Hafta başında Bilim Kurulu toplantısının ardından açıklamalarda bulunan Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, yerli aşı çalışmaları arasında en ileride olan ve TÜSEB desteğiyle Kayseri Erciyes Üniversitesi'nde geliştirilen aşıda Faz-2 aşamasının bittiğini duyurdu.
Faz-3 aşamasına ise 2-3 hafta içerisinde geçileceğini belirten Koca, eylül ayında bu aşamanın tamamlanacağını ve başarılı olması durumunda seri üretime geçileceğini belirtti. Koca, "Yakın zamanda yerli aşı üretimiyle toplum bağışıklığını gerçekleştireceğiz" dedi.
BBC Türkçe'ye konuşan Kayseri Erciyes Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Mustafa Çalışkan, nisan sonu itibarıyla yerli aşının etkinlik sonuçlarına dair raporun Sağlık Bakanlığına iletileceğini söylüyor.
Aşının güvenliğinin ölçüldüğü Faz-1 çalışmaları ve etkinliğinin ölçüldüğü Faz-2 çalışmalarının tamamlandığını belirten Prof. Dr. Çalışkan, henüz erken olsa da ilk sonuçlar için "ümit verici" diyor:
"Aşılanan gönüllülerden birer hafta arayla alınan kan testlerine bakarak, aşının virüse karşı antikor oluşumu ve diğer parametrelerde ne kadar etkili olduğuna bakılıyor. Araştırmacılarımız şu an, aşının etkinliğiyle ilgili kısmen fikir sahibi. Ve sadece şunu söyleyebilirim, ilk veriler çok iyi ve ümitliyiz."
İkinci doz aşılamadan sonra antikor ve diğer parametrelerdeki etkinliğin daha iyi ortaya çıktığını ifade eden Prof. Dr. Çalışkan, 2-3 hafta sonra tüm kan örneklerinin değerlendirmesinin biteceğini ve kesin sonuçların da nisan sonuna doğru raporlanacağını söylüyor.
Peki, yerli aşının etkinliği bilimsel bir biçimde ortaya konduktan sonra ne olacak?
Seri üretime geçmeye en yakın yerli aşı adayının bile önünde yaklaşık 4 ay sürmesi beklenen Faz-3 aşaması yer alıyor. Bu aşamada aşıların, Faz-1 ve Faz-2'ye göre çok daha fazla sayıda insan üzerinde denenmesi amaçlanıyor.
Aşılar Faz-1 aşamasında genelde yaklaşık 40-50 kişi üzerinde denenirken, Faz-3 aşamasına gelindiğinde binlerle ifade edilen sayılara ulaşılıyor.
Ancak Prof. Dr. Çalışkan'a göre, yerli aşı için Faz-3 aşamasının tamamlanması beklemeden de acil kullanım onayı alınması mümkün:
"Çin aşısına henüz Faz-3 çalışmaları devam ederken acil kullanım onayı verilmişti. Ülkeler Çin aşısının güvenlik ve etkinliğini bir süre takip etti ve henüz Faz-3 çalışmaları devam ederken acil kullanım onayı ile uygulamaya başladı. Türkiye de Çin aşısını aynı şekilde devreye soktu. Aynı şey yerli aşımızda da olabilir, neden olmasın? Ama buna Sağlık Bakanlığı karar verecek."
Ancak Sağlık Bakanı Fahrettin Koca ve TÜSEB Başkanı Prof. Dr. Erhan Akdoğan'ın yerli aşılarla ilgili şu ana dek yaptığı açıklamalar dikkate alındığında, her iki yetkilinin de yerli aşıda seri üretime geçilmesi için Faz-3 çalışmalarının tamamlanmasına işaret ettiği görülüyor. Bakan Koca ise, yerli aşının en erken üretime geçebileceği tarihin eylül ayı olacağını ifade ediyor.
23 Mart'ta Anadolu Ajansı'na (AA) konuşan TÜSEB Başkanı Prof. Dr. Erhan Akdoğan yerli aşılar için, "Faz-3 aşaması tamamlandıktan, Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu'ndan gerekli onaylar alındıktan sonra üretim gerçekleştirilecek ve yaygın aşılamaya geçilecek. Üretim de Türkiye'de gerçekleştirilecek" demişti.
Bu durumda yerli aşının bu ay sonu itibarıyla Faz-2 etkinlik sonuçlarının bekleneni karşılaması durumunda bile önünde en az 4 ay sürecek bir Faz-3 aşaması bulunuyor.
