Irak'ta ABD'nin "demokrasi" vaadiyle başlattığı işgalin olumsuz yansımaları 20 yıldır sürüyor - Son Dakika
Güncel

Irak'ta ABD'nin "demokrasi" vaadiyle başlattığı işgalin olumsuz yansımaları 20 yıldır sürüyor

Irak\'ta ABD\'nin "demokrasi" vaadiyle başlattığı işgalin olumsuz yansımaları 20 yıldır sürüyor

ABD ve İngiltere öncülüğündeki koalisyonun 20 yıl önce Irak'ta Saddam Hüseyin'in kitle imha silahları ürettiği iddiasıyla başlattığı işgal, ülkeye sözü verilen "demokrasi" yerine bedelini sivillerin ödeyeceği siyasi ve güvenlik alanında büyük bir kaos getirdi.

20.03.2023 13:49  Güncelleme: 14:23
Twitter'da Paylaş Facebook'da Paylaş WhatsApp'da Paylaş

ABD ve İngiltere öncülüğündeki koalisyonun 20 yıl önce Irak'ta Saddam Hüseyin'in kitle imha silahları ürettiği iddiasıyla başlattığı işgal, ülkeye sözü verilen "demokrasi" yerine bedelini sivillerin ödeyeceği siyasi ve güvenlik alanında büyük bir kaos getirdi.

Saddam Hüseyin'in Ağustos 1990'da iki gün süren askeri harekat neticesinde gerçekleşen Kuveyt'i ilhakı, ABD öncülüğündeki koalisyonun 1991'de Irak'a düzenlediği Çöl Fırtınası Operasyonu ile son buldu.

ABD, sonrasında çeşitli gerekçelerle Irak'taki Baas rejimi lideri Saddam Hüseyin'in görevden alınması için büyük hazırlık içine girdi.

İşgalden önce 13 yıllık bir ambargonun uygulandığı Irak, hem ekonomik hem de yaşam standartları konusunda büyük tahribatlar aldı. Ambargodan sonra ise yine ABD ve ona destek veren İngiltere, 2003'te Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin (BMGK) kararını beklemeden Irak'ı işgal etmek için düğmeye bastı.

ABD işgali Irak'ta DEAŞ'a zemin hazırladı

Irak'a "istikrar ve demokrasi" getireceği iddia edilen operasyona da "Irak'ı Özgürleştirme Operasyonu" adı verildi. Ancak yüz binlerce sivilin hayatını kaybettiği, milyarlarca doların harcandığı bu askeri müdahale istikrar ve demokrasi bir yana Irak'ta terör örgütü DEAŞ'ın ortaya çıkmasına zemin hazırladı.

Irak'ta 13 yıllık ambargo nedeniyle yarım milyon çocuk öldü

BMGK, Irak'ın Kuveyt'i işgal etmesinden tam 4 gün sonra 6 Ağustos 1990'da daha çok ekonomik ve mali yaptırım uygulama kararı aldı. Irak'ın Şubat 1991'de Kuveyt'ten çekilmesine rağmen yaptırımlar Mayıs 2003'e kadar devam etti. BMGK, bu dönemde ABD ve İngiltere'nin engellemeleri nedeniyle Irak'ın ambargoya ilişkin tüm itirazlarını geri çevirdi.

Irak'ta 13 yıl boyunca uygulanan ağır ambargo nedeniyle kötüleşen ekonomik durum, halkın hayat standartlarını dramatik bir şekilde aşağıya çekti, ülkenin altyapısı büyük zarar gördü, halka yönelik hizmetlerde ciddi aksamalar yaşandı.

BM Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), 1993 yılında yayımladığı raporda, ambargo sonucu ülkedeki açlık oranının çok yüksek seviyelere ulaştığı uyarısında bulundu. FAO, 1995'te yayımladığı raporda ise Irak'ta yarım milyon çocuğun dayatılan ambargo nedeniyle açlık ve kötü yaşam koşullarından hayatını kaybettiğini duyurdu.

