Haftanın Tarihine Bakış

ABD Başkanı Harry Truman, Dışişleri Bakanı George C. Marshall tarafından hazırlanan ve komünizm tehdidine karşı koymayı amaçlayan "Marshall Planı"nı imzaladı.

Belli başlı öteki olaylar

30 Mayıs

1453- Fatih Sultan Mehmet, Hızır Bey'i (Çelebi) İstanbul'a ilk belediye başkanı olarak atadı.

1631- Fransa'nın ilk gazetelerinden "La Gazette", Theophraste Renaudot tarafından yayımlanmaya başlandı.

1740- Osmanlı Devleti, Fransa ile imtiyaz (kapitülasyon) antlaşması yaptı.

1876- Sultan Abdülaziz tahttan indirildi, yerine V. Murat tahta çıkarıldı.

1921- Çankaya Köşkü, Mustafa Kemal'e armağan edildi. (Atatürk, köşkü bir yazıyla orduya bağışladı)

1954- Demokrat Parti iktidarı Kırşehir'i ilçe yaptı. Kırşehir, üç yıl sonra yeniden il oldu.

1971- İsrail Başkonsolosu Efraim Elrom'u kaçırmaktan aranan Mahir Çayan ve arkadaşı Hüseyin Cevahir, Maltepe'de rastgele girdikleri Binbaşı Dinçer Erkan'ın evinde, binbaşının kızı Sibel'i rehin aldı.

1971- İnsansız ABD uzay aracı Mariner 9, Mars'ta bilimsel amaçlarla bilgi toplamak üzere uzaya fırlatıldı.

1984- Eski Cumhuriyet Senatosu başkanlarından İbrahim Şevki Atasagun, Ankara'da öldü.

1996- Birleşmiş Milletler İnsan Yerleşimleri Konferansı, HABİTAT II Kent Zirvesi İstanbul'da başladı.

2011- Harp Akademileri Komutanı Orgeneral Bilgin Balanlı, "Balyoz Planı" soruşturması kapsamında tutuklandı. Balanlı, "Ergenekon" ve "Balyoz Planı" soruşturması kapsamında tutuklanan en yüksek rütbeli muvazzaf subay oldu.

2011- Eski Deniz Kuvvetleri komutanlarından, 1980-1989 yıllarında Milli Güvenlik Konseyi ve Cumhurbaşkanlığı Konseyi üyeliği görevinde de bulunan emekli Oramiral Nejat Tümer vefat etti.

2012- Türkiye, Suriye'nin Ankara'daki Maslahatgüzarı ve büyükelçilikteki diğer tüm diplomatik personelin 30 Mayıs'tan itibaren 72 saat içinde ülkeden ayrılmasını istedi.

2013- Nijerya'da eşcinsellerin evlenmesini yasaklayan tasarı kabul edildi.

2013- Lahey'deki mahkeme, 1991-1995 yıllarında, Bosna-Hersek ve Hırvatistan'da, Boşnak ve Hırvat sivil nüfusa yönelik katliam yapmak suçundan yargılanan Sırbistanlı eski devlet güvenlik şefleri Stanişiç ve Simatoviç hakkında beraat kararı verdi.

31 Mayıs

1799- Napolyon Bonapart, Akka yenilgisinin ardından savaş meydanını Cezzar Ahmet Paşa kuvvetlerine terk etti.

1920- Ankara Hükümeti, Fransa ile antlaşma yaptı.

1930- Dolmabahçe Sarayı salonunda "Beynelmilel Turizm Kongresi" düzenlendi.

1933- İstanbul Darülfünununun kapatılıp yerine Milli Eğitim Bakanlığına bağlı yeni bir üniversitenin kurulmasına ilişkin kanun kabul edildi. MEB, "İstanbul Üniversitesi"ni kurmakla görevlendirildi.

1946- Varto ve Hınıs'ta 5,7 büyüklüğündeki depremde 839 kişi öldü.

1957- Atatürk Üniversitesi Kanunu kabul edildi.

