Maden Kanunu'nda Değişiklik Teklifi TBMM'de (5)

Nükleer silah ya da nükleer veya radyolojik patlayıcı cihaz imal eden, radyoaktif maddeleri bu amaçla bulunduran, ticaretini yapan, kullanan veya kullanımını yaygınlaştıran kişilere 25 yıldan 30 yıla kadar hapis cezası verilecek.

Maden Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'ne göre, yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisi kurmak amacıyla alınan lisanslar kapsamındaki tesisler için lisanslarında belirlenen sahaların dışına çıkılmaması ve TEİAŞ veya ilgili dağıtım şirketinden alınan tadil kapsamındaki bağlantı görüşünün olumlu olması halinde kapasite artışı, modernizasyon, yenileme yatırımları ve tadilatlara izin verilecek.

Birden çok kaynaklı elektrik üretim tesisleri ile üretim faaliyetinde bulunacak tüzel kişilerin ön lisans ve lisanslarının verilmesi, tadili, sona erdirilmesi, iptali, süreleri, süre uzatımı, yenilenmesi ve lisans kapsamındaki hak ve yükümlülüklerin askıya alınması ile bu tüzel kişilerin piyasa faaliyetlerine ilişkin usul ve esaslar Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun çıkaracağı yönetmelikle düzenlenecek.

Orman Kanunu kapsamındaki devlet ormanları ile Milli Parklar Kanunu kapsamındaki alanlarda yapılacak olan, enerji iletim/dağıtım tesislerinin emniyet alanları içinde kalan sahalar ile bu tesislerin yapımı, bakımı, onarımı ve ulaşımı için gerekli olan alanların ilgili mevzuata göre alınması gereken izin ve işlemleri, müracaat tarihinden itibaren, ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından 60 gün içinde sonuçlandırılacak. Alınması gereken arazi izin bedeli, başkaca bir indirim yoksa yüzde 50 indirimli uygulanacak.

49 yıllık kesin izin süresi sonunda, yükümlülüklerinin tamamını yerine getirmiş, taahhüt senetlerine uygunluk sağlamış, enerji üretim, iletim ve dağıtım tesislerine ait izin ve işlemleri, talep edilmesi halinde son ödenen arazi izin bedeli, Vergi Usul Kanunu uyarınca belirlenen yeniden değerleme oranında arttırılmak suretiyle 99 yıla kadar uzatılacak.

1 Ocak 2018'den önce orman vasfındaki sahalarda tesis edilmesine rağmen, orman izin işlemleri tamamlanmamış olan enerji üretim, iletim, dağıtım tesisleri, düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde ilgili mevzuat hükümleri kapsamında başvuru tarihindeki tüm bedeller ödenerek, izinli hale getirilecek. Bu izinler için geçmiş yıllara ait herhangi bir bedel alınmayacak.

Elektrik Üretim Anonim Şirketi veya bağlı ortaklık, iştirak, işletme ve işletme birimleri ile varlıklarına, Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun kapsamında oluşturulacak kamu üretim şirketleri ve bunlara ait üretim tesisleri ile bunlardan düzenlemenin yürürlüğe girmesinden önce ve sonra özelleştirilenler için geçerli olmak üzere, çevre mevzuatına uyumuna yönelik yatırımların gerçekleştirilmesi ve çevre mevzuatı açısından gerekli izinlerin tamamlanması amacıyla 31 Aralık 2019'a kadar süre verilecek. Bu kapsamda, 1 Haziran 2019 itibarıyla yapım sözleşmesini imzalamış olanlar ile atık döküm sahalarına ilişkin iş termin planı komisyonca onaylanan işletmelere ise 31 Aralık 2021'e kadar süre verilecek.

Nükleer Düzenleme Kurumunun Teşkilat ve Görevleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname uyarınca, yetkilendirilen tüzel kişiler, tesisi oluşturan yapı, sistem ve bileşenlerin inşa, imalat ve montaj süreçleri ile saha araştırmalarının denetimine yönelik olarak, Nükleer Düzenleme Kurumu tarafından yetkilendirilen özel hukuk tüzel kişilerinden Kurumun belirlediği usul ve esaslar kapsamında ayrıca denetim hizmeti alacak.