BMGK'dan onay çıkmadan işgal kararı

ABD ve İngiltere, Irak'ın işgali için diğer ülkelerin desteğini alabilmek adına Saddam Hüseyin'in toplu ölümlere sebebiyet verebilecek kitle imha silahları geliştirdiği iddialarını ortaya attı.

Dönemin ABD Başkanı George W. Bush, 2001-2003 yıllarında bu iddialar üzerinde bir dosya hazırlatarak Irak işgalini yasal bir statüye kavuşturma mücadelesine girdi.

ABD Dışişleri Bakanı Colin Powell, 5 Şubat 2003'te BMGK'da yaptığı konuşmada, "Saddam Hüseyin'in biyolojik silahlara sahip olduğundan hiç şüphe yok ve daha fazlasını üretebilecek kapasiteye sahip." iddiasında bulundu.

İddiaların aksine, BM Silah Denetleme Komisyonu Başkanı Hans Blix, 14 Şubat 2003'te hazırladığı raporda, Irak'ta incelemelerde bulunan ekibinin herhangi bir biyolojik silah bulamadığını açıkladı. ABD ve İngiltere, Irak'ın işgali için BMGK'ya yeterli kanıtlar sunamadı. Bunun üzerine iki ülkenin öncülüğünde kurulan koalisyon gücü BMGK'dan onay çıkmadan işgal kararı aldı.

Bu kararla, Irak'ın işgaline uydurma bir bahaneyle girişilmesinin yanı sıra BMGK'nın devre dışı bırakılması nedeniyle uluslararası hukuk da çiğnendi.

Irak'a ağır bedeller ödetecek savaşın çanları çaldı

ABD Başkanı Bush, 17 Mart 2003'te Saddam Hüseyin ve ailesine 48 saat içinde ülkeyi terk etmeleri, aksi takdirde askeri müdahaleyle karşı karşıya kalacakları uyarısında bulundu. Bush, bu çağrıdan tam 2 gün sonra 19 Mart'ta ise ABD ve ona destek veren koalisyon güçlerinin Irak'a karşı askeri operasyon başlattığını duyurdu.

Ülkenin tamamını ele geçiren koalisyon güçleri, 13 Aralık 2003'te Saddam'ı doğduğu Tikrit'te yer altında gizlenirken yakaladı. Saddam'ın ailesiyle Baas rejiminden birçok üst düzey yetkili Ürdün'e kaçarak iltica etti. Hükümet ve ordunun tamamı lağvedildi.

Yaklaşık iki yıl görev yapacak ABD'li Paul Bremer, Geçici Koalisyon Yönetimi'nin başkanlığını yaptı. Saddam Hüseyin, çeşitli suçlardan yaklaşık 3 yıl süren yargılama sürecinden sonra 30 Aralık 2006'da Salahaddin'e bağlı Diceyl bölgesinde Şiilere yönelik toplu katliam gerçekleştirilmesi emri verdiği gerekçesiyle idam edildi.

Savaşın faturasını siviller ödedi

Irak'ta işgalle birlikte başlayan ABD askerlerinin varlığı yaklaşık 9 yıl sonra 18 Aralık 2011'de son buldu. Ülkeyi kanlı bir kaosa sürükleyen işgal, sayıları net olarak bilinmemekle birlikte binlerce sivilin hayatını kaybetmesine, çok daha fazlasının ise göç etmesine yol açtı.

Irak Sağlık Bakanlığının verileri üzerinde çalışma yapan bağımsız "Iraqcountybody" organizasyonuna göre, Irak'ta 2003-2011 yıllarındaki çatışmalardan kaynaklı yaklaşık 120 bin sivil hayatını kaybetti.

4 binden fazla ABD askeri hayatını kaybetti

İşgalin sona erdiğini duyuran dönemin ABD Başkanı Barack Obama, 21 Ekim 2011'de yaptığı açıklamada, yaklaşık 9 yıllık süre zarfında 1 milyona yakın ABD'linin görev yaptığı Irak'ta 4 bin 400 askerin hayatını kaybettiğini, 32 bininin yaralandığını ve 1 trilyon dolardan fazla paranın harcandığını belirtti.

