"Etik" Konuşuldu

Taluğ, "Gıdanın öneminin her geçen gün daha da anlaşıldığı bir çağda yaşıyoruz. Tarım ve gıdada, etik farkındalık ve duyarlılığın gelişmesine katkıda bulunmak Tarım ve Gıda Etiği Derneğimizin en önemli amacı. Derneğimizin logosunda da yer alan 4 'e'; etik, ekoloji, emek ve ekmek, temel ilkelerimiz. Bu ilkeler çerçevesinde tarım ve gıda etiği başlıca konuları tüm paydaşlarımızla birlikte tartışmak amacıyla bu tür seminerler düzenliyoruz. Bu seminerlerin ardından dünyada da geçerli olan tarım ve gıda etiği kavramının ülkemizde daha iyi anlaşabilmesi ve dünyadaki uygulamalardan haberdar olabilmek için 2019 yılında uluslararası katılımlı 2. Tarım ve Gıda Etiği Kongresi'ni ülkemizde gerçekleştireceğiz. Tarım ve gıda etiğiyle ilgilenen herkesi kongremize bekliyoruz" dedi.

Seminer Çerçeve Sunumu'nda konuşma yapan Türkiye Biyoetik Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Neyyire Yasemin Yalım, tarımın ve gıdanın birer insan değeri olduğunu ifade ederek, "Bu bakımdan tarım da gıda da medya da aynı türden değerler" dedi. İnsanın tarım ürünlerine gelenek, yaratıcılık, paylaşma, dayanışma gibi ilişki değerleri katarak gıdaya dönüştürdüğünü" vurguladı. Yalım, aynı durumun medya için de söz konusu olduğunu söyledi. Medyanın insanın konuşma ve yazma yeteneğine hatırlama, yorum yapma, tutum geliştirme gibi değerler kattığına işaret eden Yalım, "Medyada gıdalarla ilgili yapılan haberlerde çok dikkatli olunması gerektiği ve bu haberlerin yapım sürecinde de etik ilkelerin dikkate alınarak haber yapılmasının önemini" ifade ederek gerek medyada ve gerekse tarım ve gıda üretiminde yer alanlar ikilemlerle karşılaştıklarında Prof. Dr. İoanna Kuçuradi'nin söylediği gibi; "En az değer harcayan en çok değer koruyan eylemi" aramak gerekir diyerek tarım ve gıdada etiğin öneminin altını çizdi.

"Gıda Sanayinde Etik Uygulamalar" başlıklı konuşmasıyla Seminer Çerçeve Sunumunda konuşma yapan Yıldız Holding Etik Kurulu Sekreteri Bahattin Aydın, Ülker markası ve Yıldız Holding'in kurucusu merhum Sabri Ülker'in "Ticarette en büyük hile dürüstlüktür" sözünü anımsatarak, gıda üretiminde ve ticaretinde itibarın önemine dikkat çekti. Aydın, "Holdingimiz, dünyanın onlarca ülkesinden her milletten 60 bin kişiye istihdam sağlamaktadır. Bu kadar kişinin çalıştığı şirketlerde çatışmaların yaşanmaması, en iyi çalışma ortamlarının sunulması, personelin çalıştığı şirkete sadakatinin sağlanması gibi birçok farklı konunun düzenlenebilmesi için 2007 yılında Holding olarak etik kurallarımızın çerçevesini ve temel ilkelerini belirledik. Etik kavramı yaşayan bir kavram, her geçen gün şirketlerimizde uyguladığımız etik ilkelerimiz, günün gerektirdiği şartlara göre olumlu yönde evriliyor. Şirketlerin ve toplumların sürdürülebilirliğinde en önemli kriterlerden biri, etiğe verdikleri önemdir" ifadelerini kullandı.

Yeditepe Üniversitesi Gastronomi ve Mutfak Sanatları Bölümü Başkanı Doç. Dr. Sibel Özilgen, Turistik Restoran Yatırımcıları İş Adamları Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Kaya Demirer ve EKS Mutfak Akademisi sahibi şef Eyüp Kemal Sevinç'in konuşmacı olarak katıldığı ve başkanlığını Dilek Emil'in yaptığı "Gastronomi ve Etik" başlıklı oturumda eğitimde öğrencilere verilen etik değerlerden, restoranlarda karşılaşılan etik ikilemlere kadar konu çok çeşitli boyutları ile tartışıldı.

Doç. Dr. Sibel Özilgen, eğitim sürecinde öğrencilerine gıdanın üretiminde, mutfakta kullanımında, nihai tüketiciye sunumunda ve çevreye olan etkilerinde, her aşamada etik kuralların önemini anlattıklarını ifade etti. Özilgen, tartışmalar kısmında öğrencilerinin sektörde görev yaparken karşılaştığı ikilemlerden de söz etti. Öğrencilerine özellikle tüketim trendlerinin altında yatan felsefeyi sorgulamayı öğretmeye çalıştığını belirtti.