1962- Nazi savaş suçlusu Adolf Eichmann, İsrail'de asıldı.

1963- "Manisa Tarzanı" olarak tanınan Ahmet Bedevi öldü.

1969- Ünlü soprano Maria Callas, Pier Paolo Pabolini'nin Göreme'de çekeceği "Medea" filmi için Türkiye'ye geldi.

1974- Devlet memurlarıyla ilgili Kanun Hükmünde Kararname yürürlüğe girdi. Böylece hafta tatilleri cumartesi ve pazar olmak üzere iki gün oldu.

1983- Milli Güvenlik Konseyi, 79 sayılı bildirisiyle Büyük Türkiye Partisi'ni kapattı.

1994- Trafik kazasında ağır yaralanan ve bitkisel hayata giren müzisyen Uzay Heparı öldü.

1999- Terör örgütü PKK'nın elebaşı Abdullah Öcalan'ın yargılanmasına İmralı Adası'nda başlandı.

2000- Anayasa Mahkemesi Başkanlığı'na Mustafa Bumin seçildi.

2010- İsrail, "Rotamız Filistin, Yükümüz İnsani Yardım" kampanyası kapsamında, Gazze'ye insani yardım malzemesi götüren 6 gemilik filoya saldırdı. Mavi Marmara gemisinde 9 Türk hayatını kaybetti, çok sayıda kişi yaralandı.

2010- Almanya Cumhurbaşkanı Horst Köhler görevinden istifa etti.

2012- Mısır'da Cumhurbaşkanı Enver Sedat'ın 1981'de suikaste kurban gitmesinin ardından yürürlüğe giren olağanüstü hal kaldırıldı.

2013- İstanbul 6. İdare Mahkemesi, Topçu Kışlası Projesi'ne karşı açılan davada yürütmeyi durdurma kararı verdi.

2013- FIFA, Mauritius'ta düzenlenen 63. FIFA Kongresi'nde, futbol sahalarında ırkçı eylemler yaşanması halinde küme düşürme, puan silme, turnuvalara katılamama ve en az 5 maç hak mahrumiyeti gibi ciddi yaptırımlar öngören yeni kuralları oy birliğiyle kabul etti.

1 Haziran

1885- "Sefiller"in yazarı Fransız şair ve romancı Victor Hugo öldü.

1911- Türk Hava Kuvvetleri Günü: Harbiye Nazırı (Savaş Bakanı) Mahmut Şevket Paşa'nın, "balon ve uçak satın almak, pilot yetiştirmek ve hava tesisleri yaptırmak için görevlendirdiği Kurmay Yarbay Süreyya (İlmen) Bey'in, bu işlerin "Teknik Birlikler ve Müstahkem Mevkiler Müfettişliği"ne bağlı olarak yapılması önerisinin uygun görülmesiyle söz konusu müfettişliğin 2. şubesinde bir "Tayyare Komisyonu" kuruldu. Bu komisyonun kuruluşu, aynı zamanda Türk Hava Kuvvetlerinin kuruluş tarihi olarak benimsendi.

1929- 1 Kasım 1928 tarihli Yeni Türk Harflerinin Kabul ve Tatbiki Hakkındaki Kanun gereğince, devlet muamelelerinde ve kayıtlarda tamamen yeni harfler kullanılmaya başlandı.

1930- Resmi ve özel bütün kurumlarda Arap harflerinin kullanılış izni sona erdi.

1930- İstanbul'da Galata Köprüsü'nde 85 yıldır alınan geçiş ücreti kaldırıldı. Köprü, 1845'te açıldığında geçiş tarifesi yayalar için 5 para, hamallar için 10 para, yüklü arabalar için 5 kuruş, yüklü beygirler için 40 para, koyunlar için de 3 para olarak belirlenmişti.

1938- Atatürk, Savarona yatında kalmaya başladı.

1943- İstanbul Radyosu, radyo müdürü Vedat Nedim Tör gözetiminde bir aylık deneme yayınına başladı.

