Petrol Üretimini Kısıtlamak İçin Yapılan 'Opec+' Anlaşması Bitiyor Mu?

Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) üyesi ülkelerde ekonomi politikalarını yönetenlerin en büyük endişesi petrol fiyatlarının düşmesi.

OPEC ve OPEC+ (OPEC dışındaki üreticiler) tarafından üretimi artırma kararı alınması halinde petrol fiyatları düşüşe geçebilir. Peki fiyatlar gerçekten düşecek mi? Üretimi azaltma anlaşması sona erecek mi?

İkinci soru ile başlayalım. OPEC ülkeleri bu yıl sonuna kadar uzatılmasını isteseler de anlaşmanın süresi bu ayın sonunda doluyor. Anlaşmanın akıbeti 23 Haziran'da netleşecek, fakat şimdiden anlaşmanın sona ereceğini gösteren pek çok kanıt var.

Birinci kanıt şu: Rusların Gazprom Neft ya da Rosneft gibi petrol şirketlerindeki üst düzey yetkililerin geçtiğimiz iki hafta içerisinde yaptıkları üretim artışı yönünde açıklamalardan da anlaşıldığı üzere Rusya, üretimini artırmaya ve anlaşmayı durdurmaya zorluyor.

Geçtiğimiz ay ham petrolün varil fiyatı 80 dolara ulaşırken, büyük Rus petrol şirketleri ham petrol üretiminin artmasını destekliyor. Şu anda petrolün varili 76 doların üzerinde işlem görüyor.

OPEC ülkeleri ve Rusya dahil olmak üzere önde gelen petrol üreticileri, 22-23 Haziran tarihlerinde bu yılın sonuna kadar uzatılması beklenen anlaşmanın geleceğini görüşmek üzere Viyana'da bir araya gelecek.

Rus politikacılar bunu açıkça ifade etmemiş olsalar da, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin geçtiğimiz ay sonlarında St. Petersburg'daki dünya haber ajanslarının kıdemli editörlerine verdiği demeçte, Rusya'nın OPEC ile yaptığı anlaşmayı sonsuza kadar sürdürmeyeceğini ve Rusya petrol piyasasının artık dengelendiğine inandığını ifade etti. Putin ayrıca ham petrol varil fiyatının 60 dolar olmasının Rusya'ya uygun olduğunu da sözlerine ekledi.

Bununla birlikte Rusya ve OPEC ülkesi Suudi Arabistan, herhangi bir üretim kesintisini önlemek için üretimin kademeli olarak artırılması gerektiğine işaret etti.

Öte yandan Rusya'nın petrol üretimi mayıs ayına kadar üç ay boyunca değişmeden 10.97 milyon varil seviyesinde kaldı. Ancak Rusya merkezli Interfax haber ajansı, ülkenin anlaşma dışında miktarda üretime başladığını aktardı. Buna göre Rusya'nın petrol üretimi Haziran ayının ilk haftasında 11.1 milyon varil seviyesine yükseldi. Bu seviye, ham petrol arzını azaltmak için yapılan anlaşmada izin verilen üretim payının üstünde. Rusya, anlaşma kapsamında üretimini 11.247 milyon varil seviyesinden 300 bin varile düşürmeyi kabul etmişti. Rusya Enerji Bakanı ise konuyla ilgili herhangi bir yorum yapmadı.

Interfax, Rusya'nın petrol üretiminin, Haziran ayının ilk haftasında ortalama 1.513 milyon ton olarak gerçekleştiğini ve bu seviyenin altına düşmediğini kaydetti. Bloomberg ve Reuters'in isimleri açıklanmayan kaynaklarından alıntı yapan Interfax, bu ay sonu anlaşmanın sona ereceğine dair spekülasyonların, ABD'nin bazı OPEC ülkeleri üzerinde üretim artışına yönelik baskısını artırdığını belirtti.

Artacak mı azalacak mı?

Petrol fiyatları düşecek mi? sorusuna dönecek olursak, bununla ilgili görüşler tam olarak net değil. Ancak düşük arz ve yüksek talep nedeniyle fiyatlar beklendiği kadar sert düşmeyecek gibi görünüyor.

Petrol piyasası büyük bir arz açığıyla karşı karşıya. Üretimin azaltılması ile ilgili yapılan küresel anlaşmanın ortaklarından Venezuela, Meksika ve Angola, bu yıl üretimde büyük bir düşüş yaşadı. Yakın gelecekte üretimin artacağına dair de herhangi bir işaret yok.

ABD'nin İran'a yönelik ambargo kararını önümüzdeki yıl itibariyle devreye sokması halinde, petrol piyasasının bu yıl sonuna kadar ek sevkiyatları kaybetmesi bekleniyor. Petrol piyasasının İran petrolünden ne kadar kaybedeceğini kimse bilmiyor, ancak miktarın günde 200 ila 500 bin varil arasında olduğu tahmin ediliyor.

OPEC dışındaki ülkelerde de arzın artmasına ilişkin karanlık ve umutsuz bir tablo hakim. ABD, ürettiği petrolün ihraç bölgelerine taşınması için gerekli altyapı ile ilgili bir darboğazdan geçiyor.

Bunun yanı sıra OPEC ülkelerinin, Venezuela ve İran üretimindeki düşüşü telafi edecek hiçbir yedek kapasitesinin olmadığı görülüyor.

Bu eksikliği telafi edebilecek kapasitenin çoğunluğu Arap Körfez bölgesinde yoğunlaşırken, ilk sırada Suudi Arabistan, ardından Kuveyt ve daha sonra Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) geliyor.

OPEC'in, yüzde 152'den yüzde 100'e düşen arz kesintisini karşılamak için üretimi günde en az 1 milyon varile yükseltmesi gerekiyor. Nitekim Rusya'nın istediği de bu. Günde 1 milyon varil OPEC ülkeleri için büyük bir rakam gibi görünüyor. Ama bu rakam onları kurtarsa bile üretimin artması için iki ila üç ay beklemeleri gerekecek.

Öte yandan kapasite eksikliğinin ortaya çıkması, Suudi Arabistan ve Kuveyt'in, aralarındaki tarafsız bir bölgede üretimi yeniden başlatmaya niyetlendiğine dair spekülasyonları yeniden gündeme getirdi.

Şu an için petrol piyasalarındaki en yakın senaryo, ABD'de Brent petrol fiyatının yüksek kalacağı, Batı Teksas (WTI) türü ham petrol fiyatının ise düşeceği yönünde; zira ilkinin ihracatla ilgili bir sorunu bulunmuyor. Nitekim J.P. Morgan Bankası da Brent petrol varil fiyatının bu yıl ortalama 69 dolar olacağı, WTI petrolün ise 62 dolar seviyesinde kalacağı yönünde tahminde bulundu.