"Muhit"ten edebiyat tarihine ışık tutacak belgelerle Cahit Zarifoğlu dosyası

Ocak ayında yayın hayatına başlayan aylık edebiyat ve fikir dergisi "Muhit", haziran sayısında şair Cahit Zarifoğlu'nun bilinmeyen yönlerini ve çalışmalarını sayfalarına taşıdı.

Şair ve yazar İbrahim Tenekeci yönetimindeki dergi, nisan ayında "Vefa Özel Sayısı", geçen ay da Akif Emre dosyası ile okuyucu karşısına çıkmıştı.

Soner Karakuş'un editörlüğünü üstlendiği dergi bu ay, 7 haziran 1987'de vefat eden, "İşaret Çocukları", "Yedi Güzel Adam", "Menziller" kitaplarının yazarı şair Cahit Zarifoğlu'na sayfalarında geniş yer ayırdı.

"Zarifoğlu dosyası, ilk kez yayınlanan belgelere ev sahipliği yapıyor"

İbrahim Tenekeci sunuş yazısında, "Genç yaşta dünya hayatına veda eden büyük şair Cahit Zarifoğlu için, vefatının otuz üçüncü yılı münasebetiyle bir dosya hazırladık. Dosyamız, ilk kez yayınlanan ve edebiyat tarihine ışık tutacak belgelere ev sahipliği yapıyor. Beyaz haberlerimiz bitmeyecek. Cahit Zarifoğlu'nun elinden, kaleminden çıkmış ve yayınlanmamış metinleri önümüzdeki sayılarda da yayınlamaya devam edeceğiz." ifadelerini kullandı.

"Cahit Zarifoğlu, şiirini ta baştan beri standart dilin dışına çıkarak, hatta o dili bozarak kurdu. Üstelik bu işi, standart dilin dışına çıkmayı, o dili bozmayı bilinçli olarak yaptığı da söylenemez. Kendisinin de belirttiği gibi "içinden öyle söylemek" geldiği için öyle söyler. Çünkü o, şiirine taşıdığı tabiat denli tabiidir." tespitini okura sunan Arif Ay'ın "Şiir Savunma İstemez" başlıklı yazısıyla açılan dosyada, Mehmet Narlı, "Yedi Gu¨zel Adam"la dilin ve şiirin doruğuna ulaşan şairin hayatını ele aldığı yazısında "Cahit Zarifogˆlu'nun s¸iiri ayrı yerde, hayatı ayrı yerde olmamıştır. Kendi nerdeyse s¸iiri de ordadır." değerlendirmesini yapıyor.

Mustafa Özel, şairin "Okuyucularla" isimli kitabı üzerine yazdığı yazıda, insan yetis¸tirmeyi kendine gaye edinmiş kişi ve kurumların Cahit Zarifoğlu'nun okur mektuplarına verdiği cevaplardan o¨gˆrenecegˆi c¸ok s¸ey oldugˆunu söylüyor.

Cahit Zarifoğlu'ndan Hüsrev Hatemi'ye yazılan bir mektubun yer aldığı dosyada ayrıca, Ali Ural'ın "Cahit Zarifoğlu Şiiri Nedir '" makalesi, Mustafa Ruhi Şirin'in günlüğünden Zarifoğlu'nu andığı bölümler, aynı zamanda Şirin'in Zarifoğlu'na ithaf ettiği "Çocukların Anlamadığı" başlıklı şiir, Asım Gültekin'in Zarifoğlu şiirinin bilinmeyen kelimelerini incelediği yazı bulunuyor.

"Babasından uzak bu¨yu¨mu¨s¸ bir c¸ocuk nasıl bu kadar gu¨zel baba olmayı bilir'"

Usta şairin kızı Betül Zarifoğlu'nun "Babamla Tanışmamız" yazısı, oğlu gazeteci Ahmet Zarifoğlu'nun "Cahit Zarifogˆlu'nun 'Yabancılık' Hikayesine Yabancı Bir Go¨zle Bakmak" başlıklı incelemesi ile gelini Elif Zarifoğlu'nun "Şaşkın Bakkal'da Üç Adam" isimli çalışması dergide okurların beğenisine sunuluyor.

Betül Zarifoğlu yazısında bir evlat, okur, yazar ve anne olarak babasına sormak istediği çok şey olduğunu belirterek, "Katıraslan en sevdigˆim masal. Sormak isterdim yazarken nasıl bu kadar cesur olabilir insan' Dahası babalıgˆı adına sormak isterdim ki babasından uzak bu¨yu¨mu¨s¸ bir c¸ocuk nasıl bu kadar gu¨zel baba olmayı bilir?" ifadelerini kullanıyor.

Ahmet Zarifoğlu ise babasının "Yabancılık" hikayesinde hesaplaştığı en önemli şeylerden birinin sanat olduğunu söylüyor yazısında ve şunları kaydediyor:

"Cahit Zarifogˆlu'nun bu hikayesinde hesaplas¸tıgˆı ve/ya yabancılas¸tıgˆı en o¨nemli s¸eylerden biri de sanattır. Sanata hem c¸ok degˆer verir, yu¨celtir hem de neredeyse yerden yere vurur. Saf bir sanatc¸ı gayretiyle 'san'atı' bas¸ u¨stu¨nde tutar, sonra haddinden fazla o¨nemseme hayretiyle kars¸ı kars¸ıya gelir ve o¨nemsedigˆi 'san'atı' I·lahi nazarda s¸ikayete yeltenir; bir takım manevi degˆerler so¨z konusu oldugˆunda c¸ok basit ve somut kalan "'san'atı' yerer."