İşgalin gölgesindeki siyasi gelişmeler

ABD öncülüğünde 2005 yılında yapılan siyasi anlaşmayla Irak'ta Başbakanlık Şiilere, Meclis Başkanlığı Sünnilere, Cumhurbaşkanlığı makamı ise Kürtlere verildi.

Nuri el-Maliki, 22 Nisan 2006'da Başbakan seçildi. Sünniler başta olmak üzere Kürtlerin eleştiri oklarının hedefi haline gelen Maliki, görev süresinin dolduğu 2014'e kadar izlediği mezhepçi yaklaşımıyla ağır tepkiler aldı.

Bağdat'ta Saddam döneminde Sünniler hakimiyeti elinde tutarken, Maliki döneminde ise dengeler tam tersine döndü. Saddam'ın devrilmesiyle büyük bir yalnızlık ve sahipsizlik yaşayan ve hisseden Sünniler belki de bu işgalin en büyük faturasını ödedi.

2003 öncesi soykırıma uğrayan Türkmenler bugün de dışlanmış durumda

Kürtler ise ABD öncülüğünde 2005'te hazırlanan Anayasa sayesinde Erbil, Süleymaniye ve Duhok vilayetlerinden oluşan bölgede Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'ni (IKBY) ilan ettiler. IKBY'deki siyasi ve güvenlik alanında yaşanan istikrardan dolayı Kürtler, uzun yıllar boyunca Irak'ın en çok gelişen ve yıldızı parlayan tarafı olarak gösterildi.

Ülkenin üçüncü temel bileşeni Türkmenler ise Saddam döneminde soykırım politikasına maruz kalırken, 2003 sonrası düzenden de dışlandılar. Türkmenlerin, sahip oldukları nüfus sayısı ve coğrafi konumlarına göre temsil edilmeleri engellendi. Irak'taki sistemin Türkmenlere karşı uyguladığı ayrımcı ve görmezden gelme politikaları günümüze kadar sürüyor. Mevcut hükümet kabinesinde Türkmenlere yer verilmezken, devletteki önemli bürokratik makamlardan da uzak tutuluyor.

Irak'ta 5 milyon iç göçmen

ABD'nin 3 yıl öncesinde terk ettiği Irak'ta büyük yıkımlara yol açan DEAŞ, 2014'te ülkenin üçte birine tekabül eden Musul, Enbar ve Salahaddin vilayetleriyle Diyala ve Kerkük'ün bir kısmında hakimiyet sağladı.

Dönemin Irak Başbakanı Haydar el-İbadi, 18 Aralık 2017'de bilançosu çok ağır olan askeri operasyonlar sonucu DEAŞ'ın ülkedeki varlığının ortadan kaldırıldığını duyurdu. Örgütün varlığından dolayı çoğunluğu Sünnilerden oluşan 5 milyonluk bir iç göçmen dalgası yaşandı. Musul, Enbar ve Salahaddin vilayetlerinde bedeli 80 milyar doları bulan büyük yıkımlar meydana geldi. Bunun yanında on binlerce sivil hayatını kaybetti.

Hükümet karşıtı gösteriler ve erken seçim

Ekim 2019'da ise işsizlik, yolsuzluklar ve kamu hizmeti yetersizliği nedeniyle Bağdat ve güney vilayetlerde geniş çaplı halk gösterileri patlak verdi. Protestolar, dönemin Başbakanı Adil Abdulmehdi hükümetinin istifa etmesine neden oldu. Abdulmehdi'nin yerine Irak İstihbarat Servisi Başkanı Mustafa el-Kazımi başkanlığında bir hükümet kuruldu. Bu hükümet göstericilerin talepleri üzerine 10 Ekim 2021'i erken seçim tarihi olarak belirledi.

