Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesinde Geçen El Sanatını Yaşatıyorlar

FATİH MEHMET KÜRKÇÜ - VURAL AKKİRPİ - Evliya Çelebi'nin seyahatnamesinde de yer alan "taş baskı" sanatı, Kastamonu'da açılan kurslarla yaşatılıyor.

Kastamonu yöresine özgü, doğal yollarla elde edilen malzemelerden yapılan "taş baskı" sanatı, Halk Eğitim Merkezinin dışında Kastamonu Kültür Turizmini Geliştirme ve Yaşatma Derneğinin hazırladığı ve İçişleri Bakanlığının desteklediği projeyle sürdürülüyor.

Dernek Başkanı Alparslan Tunçeli, AA muhabirine yaptığı açıklamada, yöreye özgü el sanatlarından biri olan "taş baskı"yı gelecek kuşaklara aktarmayı amaçladıklarını söyledi. Derneklerince iki yıl önce hazırlanan "Taş Baskı Projesi"ne İçişleri Bakanlığının destek verdiğini belirten Tunçeli, projenin kabul görmesinin ardından kursun başladığını, başarılı şekilde de sürdürüldüğünü ifade etti.

Kaybolmaya yüz tutmuş el sanatını yeniden canlandırmayı hedeflediklerini anlatan Tunçeli, "Proje kapsamında 30 kursiyere eğitim vereceğiz. Eğitime ilk etapta 15 kursiyerimiz katılıyor. 10 ay sürecek projemizin sonunda kursiyerlerimize sertifika vereceğiz. Her kursiyerimize de günde 15 lira ödüyoruz. Kurs sonunda iş yeri açmak isteyen olması bizi mutlu ediyor" dedi.

- Kurs, tarihi hamamda veriliyor

Kursların 13. yüzyıldan kalma Tarihi Vakıf Hamamı'nda verildiğini aktaran Tunçeli, şunları kaydetti:

"Tarihi hamamda yok almaya yüz tutmuş sanatımızı canlandırmaya çalışıyoruz. Hamamın avlusunda imalat yapıyoruz. 30 kursiyerimize bu el sanatını öğretip iş yeri açmalarının önünü açmış olacağız. Yerel yönetimlerden aldığımız destekle bu sanatı canlandırarak gelecek kuşaklara aktarmayı amaçlıyoruz. Bize ve kurslarımıza destek veren herkese çok teşekkür ediyorum."

Tunçeli, yerli ve yabancı turistlerin ilgi gösterdiği "taş baskı" ürünü kumaşların İstanbul, Ankara, İzmir ve Antalya gibi illere gönderildiğini sözlerine ekledi.

Baskılarda geleneksel ve günümüz motifleri

Kursun usta öğreticilerinden Pınar Okudan ise "taş baskı"nın Evliya Çelebi'nin seyahatnamesi geçtiğine dikkati çekerek, bu sanatın bilinen tarihinin 17. yüzyıl olduğunu söyledi.

Sanatın yaşaması için çaba sarf ettiklerini vurgulayan Okudan, "Daha önce taş kullanılarak yapılan kalıplar şimdi ıhlamur ağacından elde ediliyor. Baskı yapılacak kumaş yüzde 100 pamuk oluyor ve kök boyası kullanılıyor" ifadesini kullandı.

Okudan, kalıplara oradan da kumaşa baskılanan motiflerin geleneksel süslemelerin yanı sıra günümüz motifleriyle de desteklendiğinin altını çizerek, "Desenlerimiz arasında tarihi Hitit güneşi, Hürrem Sultan'a hediye edilen ilk çiçek, yöreye özgü geyik deseni, kelebek, gazel, lale, gül gibi geleneksel süsleme sanatlarında yer alan desenlerimiz bulunuyor. Bunların yanı sıra günümüz motiflerine de baskılarımızda yer veriyoruz. Atatürk ve tuğra gibi motiflerimiz de var" diye konuştu.

Motiflerin baskılandığı kumaşların özel uçlu fırçalarla fırçalandıktan sonra 3-4 gün kurutulmaya bırakıldığını, ardından soğuk su ve sirke ile yıkandığını anlatan Okudan, yıkanan kumaştaki motiflerin renginin yeşilden siyaha döndüğünü, son olarak ütüden geçirilen kumaşların kenarlarının tırnak bağı ile süslendiğini söyledi.

- Motifler duyguları yansıtıyor

Kursiyerlerden üç çocuk annesi ev hanımı Dilek Tokalaç ise el sanatlarına ilgisinden dolayı kursa katıldığını belirtti.

Kurs sonunda iş yeri açmayı hedeflediğini bildiren Tokalaç, "Zorlanmadan öğrendim. Artık kendim de üretim yapabileceğimi düşünüyorum. Yüzyıllardır devam eden geleneğimizi severek yapıyorum ve devam ettirmeyi istiyorum" dedi.

Kullandığı motiflerin duygularını yansıttığını dile getiren Tokalaç, "İnsanın psikolojisi motiflere yansıyor. Ben bu işi yaparken çok mutlu oluyorum. Motifleri kumaşa zevkle uyguluyorum. Severek yaptığım için dükkan açmayı istiyorum" diye konuştu.

Sofra örtüsü başta olmak üzere masa ve sehpa örtüleri, salon takımları, mutfak önlükleri, plaj çantaları, bluz gibi pek çok alanda kullanılan baskının uygulandığı kumaşlar, ebadına göre 5 liradan 70 liraya kadar alıcı buluyor.