Prof. Çalışkan, yerli aşının Faz-3 aşamasının hem TÜSEB hem de Sağlık Bakanlığı koordinasyonunda, Türkiye'nin farklı bölgelerindeki yaklaşık 30 farklı merkezde yürütülecek kapsamlı bir çalışma olacağını ifade ediyor.
Türk Tabipleri Birliği (TTB) Covid-19 İzleme Grubu üyesi Prof. Dr. Kayıhan Pala'ya göre acil kullanım onayı verilebilmesi için Faz-3 çalışmalarının sonuçlanmış olması gerekiyor. Prof. Pala, Türkiye'de CoronaVac aşısına acil kullanım onayı verildiğinde, aşının diğer ülkelerde yürütülen Faz-3 çalışmalarının sonuçlandığını hatırlatıyor:
"Ülkemizde kullanılan Sinovac aşısı için Faz- 3 çalışmaları sadece Türkiye'de değil, dünyanın başka ülkelerinde de yapıldı. Türkiye, Sinovac aşısına acil kullanım onayı verdiğinde aşının Faz-3 çalışması Türkiye'de henüz bitmemişti ama başka ülkelerde bitmişti."
Prof. Pala, sözlerine şöyle devam ediyor:
"Dolayısıyla herhangi birFaz-3çalışması sonuçlanmadan bir aşıya acil kullanım onayı verilmesi benimsenecek bir yaklaşım değil. Yerli aşıyla ilgili olarak, ilk önce bilimsel raporların ortaya çıkması, daha sonra Faz-3 çalışmasının yapılması, Faz-3 çalışması sonunda da eğer yüz güldürücü sonuçlar bilimsel raporlarla ortaya çıkarsa o zaman acil kullanım onayı için başvurulması uygun olacaktır."
Çin, 30 Aralık 2020'de Türkiye'ye getirilen CoronaVac aşısına 13 Ocak 2021'de acil kullanım onayı verdi. Aşının 14 Ocak'ta ülke genelinde uygulanmasına sağlık çalışanlarından başlandı.
Türkiye'de TÜSEB destekli olarak Hacettepe Üniversitesi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Marmara Üniversitesi, Atatürk Üniversitesi ve Akdeniz Üniversitesi'nde de aşı projesi yürütülüyor.
Bu çalışmaların hangi aşamada olduğuyla ilgili bilgi almak üzere yazılı olarak başvurduğumuz TÜSEB Başkanlığı, yerli aşılarla ilgili açıklamaların "doğrudan Sağlık Bakanlığı tarafından yapılmakta olduğunu" belirterek soruları yanıtsız bıraktı.
TÜSEB Başkanı Prof. Akdoğan AA röportajında, destek verdikleri Covid-19 aşı projelerinin araştırma ekiplerinin birbirleriyle bilgi paylaşımı içerisinde olduğunu söyledi:
"Bu süreçte elde edilen kazanımların ve tecrübelerin paylaşılması, bilim insanlarının birbiriyle etkileşime girmesi, problemlerin ele alınması, cihaz ve sarf malzemelerinin paylaşılması gibi iş birlikleri olması amacıyla araştırmacılarımızı bir araya getirdik.
"Çalışmalar belirli aşamalarla gidiyor ve bu aşamalar da belirli aralıklarda araştırmacılarımız tarafından raporlanıyor, ardından da Aşı Bilim Kurulu tarafından değerlendirilerek yönlendirme ve destekleme sürecinin devam etmesi için çalışma yapılıyor."
Sadece TÜSEB değil, TÜBİTAK da Türkiye'de geliştirilen aşı projelerine destek veriyor. Bunlardan biri de Bilkent Üniversitesi'nde Prof. Mayda Gürsel ve Prof. İhsan Gürsel'in 20 kişilik bir ekiple yürüttüğü aşı çalışması.
Gürsel çiftinin geliştirmekte olduğu yerli aşı adayı, henüz Faz-1 aşamasında insan deneylerini sürdürüyor.
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, aralık ayında yaptığı bir açıklamada, yerli aşının nisan ayında hazır olacağını ümit ettiklerini söylemişti. Koca daha sonra yaptığı açıklamada ise yerli aşıyla ilgili olarak "Sonbaharda elimizde olmasını umuyoruz" demişti.