Seçimlerden bir yıl sonra hükümet kurulabildi

Yapılan seçimlerden yaklaşık 1 yıl sonra "siyasi anlaşmalar" sonucu ve İran'ın desteklediği Muhammed Şiya es-Sudani hükümeti 27 Ekim 2022'de kuruldu. Şii lider Mukteda es-Sadr, genel seçimlerin galibi olsa da bu hükümette yer almayıp, siyasetten çekildi.

Sadr, siyasetten çekilme kararı almadan önce taraftarları hükümet binalarının bulunduğu Yeşil Bölge'yi basarak günlerce Meclis bahçesinde eylem yapmış ve çadırlar kurmuştu. Sadr'a bağlı silahlı kişilerle hükümet güçleri arasında bir gün süren silahlı çatışmalar da yaşanmıştı.

Kaynak: AA

Son Dakika Güncel Irak'ta ABD'nin 'demokrasi' vaadiyle başlattığı işgalin olumsuz yansımaları 20 yıldır sürüyor - Son Dakika

Sizin düşünceleriniz neler ?

  • Efeler İlçe Müftülüğü ve Türk Kızılay Aydın Şubesi Kan Bağışı Kampanyası Düzenledi
    10:29 Efeler İlçe Müftülüğü ve Türk Kızılay Aydın Şubesi Kan Bağışı Kampanyası Düzenledi

    Efeler İlçe Müftülüğü ve Türk Kızılay Aydın Şubesi iş birliğiyle düzenlenen kan bağışı kampanyası, kan bağışı oranlarının azalmasına dikkat çekmek ve toplumu kan bağışına yönlendirmek amacıyla gerçekleştirildi. Efeler Müftülüğü bünyesinde görev yapan din görevlileri kampanyaya destek vererek kan bağışında bulundu. Kampanya, Kızılay ile ortak bir şekilde devam ediyor ve tüm vatandaşlar bağış yapmaya davet ediliyor. Müftü Yorulmaz, Kızılay ekibine, din görevlilerine ve emeği geçen herkese teşekkür etti.

  • Adıyaman'da Öğrencilere Orman Yangını Eğitimi Verildi
    10:29 Adıyaman'da Öğrencilere Orman Yangını Eğitimi Verildi

    Adıyaman'ın Gölbaşı ilçesinde, Gölbaşı Orman İşletme Şefliği tarafından 180 öğrenciye ormanların ekonomik-ekolojik fonksiyonları ve orman yangınları müdahalesi uygulamalı olarak anlatıldı. Öğrencilere ayrıca ağaç sevgisi ve ormanların önemi konusunda bilgilendirme yapıldı.

  • Şanlıurfa'da motosiklet kazası: Sürücü hayatını kaybetti
    10:27 Şanlıurfa'da motosiklet kazası: Sürücü hayatını kaybetti

    Şanlıurfa'nın Karaköprü ilçesinde, ağaca çarpan motosikletin sürücüsü hayatını kaybetti. Kazada ağır yaralanan sürücü, hastanedeki müdahalelere rağmen kurtarılamadı.

  • Aydın Büyükşehir Belediyesi, 20 bin Aydınlıyı iftar sofralarında buluşturdu
    10:27 Aydın Büyükşehir Belediyesi, 20 bin Aydınlıyı iftar sofralarında buluşturdu

    Aydın Büyükşehir Belediye Başkanı Özlem Çerçioğlu, CHP Aydın Milletvekili Evrim Karakoz ve CHP Efeler Belediye başkan adayı Anıl Yetişkin ile birlikte Umurlu Mahallesi'nde vatandaşlarla bir araya geldi. Büyükşehir Belediyesi, 9 ilçede 11 noktada toplam 20 bin Aydınlıyı iftar sofralarında buluşturdu.

  • Denizli Büyükşehir Belediyesi Ramazan Ayında Vatandaşları İftar Sofrasında Buluşturdu
    10:27 Denizli Büyükşehir Belediyesi Ramazan Ayında Vatandaşları İftar Sofrasında Buluşturdu

    Denizli Büyükşehir Belediyesi, ramazan ayı boyunca farklı mahallelerde vatandaşları aynı sofrada buluşturduğu iftar sofrası Akvadi'de kurdu. Başkan Zolan, tüm hemşehrilerinin ramazanını tebrik ederek, Denizli'ye hizmet ettiklerini belirtti.