Lisansı geçerli olmayan nükleer tesislere ceza

Teklifle, nükleer enerji ve iyonlaştırıcı radyasyona ilişkin ceza hükümleri ve idari yaptırımlar da düzenlendi.

Buna göre nükleer tesis, radyasyon tesisi veya radyoaktif atık tesisini, geçerli lisansı olmadan işletenler, 4 yıldan 8 yıla kadar hapis ve 5 bin gün adli para cezasıyla, radyasyon uygulamalarını geçerli lisansa sahip olmadan yürütenler, bir yıldan 4 yıla kadar hapis ve bin gün adli para cezasıyla, Nükleer Düzenleme Kurumundan izin alınması gereken faaliyetleri geçerli izne sahip olmaksızın yürütenler 2 yıldan 5 yıla kadar hapis ve 3 bin gün adli para cezası ile cezalandırılacak.

Faaliyete ilişkin yükümlülükleri sona ermeden, faaliyetin yürütüldüğü yeri veya tesisi, nükleer maddeyi, radyoaktif kaynağı veya radyoaktif atığı sahipsiz kalacak şekilde terk edenlere, 3 yıldan 8 yıla kadar hapis ve 5 bin gün adli para cezası uygulanacak.

Nükleer madde, radyoaktif kaynak ve radyoaktif atıkları; zimmet, yağma, hırsızlık, dolandırıcılık suçları veya başka bir hukuka aykırı davranış ile elde eden kişilere, fiil daha ağır bir cezayı gerektiren ayrı bir suç teşkil etmediği takdirde, 5 yıldan 15 yıla kadar hapis ve 10 bin gün adli para cezası verilecek.

Nükleer madde, radyoaktif kaynak veya radyoaktif atıkların kaybolmasına, çalınmasına veya yetkisiz kişilerin eline geçmesine ihmal göstererek veya dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı olarak neden olan kişiler, 2 yıldan 5 yıla kadar hapisle cezalandırılacak.

İstisnai haller dışında radyoaktif atıklar veya kullanılmış yakıtları Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisine sokan kişilere, 5 yıldan 10 yıla kadar hapis ve 5 bin gün adli para cezası uygulanacak.

Nükleer tesislere sabotaja 15 yıla kadar hapis

Nükleer tesisler, radyasyon tesisleri, radyoaktif atık tesisleri ile nükleer madde, radyoaktif kaynak veya radyoaktif atıklara ve bunlara ilişkin yazılımlara karşı yetkisiz müdahalede bulunan, sabote eden, saldıran veya zarar veren kişilere, 5 yıldan 15 yıla kadar hapis ve 10 bin gün adli para cezası verilecek.

Nükleer tesis, radyasyon tesisi veya radyoaktif atık tesisini cebir veya tehdit kullanarak ya da hukuka aykırı başka bir davranışla ele geçiren, zapteden veya kontrolü altına alan kişiler, 12 yıldan 20 yıla kadar hapisle cezalandırılacak.

Nükleer silah ya da nükleer veya radyolojik patlayıcı cihaz imal eden, radyoaktif maddeleri bu amaçla bulunduran, ticaretini yapan veya kullanan veya kullanımını yaygınlaştıran kişilere, 25 yıldan 30 yıla kadar hapis cezası uygulanacak.

Örgüt halinde işlenirse ceza 1 katı artırılacak

Bu suçların, gerçek veya tüzel kişiyi, uluslararası bir örgütü veya bir devleti, bir eylemi yapmaya veya yapmaktan kaçınmaya zorlamak amacıyla gerçekleştirilmesi halinde verilecek ceza, eylemin ve fiilin ağırlığına göre yarısından iki katına kadar; bu fiillerin, bir örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde verilecek ceza, eylemin ve fiilin ağırlığına göre yarısından bir katına kadar artırılacak. Bu fiillerin işlenmesiyle, herhangi bir kişinin sağlığının ciddi bir biçimde bozulmasına, ölümüne veya mülke ve çevreye karşı önemli zarara sebebiyet verilmesi durumunda verilecek ceza, eylemin ve fiilin ağırlığına göre yarısından bir katına kadar yükseltilecek.

