İran'dan AB ülkelerine nükleer baskı

İran, ABD'nin tek taraflı olarak çekildiği nükleer anlaşmadan uzaklaşmaya devam ediyor. İran Cumhurbaşkanı, Fordo tesisindeki santrifüjlere uranyum gazı enjeksiyonuna başlanacağını duyurdu.İran, nükleer programıyla ilgili 2015 yılında Batılı ülkelerle imzaladığı anlaşmadan bir adım daha uzaklaşıyor. Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, Fordo nükleer tesisindeki bin 44 santrifüje Çarşamba gününden itibaren uranyum gazı enjekte etmeye başlayacaklarını açıkladı.

Ruhani devlet televizyonunda canlı yayınlanan açıklamasında, İran'ın nükleer anlaşmaya yönelik ihlallerinin geri çevirilebilir olduğunu, anlaşmaya taraf olan diğer imzacı devletlerin tüm taahhütlerini yerine getirmeleri durumunda İran'ın da aynı şekilde davranacağını söyledi.

AB ülkelerine mesaj

Ruhani, anlaşmaya taraf olan Avrupa Birliği (AB) ülkelerini, İran'ın ham petrol ihracatını büyük ölçüde kısıtlayan ABD yaptırımlarına karşı bir çözüm bulmaya çağırarak "Petrolümüzü satabilmemiz, paramızı ülkemize getirebilmemiz gerekiyor" dedi.

İran Cumhurbaşkanı, "Fordo'daki santrifüjlerle ilgili hassasiyetlerini biliyoruz. Ancak aynı zamanda taahhütlerini yerine getirirlerse gazı yeniden keseriz. Dolayısıyla bu adımı geri çevirmek mümkün. Onlar taahhütlerini yerine getirmezken bizim bunları tek taraflı olarak tamamen uygulamamız kabul edilemez" diye konuştu.

Ruhani, nükleer anlaşma çerçevesinde Fordo tesisinde gaz enjeksiyonu olmadan santrifüjlerin işletilebileceğini de vurguladı. İran Cumhurbaşkanı, santrifüjlerin zenginleştirilmiş uranyum üretiminde kullanılıp kullanılmayacağı konusunda ise bilgi vermedi.

ABD'de Trump yönetimi, Barack Obama döneminde imzalanan nükleer anlaşmadan geçen Mayıs ayında tek taraflı olarak çekilmiş, ardından İran'a karşı yaptırımları devreye sokmuştu. AB ülkeleri ise anlaşmaya taraf olmayı sürdürüyor.

Gelişmiş santrifüjler devrede

İran'dan dün yapılan açıklamada da uranyum zenginleştirme işlemini hızlandıracak gelişmiş santrifüjlerin devreye sokulduğu kaydedilmişti. İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Ali Ekber Salihi geliştirilmiş IR-6 tipi santrifüjlerin sayısının ikiye katlanacağını bildirmişti. IR-6 tipi santrifüjler, ilk nesil IR-1'lere göre on kat daha hızlı bir şekilde uranyum zenginleştirebiliyor. Salihi ayrıca İranlı bilim insanlarının ilk nesil IR-1'lere göre 50 kat daha hızlı üretim yapacak IR-9 tipi santrifüjler üzerinde çalıştığını açıkladı.

Nükleer anlaşma, İran'ın uranyumu nükleer silah üretimine yetmeyecek oranda zenginleştirebilmesine imkan tanıyor. Uranyum zenginleştirme işlemi, santrifüjlere enjekte edilen uranyum heksaflorid gazının yüksek devirli bir şekilde döndürülmesi ile gerçekleşiyor.

Anlaşma, uranyumun yüzde 3,67 oranında zenginleştirilmesine olanak tanırken İran bu sınırı aşarak yüzde 4,5'e çıkarmıştı. Nükleer silah üretimi için uranyumun yüzde 90 seviyelerinde zenginleştirilmesi gerekiyor. İran anlaşma öncesinde en fazla yüzde 20 oranına kadar çıkmıştı.

İran, anlaşmada düşük oranda zenginleştirilmiş uranyumun stoklanması için izin verilen 300 kiloluk sınırı da aşarak stoklarını 500 kiloya çıkarmıştı.

rtr,DW/BK,JD

(c)