  • Düzce Üniversitesi Öğrencileri, Depremde Hasar Alan Okulu Yenilemek İçin İftar Sofrası Kurdu
    10:26 Düzce Üniversitesi Öğrencileri, Depremde Hasar Alan Okulu Yenilemek İçin İftar Sofrası Kurdu

    Düzce Üniversitesi öğrencileri, Hatay'ın Samandağ ilçesinde deprem sebebiyle hasar alan okulu yenileyebilmek için iftar sofrası kurdu. Düzce Üniversitesi Dümerang Topluluğu öğrencileri, burslarından artırdıkları paralarla destek verirken, Düzce Ticaret ve Sanayi Odası Meclis Başkanı Tanju Acar ve Düzceli iş adamları da bu inisiyatife destek oldu. Hatay'daki okulun ihtiyaçlarının giderilmesi için elde edilen tüm gelir, 10-14 Mayıs tarihleri arasında gerçekleştirilecek olan okul yenileme çalışmaları için kullanılacak.

  • Tekirdağ'da Uyuşturucu Operasyonu: 5 Kişiden 1'i Tutuklandı
    10:26 Tekirdağ'da Uyuşturucu Operasyonu: 5 Kişiden 1'i Tutuklandı

    Tekirdağ'da jandarma ekipleri tarafından düzenlenen operasyonlarda uyuşturucu madde ele geçirilerek gözaltına alınan 5 kişiden biri tutuklandı. Operasyonlar sonucunda 10 gram uyuşturucu, 7 adet sentetik hap, 2 adet hassas terazi, 12 adet uyuşturucu madde kullanma aparatı, 27 adet 9 mm tabanca fişeği ve 2 adet cep telefonu ele geçirildi. Diğer 4 şüpheli hakkında ise uyuşturucu madde kullanmak ve bulundurmak suçundan işlem yapıldı.

  • Doktor Trafik Kazasında Yaralılara Müdahale Etti
    10:26 Doktor Trafik Kazasında Yaralılara Müdahale Etti

    Kahramanmaraş'ta meydana gelen trafik kazasında doktorun otomobiline çarpan motosiklettekilere, doktor olay yerinde müdahale etti. İYİ Parti Dulkadiroğlu Belediye Başkan adayı ve doktor Selahaddin Can'ın otomobiline çarpan motosikletin sürücüsü ve yolcusu yaralandı. Dr. Can, yaralılara ilk müdahaleyi yaparak sağlık görevlilerine bilgi verdi.

  • Afyonkarahisar'da FETÖ üyesi aranan şahıs yakalandı
    10:25 Afyonkarahisar'da FETÖ üyesi aranan şahıs yakalandı

    Afyonkarahisar'ın Sandıklı ilçesinde Fetullahçı Terör Örgütüne (FETÖ) üye olma suçundan aranan şahıs, jandarma operasyonu ile yakalandı. İ.Ç. isimli şahsın 6 yıl 3 ay hapis cezası ile arandığı belirlendi. Şahıs tutuklanarak cezaevine gönderildi.

  • ASO Başkanı Seyit Ardıç, ASO Teknopark AŞ Yönetim Kurulu Başkanlığına yeniden seçildi
    10:25 ASO Başkanı Seyit Ardıç, ASO Teknopark AŞ Yönetim Kurulu Başkanlığına yeniden seçildi

    Ankara Sanayi Odası (ASO) Teknopark AŞ Yönetim Kurulu Başkanlığına ASO Başkanı Seyit Ardıç yeniden seçildi. ASO Teknopark AŞ Olağan Genel Kurul Toplantısı'nda Ardıç, oy birliğiyle tekrar başkan seçildi. Ayrıca, Mehmet Cansız ASO Teknopark AŞ Genel Müdürlüğü görevine atandı.


Advertisement