-"Benliği çok güçlü bir şair vardı karşımda"

Ahmet Edip Başaran "Zarifoğlu'nun Rilke'si", Said Yavuz "İslami ve Güzel Olanın Peşinde", İbrahim Tenekeci "Böyle Bir Çiçek Vardı" ve Tuba Kaplan "Yaşamak'ın Bizi Götürdüğü Cahit Zarifoğlu" başlıklı yazılarıyla dosyaya katkı sunan isimler arasında yer alıyor.

Mustafa Akar, "Şiirin Dünyayı Değiştirebilme Gücünü Zarifoğlu'nda Gördüm" başlıklı yazısında, şiir sanatını öğrenirken Zarifoğlu'nun yazdıklarından kazandıklarını şu sözlerle anlatıyor:

"S¸iir sanatını yeni yeni o¨gˆrenen bir genc¸ olarak neyime yarayacaktı Zarifogˆlu'nun yazım tarzı. Kelimelerle insanın kafasında ku¨c¸u¨k ku¨c¸u¨k oyuklar ac¸ıyordu. Ac¸ılan c¸atlaklardan giren kelimeler hayat hakkında, o¨lu¨m hakkında, as¸k ve avarelik hakkında bana bazı deneyimler kazandırırken, edebiyatın ve s¸iirin du¨nyayı degˆis¸tirebilecek gu¨c¸te oldugˆunu da hissettiriyordu azar azar. Bas¸ka hic¸bir s¸airde rastlamadıgˆım kadar gu¨c¸lu¨ kılıyordu beni. Bir benlik olus¸turuyordu ic¸imde bu s¸iir. C¸u¨nku¨ 'Ben'ligˆi c¸ok gu¨c¸lu¨ bir s¸air vardı kars¸ımda."

Cahit Zarifogˆlu'nun eserlerinde yer almayan "İşkence" şiiri gün yüzüne çıkıyor

Dosyanın "Cahit Zarifoğlu'nun Dörtyaprak Edebiyat Dergisi, Eskiz Defteri ve Kuracağı Be Yayınevi Belgeleri" bölümünde Zarifoğlu'nun ilk kez gün yüzüne çıkan eskiz defterinden çizimler bulunuyor. Yine aynı bölümde şairin vefatından 35 gün önce yayınladığı ancak eserlerinde yer almayan "İşkence" şiiri tekrar gün yüzüne çıkıyor.

Mustafa Ruhi Şirin, Zarifoğlu'nun ruh du¨nyasını, niyetlerini, son do¨nem eserlerinin arka planını gösteren ve saklayıp bugüne ulaştırdığı notlar ve c¸izimlerin hikayesini şu sözlerle anlatıyor:

"Zarifogˆlu'nun son I·stanbul do¨neminde s¸iiri hakkındaki 'zor ve anlas¸ılmaz s¸iir' eles¸tirileri kars¸ısında savunma yapmak amacıyla Do¨rtyaprak adlı bir edebiyat dergisi yayımlama hazırlıgˆı ic¸inde oldugˆunun belgesi ilk kez yayınlanıyor. Do¨rtyaprak dergisinin kendisi tarafından yapılmıs¸ tasarımı ve Eskiz Defteri vefatından bir su¨re sonra I·stanbul Radyosu binasının u¨c¸u¨ncu¨ katında bulunan Denetim ve Redaksiyon Mu¨du¨rlu¨gˆu¨'nu¨n 320 nolu 'Denetc¸i' odasındaki masasının u¨st c¸ekmecesinde yer alıyordu."

Şirin yazısında, bu derginin başat işlevinin Zarifoğlu'nun s¸iirini ac¸ıklayacagˆı bir is¸leve yo¨nelik olabileceğine işaret ederek, "Do¨rtyaprak Edebiyat Dergisi, s¸air Cahit Zarifogˆlu'nun son do¨neminde kendine o¨zgu¨ ve bagˆımsız bir yol haritasının ipuc¸larını barındırması bakımından o¨nemlidir." ifadelerine yer veriyor.

Aralarında Hüseyin Atlansoy, Ali K. Metin, Mustafa Muharrem, Zeynep Kot Tan, Süleyman Unutmaz, Levent Dalar, Nurullah Genç, Dilara Ayşe Akdeniz, Nurettin Durman, Mehmet Aycı, Emel Özkan, Mehmet Tepe, Abdullah Kibritçi'nin de bulunduğu birçok ismin şiirleriyle okurların karşısına çıktığı derginin öykü sayfalarında Doğukan İşler'in "Yağmurlu Öykü", Yunus Emre Özsaray'ın "Son Cuma" ve Mustafa Nezihi Pesen'in "Bir Gün Çıkar Gelir, Olur ya!" isimli öyküsü ile Ali Emre'nin yakında yayımlanacak "Baybars/ S¸ark'ın Kalkanı" romanından bir bölüm de Muhit'in altıncı sayısında okuyucuyla buluşuyor.