1971- Maltepe'de bir evde Mahir Çayan ile Hüseyin Cevahir tarafından rehin tutulan Sibel Erkan, bir operasyonla kurtarıldı. Çatışmada Hüseyin Cevahir öldü, Mahir Çayan yaralandı.

1973- Yunan hükümeti monarşiyi kaldırarak cumhuriyet ilan etti.

2000- İşsizlik sigortası yürürlüğe girdi. Bu düzenlemeyle zorunlu tasarruf uygulaması sona erdi.

2004- Ankara-İstanbul arasında hizmet verecek hızlandırılmış trenin tanıtım seferinde Yahya Kemal Beyatlı Ekspresi, Ankara Garı'ndan İstanbul'a uğurlandı. Polatlı ve Eskişehir arasında ilk kez 155 kilometreyi görerek Türkiye demir yollarının hız rekorunu kıran tren, Ankara ve İstanbul arasını 4 saat 56 dakikada katetti.

2006- Uşak'taki Karun Hazinesi'nin en değerli parçalarından "kanatlı denizatı broşu"nun kalıbının çıkarıldığı, İran'da taklidinin hazırlanmasının ardından orijinaliyle değiştirildiği ortaya çıktı.

2011- Danıştay Başkanı Mustafa Birden ve Yargıtay Başkanı Hasan Gerçeker, yaş haddinden emekliye ayrıldı.

2012- Eski Mısır Cumhurbaşkanı Hüsnü Mübarek, yargılandığı davanın karar duruşmasında, protesto gösterilerindeki ölümlere suç ortaklığı yapmaktan ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı. Eski İçişleri Bakanı Habib El Adli'ye de ömür boyu hapis cezası verildi.

2013- Gezi Parkı odaklı olaylarda protestocular, çeşitli kentlerde düzenledikleri eylemlerde polise taş ve sopalarla saldırdı, molotofkokteyli attı. İçişleri Bakanı Muammer Güler, 48 ilde 90'ın üzerinde eylem yapıldığını, 26'sı polis olmak üzere 79 kişinin yaralandığını açıkladı.

2013- Dünya serbest dalış rekortmeni Şahika Ercümen, Van Gölü'nde "değişken ağırlıklı paletsiz" dalda, 61 metre derinliğe dalarak, dünya göl ve deniz dalış rekorunu kırdı.

2013- Rusya, dumansız hava sahasına "merhaba" dedi. Rusya'da sigara ve tütün ürünlerinin tüketimine ilişkin yasak yürürlüğe girdi.

2015 - HSYK, görüş soran Yargıtaya, Türkiye'de şu anda hakim ve savcıların başörtüsüyle görev yapmasına yasal engel olmadığını bildirdi.

2 Haziran

1475- Gedik Ahmet Paşa komutasındaki Türk orduları, Kırım Yarımadası sahillerine çıktı.

1793- Fransa'da Maximillian Robespierre öncülüğünde Jakobenler iktidarı ele geçirdi.

1924- ABD Kongresi, ülkede doğan bütün Amerikan yerlilerine oy hakkı tanıdı. 1948'e kadar kimi eyaletler, yerlilere oy hakkını yaşama geçirmedi.

1927- Paris Güzel Sanatlar Okulu mezunu ünlü ressam Avni Lifij, İstanbul'da 41 yaşında öldü.

1935- Türkiye'de ilk kez pazar günü resmi tatil uygulamasına başlandı.

1941- Türk Ceza Kanunu'nun 526. maddesindeki değişiklikle Arapça ezan ve kamet okuyanlara ceza öngörüldü.

1960- 27 Mayıs'ın lideri Orgeneral Cemal Gürsel, 28 Nisan olaylarında ve 27 Mayıs'ta ölenlerin Anıtkabir etrafına gömüleceğini açıkladı.

1964- Demokratik, laik ve ulusal bir Filistin devleti kurmayı amaçlayan ve çeşitli ulusal örgütleri bir araya getiren Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ), Kudüs'te kuruldu. Yaser Arafat, 3 Şubat 1968'de örgütün başına geçti.