Kaya Demirer, üretim zincirinin başı olan çiftçiden başlamak üzere hem ürün kaybının en aza indirilmesi hem de üreticilerin adil olarak emeğinin karşılığını aldığı bir tedarik zincirinde etik kurallara önem verilmesi gerektiği vurgusu yaparak, "İşletmelerimizde, mutfakta yemeğin malzemesinden, çalışanların sosyal güvenliğine kadar etik kuralları dikkate alarak hizmet sunuyoruz" dedi.

EKS Mutfak Akademisi sahibi şef Eyüp Kemal Sevinç, "Mutfakta en önemli etik kurallardan bir tanesi, israfın önüne geçmektir. Biz mutfakta ustalarımızdan özellikle kullandığımız hiçbir malzemeyi israf etmemeyi öğrendik. Mutfakta çalışanların sosyal hakları ve daha iyi şartlarda çalışmaları çok önemli. Son zamanlarda yazılı- görsel basının yanı sıra sosyal medyada da yer alan yemek eleştirmenlerinin, tarafsızlık ve etik kurallar çerçevesinde toplumu bilgilendirmeleri gerektiğini düşünüyorum. Yemek eleştirmenliği de bir liyakat gerektirir" diye konuştu.

Gastronomi ve etik başlığının medya oturumu ile de bağlantılı alanı olan gastronomi yazarlığı ve etik ilkeler konusu her iki oturumda da dile getirildi.

"Tarım ve Gıda Alanında Medya Etiği" başlıklı son oturuma Petek Ataman başkanlık yaptı, Oturumun ilk konuşmacısı olan Hürriyet Gazetesi Okur Temsilcisi Faruk Bildirici medya etiğinin özellikle gıda ve tarım haberleri yaparken çok daha önemli olduğunu, bu haberlerin doğrudan toplum sağlığını etkileyecek haberlerin başında geldiğini belirtti. Medya çalışanlarının etik kurallar çerçevesinde haber yapmasının öneminin altını çizdi. Bildirici, etik sorunlarla her sektörde karşılaşıldığını, medya alanında bu sorunların yine medya tarafından dile getirilmesinin önemli olduğunu da vurguladı.

Ekonomi Gazetecileri Derneği Genel Başkanı Celal Toprak, "Gıda ve tarım haberlerinin daha doğru yapılabilmesi için meslek odalarından akademisyenlere ve sektör temsilcilerine kadar konu ile ilgili kişilerle ekonomi muhabirlerinin daha sık bir araya gelerek bilgi alışverişinde bulunmaları ve böylece topluma doğru bilginin aktarılması çok önemli" şeklinde konuştu.

Basında etik kuralların yazılmış olmasının tek başına yeterli olmadığını ifade eden Toprak, o kuralların işleyip işlemediğini takip eden ve işlemiyorsa da tepki veren bir okuyucu kitlesinin varlığının önemli olduğunu vurguladı.

Gazeteci ve Yazar Fikri Türkel, gerçek dışı söylemlerin prim yaptığı bir zaman diliminde olunduğunu vurguladı. Taklit ve tağşişin çok önemli bir sorun alanı olduğunu; bu sorunla mücadelede ileri teknoloji gerektiğini ifade etti. Bir gazeteci olarak, derneklerin birlikte yaptıkları açıklamalarda bile rakamların yanlış olabildiğine tanık olduğunu ifade etti. Türkel, gazetelere gıda sektöründen yoğun reklam geliri akmasına rağmen, neden bir gıda ekleri olmadığının da sorgulamaya muhtaç olduğunu vurguladı.

Oldukça interaktif biçimde gerçekleşen oturumlar sonucunda;

Medyanın genel olarak çıkar grupları ve siyasal iktidarlarla mesafeli ve bağımsız olması gerektiği,

Medyaya akademik camiadan bilgi akması gerektiği, ancak bu bilginin de sıradan tüketici ve medya mensupları tarafından anlaşılabilecek seviyede ve medyanın ritmine uygun olmasının önemli olduğu,

Gazetecilerin önlerine gelen bilgiyi paylaşmadan önce, bilginin kaynağına ulaşma ve araştırma sorumlulukları bulunduğu,

Türkiye'de Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi EFSA benzeri bir kurum olmasının ve bilgi paylaşımında bulunmasının bilgi kirliliğini önlemede işlevi olacağı

dile getirilen önemli mesajlar olarak kayda geçti.