Kömür Odaklı Enerji Politikaları, Enerjide Dışa Bağımlılığımızı Arttırıyor"

Deneyimli iklim ve enerji uzmanı Önder Algedik'in, Türkiye'deki enerji politikalarını, yatırımlarını ve kömürlü termik santrallerini inceleyerek hazırladığı Kömür ve İklim Değişikliği 2016 Raporu, kömür odaklı enerji politikalarının, resmi söylemin aksine enerjide dışa bağımlılığımızı arttırdığını ortaya koyuyor. Rapor, ayrıca, Paris İklim Değişikliği Anlaşması'nı imzalayan Türkiye'nin, kömür ve diğer fosil yakıtlarına bağımlılığının sürekli artmaya devam ettiğini de gösteriyor.

İthal Kömür 6 katına çıktı!

Türkiye'nin 1990 yılından beri yaptığı yatırımları ve tüketim verilerinin incelendiği Rapor'da, kömür ithalatının 1990 yılına göre 2014 yılı itibari ile 6 katına çıktığı görülüyor. 1990 yılındaki, kömür ithalatı 5,5 milyon ton 2014'de 30,2 milyon tona çıktı.

1990 yılındaki toplam kömür tüketimimiz 54,5 milyon ton iken, 2014 yılına gelindiğinde 97 milyon ton olarak gerçekleştiğini göz önünde bulundurduğumuzda, 42,5 milyon ton artışın yaklaşık 41,5 milyon tonu kömürlü termik santrallerden kaynaklandığını gösteriyor.

Türkiye'nin ithal kömüre bağımlılığı 2002 yılından beri katlanarak artmaya devam ediyor. Raporun yazarı, iklim ve enerji uzmanı Önder Algedik "Türkiye'de ithal kömür kullanımının 2002'den beri termik santraller yüzünden arttığını görüyoruz. 2002 yılından beri eklenen 9 GWlık kurulu gücün 6 GWtı ithal kömürlü termik santral" diyor.

Türkiye'deki düşük kaliteli linyitlerin elektrik üretiminde kullanılmasına ilişkin devam eden yoğun tartışmalara da değinen Algedik "Son dönemlerde yetkilerden enerji bağımsızlığı için yerli kömürü destekleyen açıklamalar duyuyoruz. Hatta, Tufanbeyli İthal Kömür Santrali açılışında Cumhurbaşkanı ithal kömüre karşı olduğunu beyan etti. Ancak, veriler Türkiye'nin hem ithal kömürü hem de yerli kömürün kullanımını arttırma arzusunda olduğunu gösteriyor. Üstelik, öncelik ithal kömüre verilmiş durumda. Türkiye'de kurulmak istenilen ithal kömürlü termik santrallerin kapasitesi, planlanan yerli kömürlü termik santrallerin 6 katı. 2002'den beri AKP döneminde her geçen gün kömüre bağımlı hale geliyor" diye ekliyor.

Sera gazı emisyonları artışı enerji kaynaklı!

Türkiye'nin atmosfere saldığı sera gazları 1990'da 207,8 milyon tondan 2014'de 467,6 milyon tona çıktı. Böylece 24 yılda %125 artış gerçekleşti. Enerji sektörü kaynaklı sera gazları 1990-2014 arası %156 artış gösterdi. Böylece toplam emisyonlarda %64 olan payı 2014'de %73'e çıktı. Giderek artan enerji sektörü kaynaklı emisyonların önemli payını ise kömürlü termik santraller oluşturuyor. Enerji sektörü, 1990-2014 arası 259,8 milyon ton olan artışın 206,6 milyon tondan sorumlu.

Rapordaki 10 temel veri:

Türkiye'nin sera gazı salımlarındaki artışın en kritik sorumlusu kömür ve doğalgazdır. 1990-2014 arası 259,8 milyon ton emisyon artışının 167,2 milyon tonu kömür ve doğalgazın yakılması ile ortaya çıkan karbondioksit kaynaklıdır.

Bu artışlara gerekçe gösterilen "enerji ihtiyacı" aslında sadece fosil yakıtların üretimini ve tüketimine arttırmaya yöneliktir. Bu nedenle, 1990'da %18,6 olan fosil yakıt dışı enerji kaynaklarının payı, 2014'de %9,9'un altına düşmüştür.

Kömür tüketimindeki artışın belirleyicisi 1990-2014 yılı arasındaki 42,5 milyon ton artışın 41,5 milyon tonundan sorumlu termik santrallerdir.

Termik santraller bir taraftan yerli kömür santralleri, diğer taraftan ithal kömür santralleri ile çift kulvarda büyütülmektedir. Türkiye toplam kömür tüketimini neredeyse ikiye katlama yolunda giderken, kömür ithalatı 2014'de 1990'ın 6 katı mertebesine ulaşmıştır.

Bugün EPDK listelerine göre 59 santral çalışmakta olup, 16 GW kurulu güce sahiptir. Kurulu gücün yaklaşık 6 GW'ı ithal kömür santralleri olup, elektrik üretimi ve kömür santralleri kaynaklı emisyonların yarısından sorumludur.

Sadece kömür yakan termik santraller 1990'da atmosfere 22 milyon ton karbondioksit salarken, bu miktar 2014'de 76 milyon tona çıkmıştır. 2014'den sonra eklenen üniteler ile bu miktar daha da artacaktır.

Lisans almış ama hiçbir ünitesi çalışmaya başlamayan, ön lisans almış, yada ön lisans başvurusu değerlendirilen 37 santral EPDK listelerinde aday olarak yer almaktadır. Bu aday santrallerin 14 tanesi linyit ve asfaltit yakacak olup, kalan 23 santral kömürü ithal edecektir. Bu santrallere rödovans sözleşmesi olan 2 proje de dahil edildiğinde 29,4 GW aday santral bulunmaktadır.

Türkiye'nin yüksek karbon politikaları sonucunda kendi kömürünü yakmak için 4 GW kurulu güç, dünyanın kömürünü yakmak için 25 GW kurulu güç ekleme durumu söz konusudur.

Türkiye'nin kömür santralleri geliştirme programı sadece EPDK lisanslama süreçleri ile sınırlı değildir. 2005'de tekrar başladığı kömür arama çalışmaları ile yeni 7,2 milyar ton rezerv eklemiştir. Mevcut ve yeni bulunan rezervler devlet eliyle geliştirilmektedir.

Rödovans modeli ile toplam 3 GW güce sahip 9 santral kazanılmış, bunlardan iki tanesi henüz lisanslama süreçlerine başlamamıştır. Ayrıca 5 saha devlet eliyle geliştirilmektedir.