1966- Kıbrıs'ta Rumlar, Lefkoşa'nın Türk kesimine giriş çıkışı yasakladı.

1967- Tiyatro sanatçısı ve yönetmen Asaf Çiyiltepe, 33 yaşında öldü.

1970- Yazar Orhan Kemal, Sofya'da 56 yaşında vefat etti.

1977- Başbakan Süleyman Demirel, Genelkurmay Başkanlığı, İçişleri Bakanlığı ve MİT Müsteşarlığına yazı göndererek, CHP Genel Başkanı Bülent Ecevit'e İstanbul Taksim'de düzenlenen mitingde Sheraton Oteli'nin üst katındaki bir odadan uzun menzilli ve dürbünlü bir silahla ateş edileceğinin haber alındığını bildirdi ve gerekli önlemlerin alınmasını istedi. (3 Haziran'da CHP'nin Taksim'de düzenlediği miting olaysız geçti.)

1978- Madrid Büyükelçisi Zeki Kuneralp'in eşi Necla Kuneralp ile emekli Büyükelçi Beşir Balcıoğlu katledildi. Suikasti bir Ermeni örgütü üstlendi.

1980- Osmanlı'dan bu yana devam eden buğday ve ekmek fiyatları üzerindeki devlet kontrolü kaldırıldı.

1980- Yahya Demirel, "mobilya davası"nda Zonguldak Ağır Ceza Mahkemesince 4 yıl ağır hapse çarptırıldı.

1991- Şair Ahmed Arif, 64 yaşında Ankara'da öldü.

1997- "Susurluk Davası", İstanbul Devlet Güvenlik Mahkemesinde başladı.

1998- Merkez üssü Adana'nın Ceyhan ilçesi olan depremde 144 kişi öldü.

2004- Mustafa Bumin, Anayasa Mahkemesi Başkanlığı'na yeniden seçildi.

2008- "Banker Kastelli" olarak tanınan iş adamı Abidin Cevher Özden, İstanbul'da intihar etti.

2008- Fransız modacı Yves Saint-Laurent, 71 yaşında hayatını kaybetti.

2013- Almanya Kupası final maçında Stuttgart'ı deviren Bayern Münih, bir sezonda 3 büyük turnuva kazanan tek Alman takımı olarak adını tarihe yazdırdı.

2015 - Çin'in Hubey eyaletindeki Yangtze Nehri'nde 456 kişiyi taşıyan yolcu gemisi battı. Kazadan 14 kişi kurtulurken, 431 yolcunun cansız bedenine ulaşıldı, 11 kişi ise kayboldu.

3 Haziran

1899- Besteci Johann Strauss öldü.

1912- İstanbul'un İshakpaşa semtinde çıkan yangında bin 111 ev, 118 dükkan, 6 cami, 3 hamam, 5 okul kül oldu.

1924- Çek yazar Franz Kafka öldü.

1925- Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, Bakanlar Kurulu kararıyla kapatıldı.

1933- Sümerbank'ın kuruluşuna ilişkin kanun kabul edildi.

1937- Ertuğrul gemisi şehitleri anısına Japonya'da dikilen anıt açıldı.

1963- Şair Nazım Hikmet (Ran), Moskova'da 61 yaşında öldü.

1964- Futbolun "ordinaryüs"ü Lefter Küçükandonyadis, Fenerbahçe ve Beşiktaş arasındaki jübile maçıyla futbola veda etti.

1964- Kurtuluş Savaşı komutanlarından, eski Genelkurmay Başkanı, Kurucu Meclis Başkanı Orgeneral Kazım Orbay öldü.

1965- ABD adına uzayda ilk yürüyüşü Edward White gerçekleştirdi.

1974- Ressam Fikret Mualla'nın Fransa'dan getirilen kemikleri, İstanbul Karacaahmet Mezarlığı'na gömüldü.