Son Dakika › Sağlık › Türkiye ilk yerli koronavirüs aşısını ne zaman kullanabilir? - Son Dakika
Çorum Belediyesi tarafından yapılan Hayvan Hastanesi düzenlenen törenle hizmete açıldı. Tesis, kedi, köpek ve kanatlılar başta olmak üzere tüm hayvanlara hizmet verecek şekilde tasarlandı.
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Kastamonu'da kurum bakımı altındayken bir bebeğin vefat etmesi üzerine adli ve idari soruşturma açıldığını duyurdu. Bebek, ailesi tarafından Bakanlığa bağlı kuruluşa teslim edildikten sonra sağlık kontrollerinden geçirilmiş ve her türlü sağlık kontrolü titizlikle yapılmıştır. Bebeğin durumunun kötüleşmesi üzerine müdahaleler yapılmış ancak kurtarılamamıştır. Olayla ilgili adli ve idari soruşturma başlatılmış olup, sürecin yakından takip edileceği belirtilmiştir.
İngiltere Ulusal Sağlık Hizmetleri (NHS), bağışlanan cesetlerin başlarının kesilerek, doktorlara ve diş hekimlerine kozmetik işlemleri öğretmek için kullanıldığını ortaya çıkardı. Bu uygulama, bağışçıların son isteklerinin saygı görmemesiyle eleştiriliyor ve etik kuralların ihlal edilmesine yol açıyor.
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Kastamonu'da vefat eden bebeğe ilişkin adli ve idari soruşturma başlatıldığını ve sürecin yakından takip edildiğini bildirdi. Bebek, ailesinin talebi üzerine bakanlığın kuruluşuna teslim edilmiş ve sağlık kontrolleri titizlikle yapılmıştır. Bebeğin kesin vefat sebebi otopsi sonucuyla belirlenecektir. Olayla ilgili adli ve idari soruşturma başlatılmıştır.
Ankara Büyükşehir Belediyesi, Ahlatlıbel Mahallesi'nde Aile Sağlığı Merkezi inşa ederek hizmet açmayı planlıyor. Aynı anda dört aile hekiminin hizmet verebileceği sağlık tesisinin nisan ayı içinde hizmete başlaması planlanıyor.
Yapışık ikizler Abby ve Brittany Hensel, 2021 yılında ABD'li bir gazi ile evlenmişti. Çocuk sahibi olmak isteyen ikizler ve eşinin düğünde çekilen kareleri ise yıllar sonra ortaya çıktı.
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Kastamonu'da sevgi evinde kalan bir bebeğin hayatını kaybetmesine ilişkin vefat sebebinin otopsinin ardından belli olacağını ve olaya ilişkin adli ile idari soruşturmanın da başlatıldığını açıkladı.
Trabzon Kanuni Eğitim ve Araştırma Hastanesi'nde açılan Erişkin Aşı Polikliniği, yetişkin yaş grubundaki hastalara bağışıklama danışmanlığı ve aşı hizmeti sunmayı amaçlamaktadır. Poliklinikte gebeler, diyabet, kanser, diyaliz, kronik kalp, akciğer, karaciğer ve böbrek hastalığı ile 65 yaş ve üzerindeki yaşlılar, bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaç kullananlar ve organ nakli hastaları için aşı programları oluşturulacak. Aşılar, aşı takip sisteminden kontrol edildikten sonra poliklinikte yapılacak ve hastalara aşı kartları verilerek randevuları oluşturulacak. Ayrıca, risk altında olan meslek grupları ve Hepatit A ve B hastaları da aşılarını yaptırabilecek.
Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Tıp Fakültesi Sosyal Pediatri Bilim Dalı Başkanı Dr. Tuğba Ayçiçek Dinçer, akran zorbalığı konusunda uyarılarda bulundu. Dinçer, zorbalığın genellikle okul, okul çevresi ve mahallelerde gözlemlendiğini belirtti. Fiziksel, sözlü ve sosyal zorbalık olmak üzere farklı türleri olduğunu vurgulayan Dinçer, zorbalığın mağdurlarının da zamanla zorba olabileceğine dikkat çekti. Zorbalığın psikolojik ve sosyal sorunlara yol açabileceğini ifade eden Dinçer, zorbalıkla mücadelede okul, aile ve çocuğu içine alan bir planlama yapılması gerektiğini söyledi. Ayrıca, dijital zorbalığın da artık yaygınlaştığını ve bu konuda da eğitim verilmesinin önemli olduğunu belirtti.
Sizin düşünceleriniz neler ?