Radyoaktif maddelerin, Türk Ceza Kanunu'nda düzenlenen kasten öldürme, kasten yaralama, çevrenin kasten kirletilmesi suçlarının işlenmesinde kullanılması halinde verilecek ceza, eylemin ve fiilin ağırlığına göre yarısından iki katına kadar artırılacak.

Nükleer Düzenleme Kurumu adına denetimle görevli kişilerin görevlerini yapmasını engellemek amacıyla cebir veya tehdit kullanan kişiler, fiil daha ağır bir cezayı gerektiren ayrı bir suç teşkil etmediği takdirde TCK uyarınca cezalandırılacak.

İdari para cezaları

Nükleer Düzenleme Kurumu, bir nükleer tesisin geçerli lisans olmaksızın işletilmesi durumunda, tesisin niteliği yönetmelikle belirlenmek suretiyle, bir milyon 500 bin ila 75 milyon lira, radyoaktif atık tesisleri ve radyasyon tesislerinin geçerli bir lisansa sahip olmaksızın işletilmesi durumunda 750 bin ila 7 milyon 500 bin lira, radyasyon uygulamalarının geçerli bir lisansa sahip olmaksızın yürütülmesi durumunda 15 bin ila 150 bin lira ceza verebilecek.

İzin veya onay alınması gereken faaliyetlerden tesislere ilişkin olanların izin veya onay alınmaksızın yürütülmesi durumunda 75-350 bin lira, yetki belgesi alınması gereken faaliyetlerin yetki belgesi alınmaksızın yürütülmesi halinde 2-75 bin lira ceza uygulanacak.

Nükleer tesislere ilişkin ikincil mevzuat veya yetki koşullarına, Nükleer Düzenleme Kurumu kararlarına ve talimatlarına aykırı hareket edildiğinin saptanması veya sınırlarının aşılması halinde 150 bin ila bir milyon 500 bin lira, radyoaktif atık tesisleri ve radyasyon tesislerine ilişkin ikincil mevzuat veya yetki koşullarına, Kurum kararlarına ve talimatlarına aykırı hareket edildiğinin saptanması veya sınırlarının aşılması halinde 75-350 bin lira, diğer faaliyetlere ilişkin ikincil mevzuat veya yetki koşullarına, Kurum kararlarına ve talimatlarına aykırı hareket edildiğinin saptanması veya sınırlarının aşılması halinde 2-15 bin lira ceza verilecek.

Yetkilendirme başvuruları veya yetkilendirme sonrasında, yetkilendirilen kişi tarafından Nükleer Düzenleme Kurumuna, gerçeğe aykırı belge sunulması veya yanıltıcı bilgi verilmesi veya yetkilendirme yapılmasını etkileyecek yetki koşullarındaki değişikliklerin bildirilmemesi halinde, ceza hükümleri saklı kalmak kaydıyla, nükleer tesisler için yetkilendirilen kişiye, bir milyon 500 bin ila 75 milyon lira, radyoaktif atık tesisleri ve radyasyon tesisleri için 750 bin ila 7 milyon 500 bin lira, diğer faaliyetler için 15-150 bin lira ceza uygulanacak.

Aykırılıkların verilen süre içerisinde giderilmemesi halinde, idari para cezaları, her defasında bir önceki cezanın 2 katı tutarında uygulanacak. Gerçek dışı belgenin, yanıltıcı bilginin veya yetki koşullarındaki değişikliğin yetkilendirmeye esas teşkil etmesi ve düzeltilmesinin mümkün olmadığının tespiti halinde ise idari para cezasına ek olarak yetki askıya alınacak, kısıtlanacak veya iptal edilecek. İdari para cezalarına karşı 30 gün içerisinde idare mahkemelerinde dava açılabilecek. İdari para cezası uygulanmasını gerektirir fiillerin 5 yıl içinde tekrarı halinde, her bir fiil için idari para cezası bir kat arttırılarak uygulanacak.

Türkiye Cumhuriyeti egemenlik alanı içinde nükleer santral işletenler ile nükleer santral dışındaki tesis ve uygulamalarda, radyoaktif atık üreten kişiler, belirlenecek tutarda radyoaktif atık yönetimi ve işletmeden çıkarma özel hesaplarına ayrı ayrı ödeme yapacak. Özel hesaplar adına tahsil edilen gelirler, amacı dışında kullanılamayacak.

(Bitti)