1989- Pekin'de Tienanmen Meydanı'ndaki büyük gösteriye asker müdahale etti, 2 bin civarında öğrenci öldü.

1996- BM himayesinde düzenlenen "HABİTAT-II İnsan Yerleşimleri Konferansı"nın resmi açılışı İstanbul'da yapıldı.

1998- Anadolu Ajansının yeni hizmet binası, Başbakan Mesut Yılmaz tarafından törenle açıldı.

2010- Anadolu Katolik Kilisesi Episkoposu Luigi Padovese, Hatay'ın İskenderun ilçesinde bıçaklanarak öldürüldü. Eski şoförü olan zanlı tutuklandı.

2011- "Balyoz Planı" soruşturması kapsamında mahkemece sorgulanan 6 muvazzaf askerden Hava Harp Okulu Komutanı Tümgeneral İsmail Taş'ın da aralarında bulunduğu 4 komutan, "Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti'ni cebren ortadan kaldırmaya teşebbüs" suçundan tutuklandı.

2013- Çin'in kuzeydoğusundaki Cilin eyaletindeki kanatlı hayvan tesisisinde çıkan yangında 112 kişi hayatını kaybetti.

2015 - Sağlık Bakanlığının, kanser vakalarının belirlenmesi ve kontrol altına alınması için kanser bildirimini zorunlu tutan yönetmeliği yürürlüğe girdi.

4 Haziran

1878- Kıbrıs, Osmanlı Devleti'nden ayrılarak İngiliz egemenliğine girdi.

1876- Sultan Abdülaziz, Feriye Köşkü'ndeki odasında ölü bulundu.

1898- Pehlivan Koca Yusuf, Amerika dönüşünde "La Burgogne" adlı geminin Atlas Okyanusu'nda batması sonucu öldü.

1930- Türk Tarihi Tetkik Heyeti, ilk toplantısını yaptı. Ekip, 16 kişiden oluşuyordu. Heyet başkanlığına Tevfik Bey (Bıyıklıoğlu) seçildi.

1933- Şair Ahmed Haşim, İstanbul'da 46 yaşında öldü.

1961- ABD Başkanı John F. Kennedy ile Sovyetler Birliği Devlet Başkanı Nikita Kruşçev, Viyana'da bir araya geldi.

1973- Yavuz Zırhlısı, Gölcük'te yapılan törenle donanmadan çıkarıldı. Birinci Dünya Savaşı'nda, Alman zırhlıları "Goben" ve "Breslau" Osmanlı Devletine sığınmış; bu zırhlılara bayrak çekilerek, "Yavuz" ve "Midilli" adları verilmişti.

1974- Uluslararası Hukukçular Komitesi, Uganda'da İdi Amin'in iktidarı ele geçirmesinden bu yana 250 bin kişinin öldürüldüğünü açıkladı.

1989- İran'ın dini lideri Ayetullah Humeyni öldü.

1992- III. İzmir İktisat Kongresi toplandı.

1997- Irak'ın kuzeyinde terör örgütü PKK'ya karşı yürütülen Çekiç Harekatı'na katılan askeri helikopter, Zap Kampı yakınlarında düştü. Hakkari'de görevli 8 subay, 2 astsubay ve bir er şehit oldu.

1998- Karadeniz Ekonomik İşbirliğini (KEİ) uluslararası bir örgüte dönüştüren KEİ Şartı, 11 ülke tarafından Ukrayna'nın Yalta kentinde imzalandı.

2001- Gaffar Okkan suikastıyla ilgili olarak, terör örgütü Hizbullah mensubu biri kadın 10 kişi yakalandı.

2006- Peru'da başkanlık seçimlerinin ikinci turunda sosyal demokrat Alan Garcia zaferini ilan etti ve Alejandro Toledo'nun yerine devlet başkanı oldu.

2012- Türkiye Futbol Federasyonu Tahkim Kurulu, Profesyonel Futbol Disiplin Kurulu'nun şike ve teşvik davasıyla ilgili verdiği cezaların büyük bölümünü onadı.

