultusunda akrabalarının evlerine yerleşmiştir' açıklamasını yaptı.
İstanbul Valiliği, Gaziosmanpaşa'da meydana gelen toprak kayması nedeniyle 24 binanın tahliye edildiğini, 78 kişinin otellere yerleştirildiğini bildirdi. Yıldıztabya Mahallesi'nde yaşanan olayda, toprak kayması sonucu 14 gecekondu etkilendi ve 3 gecekondu kullanılamaz hale geldi. Bölgede yaşayan 70 kişi tedbir amaçlı tahliye edildi. Tahliye edilen binalarda hasar tespit çalışmaları yapılacak.
Yorumlar (4)