ODTÜ'den Göz Hareketleriyle Çalışan Tekerlekli Sandalye (1) - Ankara

SELMA KASAP - ODTÜ'de engelli bireylerin hayatını normalleştirmek ve kolaylaştırmak için sadece göz hareketleri ile kullanılabilen motorlu tekerlekli sandalye teknolojisi geliştirildi.

Dünyada da pek çok yeniliği barındıran teknoloji, engellilere gözleriyle bilgisayar kullanma rahatlığı da sunuyor.

ODTÜ Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kürşat Çağıltay, doktora öğrencisi Araştırma Görevlisi Mehmet Dönmez ile geliştirdikleri teknolojiye ilişkin AA muhabirine yaptığı açıklamada, uzun yıllardır göz hareketleri ile bilgisayar ve diğer teknolojik cihazları kullanma teknolojileri üzerine çalışmalar yürüttüklerini anlattı.

Engelliler için geliştirilen teknolojinin, göz hareketlerini analiz eden bilgisayar tabanlı sistem ile bütünleşmiş bir motorlu tekerlekli sandalyeden oluştuğunu anlatan Çağıltay, "Sistem sayesinde kullanıcı, tekerlekli sandalyeyi istediği şekilde göz hareketleri ile kontrol edebiliyor. İleri, geri, sağ sola dönme hareketlerini yapabiliyor. Hiçbir şekilde tekerlekli sandalyeye fiziksel olarak temas etmesine gerek kalmıyor." diye konuştu.

Kürşat Çağıltay, "Kullanıcı, ekranda yer alan ve tekerlekli sandalyenin sola sağa ileri geri hareketini sağlayan simgeye gözleri ile odaklanarak tekerlekli sandalyesini hareket ettirebiliyor." dedi.

Yurt dışı için de hazırlık yapılıyor

ODTÜ Teknoloji Transfer Ofisi ile beraber çalıştıklarını ve proje kapsamında tekerlekli sandalye üreten bir firma ile ortaklık kurarak üniversite-sanayi iş birliğini hayata geçirdiklerini söyleyen Çağıltay, "Şu anda prototipimiz, kullanılabilir durumda. Son olarak da ürünün ticarileşmesini ve yaygınlaştırılması hatta yurt dışında da kullanılabilir hale getirilmesine yönelik çalışmalarımız devam ediyor." diye konuştu.

Geliştirdikleri teknolojinin dünyada benzer örneklerinin bulunduğunu, ancak maliyetlerinin çok yüksek olduğunu belirten Çağıltay, şöyle devam etti:

"Tamamen ODTÜ'de geliştirdiğimiz bu yazılımın ciddi maliyet avantajı bulunuyor. Bu sistemi, kişiye göre istediğimiz gibi uyarlayabiliyoruz. Başka engelli kişilerin başka ihtiyaçlarına göre de farklı şekilde geliştirebiliyoruz. Yurt dışı yazılımların aksine, yerli ürün olarak geliştirdiğimiz bu yazılım üzerinde istediğimiz değişikliği yapabilecek yeteneklere sahibiz. İhtiyaç sahiplerinin hayatlarını kolaylaştırmak için bu teknolojiyi geliştirmiş olmak ve engelsiz teknolojiler alanında çalışmalar yapmak bizim motivasyonumuzu artırıyor. Projeyi ihtiyaçlar doğrultusunda daha da ileriye götüreceğiz."

Çağıltay, teknoloji için ulusal patent başvurusu yaptıklarını, başvuru onaylandıktan sonra uluslararası patent başvurusunu da yapacaklarını bildirdi.

Bilgisayar kullanımını da sağlıyor

ODTÜ Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü doktora öğrencisi Mehmet Dönmez de geliştirdikleri sistemin sadece tekerlekli sandalye kullanımı ile kısıtlı olmadığını sistem sayesinde, kullanıcının hiçbir temasa gerek kalmadan göz hareketleri ile tekerlekli sandalyeyi kullanabildiğini, ayrıca bilgisayarda yazı yazmak, video izlemek gibi tüm işlemleri yine temas gerekmeden göz hareketleri ile yapabildiklerini bildirdi.

Bu özellikleri ile sistemin ihtiyaç sahiplerinin hem fiziksel hareketliliğini hem de dünya ile etkileşim içinde olmalarını sağladığına dikkati çeken Dönmez, sistemin geliştirilmesi sürecinde engelli lise öğrencisi Mehmet ile testleri yaptıklarını belirtti.

"Uluslararası firmalar ile görüşülüyor"

Projenin sanayi tarafından desteğini sağlayan rehabilitasyon firması yetkilisi Demirhan Şerefhan ise değişik nedenlerle vücudunun boyundan aşağısında kalan uzuvlarını hareket ettiremeyen kişilerin tekerlekli sandalyelerini kendi başlarına kullanabilmelerinin ve hareket ettirebilmelerinin mümkün olmadığını anlattı.

Şerefhan, ODTÜ'de geliştirilen sistem ile bu tür kısıtlara sahip kişilerin tekerlekli sandalyelerini kendi başlarına kullanabilmelerinin ve hareket kabiliyetine sahip olduklarını belirtti.

ODTÜ Teknokent Teknoloji Transfer Ofisi ve rehabilitasyon firması TURK REHAB iş birliği ile geliştirme çalışmalarının yapılması için bir motorlu tekerlekli sandalyenin ODTÜ'ye bağışlandığını belirten Şerefhan, "Proje kapsamında, uluslararası firmalar ile görüşülerek geliştirilen sistemin yurt dışında da ticarileştirilmesini hedefliyoruz. Engellileri evlerinden çıkarabilmek bizim amaçlarımızdan biri. Dolayısıyla ODTÜ ile böyle bir projede birlikte olmak bize gurur veriyor." dedi.

Dünyada geliştirilen sistemin bir örneğinin bulunmadığını aktaran Şerefhan, "Bu teknolojileri çok yakından takip ediyoruz. Geçen hafta Almanya'da farklı bir eğitim için bulunuyorduk ve bu konuyu gündeme getirdik. Dünyada tekerlekli sandalye üreten 4-5 firma var. Bizim yaptığımız görüşmeler neticesinde bu firmalara ODTÜ'de yapılan çalışmaların demoları gönderilecek. Teknolojiyi, sadece Türkiye'deki engellilerin kullanımına değil, uluslararası bir firma ile yapılacak işbirliği ile tüm dünyada kullanılabilir hale getirilmesini istiyoruz." diye konuştu.

Teknolojiyi ilk kullanan lise öğrencisi

Bu arada lise öğrencisi Serebral Palsili Mehmet Barbaros, teknolojinin ilk kullanıcılarından oldu. Barbaros'un annesi Fatma Özgün, yaptığı değerlendirmede, teknoloji olarak Mehmet'in tekerlekli sandalyenin çok hoşuna gittiğini belirterek, "Gözleriyle rahatlıkla kullanabildi. Bu teknoloji geliştirilirse Mehmet de bu teknolojiyi istiyor. Teknoloji ve bilgisayar bölümünde okuyor. Bilgisayar kullanmayı çok seviyor. Normalde bilgisayar ve tabletini burnu ile kullanıyor. Şimdi ise gözleri ile kullanmayı öğreniyor." ifadelerini kullandı.