2013- Almanca'nın en uzun sözcüğü, kullanımdan kaldırıldı. Avrupa Birliği yönetmeliğine uyum sağlamak için çıkarılan yasa değişikliği nedeniyle "Sığır tasnifinin izlenmesi için görevlendirme yapılmasına dair kanun" anlamına gelen 63 harflik "Rindfleischetikettierungsüberwachungsaufgabenübertragungsgesetz" sözcüğü kullanımdan kaldırıldı.

2015 - ABD'nin MD Anderson Kanser Merkezi ve Houston Methodist Hastanesi'nde dünyanın ilk kısmi kafatası ve kafa derisi nakli 15 saat süren operasyonla başarıyla gerçekleştirildi.

2015 - Gana'nın başkenti Akra'da akaryakıt istasyonunda meydana gelen patlamada 150 kişi hayatını kaybetti. Felaketin ardından ülkede 3 günlük yas ilan edildi.

5 Haziran

1883- "Das Kapital"in yazarı, Alman filozof Karl Marx, Londra'da öldü.

1883- Orient Express, Paris'ten İstanbul'a hareket etti.

1916- Yavuz Sultan Selim tarafından 1517'de Osmanlı topraklarına katılan Hicaz'da isyan başladı.

1926- Ankara'da, Türkiye, İngiltere ve Irak arasında Musul Antlaşması imzalandı. Türkiye, Musul petrollerinin gelirinden 25 yıl süreyle yüzde 10 pay almayı kabul etti ve Musul'daki haklarından vazgeçti. Fakat daha sonra, 500 bin sterlin karşılığında bu haktan da feragat etti.

1947- ABD Başkanı Harry Truman, Dışişleri Bakanı George C. Marshall tarafından hazırlanan ve komünizm tehdidine karşı koymayı amaçlayan "Marshall Planı"nı imzaladı.

1964- Hükümetin Kıbrıs'a müdahale kararı üzerine ABD Başkanı Johnson, İnönü'ye, müdahalede ABD yardımı olan silahların kullanılamayacağını belirten bir mektup gönderdi.

1967- İsrail ile Arap ülkeleri arasında, tarihe "Altı Gün Savaşı" diye geçen çatışmalar başladı. Çatışmalar sonrasında, kendi topraklarından daha fazla toprak elde eden İsrail, Gazze Şeridi'ni, Bethelem ve Hebron kentlerini, Batı Şeria'yı ve Golan Tepeleri'ni ele geçirdi.

2004- "Tiyatronun yaşayan anıtı" olarak tanınan sanatçı Necdet Mahfi Ayral, tedavi gördüğü Bakırköy Dr. Sadi Konuk Eğitim ve Araştırma Hastanesinde 96 yaşında vefat etti.

2012- Türkiye'de ilk kez düzenlenen Dünya Ekonomi Forumu, İstanbul'da başladı.

2012- Arjantin'de dünyada ilk olan, Cinsiyet Hüviyeti Yasası yürürlüğe girdi.

2012- Suriye, Türk ve Batılı ülkelerin diplomatlarını "istenmeyen kişi" ilan etti.

2013- Pakistan'da Nevaz Şerif, üçüncü kez başbakan seçildi.

2013- Türkmenistan-Afganistan- Tacikistan demiryolunun inşasına, Türkmenistan Devlet Başkanı Gurbanguli Berdimuhamedov, Tacikistan Devlet Başkanı İmamali Rahman ve Afganistan Devlet Başkanı Hamid Karzai'nin katılımıyla başlandı.

2015 - Diyarbakır İstasyon Meydanı'nda HDP'nin mitingi sırasında 2 patlama meydana geldi. Olayda 2 kişi hayatını kaybetti, 100'ün üzerinde kişi yaralandı.

2015 - Teknesiyle dünya turu yapan ilk Türk Sadun Boro, Marmaris'te tedavi gördüğü hastanede 87 yaşında hayatını kaybetti.