Dergi - Süper Yanardağ Patlaması Nasıl Önlenecek?

Bir süper yanardağ patlaması ile medeniyetlerin ortadan kalkması, hatta insan soyunun tükenmesi söz konusu olabilir. Peki, bu tehlike nasıl önlenebilir?

ABD'deki Yellowstone Milli Parkı'nın altında dev bir magma havuzu yatıyor. Parkı karakterize eden kaplıca ve kaynarcalar bu magma sayesinde var. Fakat NASA araştırmacıları burada dev bir yanardağ potansiyeli olabileceğini ve bunun insan medeniyetine en büyük tehdit oluşturabileceğini söylüyor.

Göktaşı ve kuyrukluyıldız çarpmasına karşı Dünya'nın nasıl savunulabileceği konusunda NASA için çalışmalar yürüten California Teknoloji Enstitüsü'nden Brian Wilcox'a göre, "süper yanardağ tehlikesi göktaşı ve kuyrukluyıldız riskinden çok daha büyük".

Dünya'da bilinen 20 süper yanardağ var. Ortalama her 100 bin yılda dev bir patlama oluyor. Bu patlamalar sonucu saçılan küllerin güneş ışığını engellemesi uzun bir kışa ve açlığa neden olacaktır. Birleşmiş Milletler'in 2012 tahminine göre, dünyadaki gıda rezervleri ancak 74 gün yetebilir.

NASA araştırmacıları, bu sorunu çözmenin en mantıklı yolunun süper yanardağı soğutmaktan geçtiğine inanıyor.

Yellowstone gibi bir yanardağ, altı elektrik santrali gücünde ısı üretir. Yellowstone bu ısının yüzde 60-7'ini, çatlaklardan magma ocağına sızan ve sonra dışarı püskürtülen su yoluyla atmosfere salıyor. Geri kalan kısmı ise magma içinde birikerek uçucu gazların ve kayaların çözülmesine neden oluyor. Bu ısı belli bir noktaya ulaştığında patlama kaçınılmaz oluyor.

İşte bu ısı birikmesi önlendiğinde süper yanardağın patlama tehlikesi de ortadan kalkacaktır.

NASA tahminlerine göre, bunun için magma ocağından ısı transferinin yüzde 35 oranında artması gerekiyor. Peki bu nasıl yapılabilir?

Bunun yollarından biri, süper yanardağ içine sızan su miktarını artırmak olabilir. Ancak böyle bir girişimi siyasetçilerin desteklemesi zor görünüyor.

"Dağlık bir bölgeye su kemerleriyle su taşımak zor ve masraflı bir iş olduğu gibi, insanlar suyun böyle bir şeye harcanmasını da istemez" diyor Wilcox.

NASA başka bir yöntem üzerinde duruyor: Yanardağa 10 km derinliğinde sondaj yapıp basınçlı su püskürtmek. Bu şekilde dolaşan su ısıyı yavaş yavaş emerek 350 dereceye ulaşır. Maliyeti 3,4 milyar doları bulması beklenen bu projeye siyasetçileri ve yatırımcıları ikna etmek daha kolay görünüyor. Zira bu şekilde jeotermal santral yoluyla ucuz elektrik üretilebilir. Ayrıca insanlığı mahvedecek bir felaketin önüne de geçilmiş olur.

Ancak süper yanardağda sondaj riskli bir iş; önlemeye çalıştığınız patlamayı tetikleme ihtimali var.

"Magma ocağının üzerini delip oradan soğutmaya çalışmak çok riskli olur. Ocağın tavanını daha kırılgan hale getirip çatlamayı kolaylaştırabilir, ayrıca zararlı uçucu gazların dışarı sızmasına neden olabilirsiniz" diye açıklıyor tehlikeyi Wilcox.

Bunun yerine Yellowstone Milli Parkı'nın dışından başlayarak magma ocağının tabanında sondaj yapıp ısıyı bu şekilde dışarı çıkarmanın tehlikeyi ortadan kaldıracağını söylüyor.

Fakat bu projenin tamamlanması çok uzun zaman alacaktır. Yellowstone süper yanardağını bu şekilde soğutmak ancak yılda bir metre hızıyla olabilir. Yani bu çabanın başarılı olup olmadığını görmek için binlerce yıl beklemek gerekiyor.

Projenin kısa dönemli yararı elektrik enerjisi üretimi şeklinde görülebilir.

Bu yöntem diğer süper yanardağlara da uygulanabilir. NASA araştırmacıları, bu çalışmaların ayrıca bu konudaki pratik bilimsel tartışmaları da canlandıracağına inanıyor.

Wilcox bu konuda şunları söylüyor: "Dünyayı göktaşlarından koruma fikri ilk gündeme geldiğinde de süper yanardağ tehdidine benzer bir tepki olmuş, insanın göktaşı çarpmasını önlemesi mümkün görülmemişti.

"Oysa çok uzun süre boyunca hafifçe itme gücüne sahip bir şey yaparsanız göktaşının Dünya'ya çarpmasını önleyebilirsiniz. Yani sorun insanların sandığı kadar zor değil. Bilim dünyasında bu işe bir an önce başlanıp beyin gücünün harekete geçirilmesi gerekiyor.

"Ama Yellowstone yaklaşık 600 bin yılda bir patlıyor ve en son 600 bin yıl önce patlamıştı; yani bu işin gereği bir an önce yapılmalı."