Prof. Dr. Halil İnalcık Anıldı

Prof. Dr. Mehmet Genç, "(Halil İnalcık) Objektif ve teknik tarihçiliğin kurallarına riayet eden eden bir araştırmacıydı. Tarihçiliğimizin çok sayıda eserlerini İngilizce vermesiyle dünyada tanındı." dedi.

Türk- Osmanlı tarihine sağladığı katkılarla dünyanın sayılı tarihçileri arasında yer alan Prof. Dr. Halil İnalcık, Macar Kültür Merkezi tarafından düzenlenen programla anıldı.

Programda aynı zamanda İnalcık'ın son eseri "Fatih Sultan Mehmet Döneminde Tuna Boyunda Osmanlı Düzeni" adlı kitabın tanıtımı yapıldı.

Etkinliğe konuk olan tarihçi Prof. Dr. İlber Ortaylı, "'Halil İnalcık kim?' diye sorarsanız Batı'daki, Doğu'daki, Balkanlar'daki insanların ilk söyleyecekleri şey 'Balkan tarihini Türk vesikalarından ciddi olarak ele alan, inceleyen, nakleden, yayınlayan hoca'dır derler." dedi.

Ortaylı, İnalcık'ın yayına hazırladığı "Suret-i Defter-i Sancak-i Arvanid"in Türk tarihinin en eski defterlerinden biri olduğuna dikkati çekerek, şöyle devam etti:

"Arnavutluk tarihindeki bütün görüş ve düşünceleri değiştirmiştir. Arkasından hepimizin bildiği gibi çok önemli Arnavut meslektaşlar ortaya çıkmıştır. Herkes için Arnavut ottomanizmin başlangıcı Arvanid Defteridir. Bu defteri Türkiye'yi çok seven fahri vatandaşımız Robert Anhegger, İnalcık Hocayla birlikte çalıştı. Fatih dönemindeki tetkikleri ortaya koydu. O da bir Balkan uzmanıydı. Bilhassa madenler üzerine."

Konuşmasında Osmanlı arkeolojisinin geliştirilmesi gerektiğine de dikkati çeken Ortaylı, "İnalcık Hoca o konuya da el atmıştı ama artık başkalarının el uzatması gereken bir mevzudur. Ayrıca Balkanlardaki imparatorlukların tamamlanışı Fatih devrindedir. Onun için Fatih Sultan Mehmet devri iyi bilinmeden imparatorlukların tarihi ve Roma sonrası Balkan tarihi karanlık kalır. Bu gerçek yeni yeni anlaşılmakta." diye konuştu.

Prof. Dr. İlber Ortaylı, Ankara Üniversitesi'ndeki Hungaroloji Bölümünün İstanbul'da da açılması temennisinde bulunarak, şunları söyledi:

"Bir gerçektir ki Macaristan, Rönesans kültürünü temsil ederek Osmanlı'ya katılan bir ülke. Macar tetkikleri çok önemlidir. Bölümün burada açılmasıyla Osmanlı-Macar tetkikleri vasıtasıyla Avrupa tarihinin çok önemli bir kısmı açığa çıkmış olacaktır. Bu bakımdan Hocamız adına da 'Fatih Sultan Mehmet Döneminde Tuna Boyunda Osmanlı Düzeni' kitabını hazırlayan arkadaşlarımızı da kutlarım."

"Türkiye'yi dünyayı tanıtan bir adam oldu"

Osmanlı iktisat tarihi üzerine yaptığı çalışmalar ile tanınan Prof. Dr. Mehmet Genç de Halil İnalcık'la Osmanlı Arşivi'nde tanıştığını aktarak, "Çok zeki bir adamdı. Çok mütevaziydi, kibar ve zarif bir insandı. Aramızdaki yaş farkın rağmen dost ve arkadaş olduk." ifadelerini kullandı.

Genç, İnalcık'ın tarih alanını bir sosyal bilim olarak gördüğüne dikkati çekerek, şunları anlattı:

"Sanırım kendisi Annales Ekolünden de etkilendi. İnalcık'ın milliyetçiliği ölçülü ve objektifinden fedakarlık etmeyen tipte bir milliyetçilikti. Objektif ve teknik tarihçiliğin kurallarına riayet eden eden bir araştırmacıydı. Halil Bey tarihçiliğimizin çok sayıda eserlerini İngilizce vermesiyle dünyada tanındı. Aynı zamanda Türkiye'yi dünyayı tanıtan bir adam oldu. Osmanlı tarihi karanlık bir deliktir hala insanlık için, Halil Bey bu deliği her zaman aydınlatmaya çalıştı."

İnalcık'ın Balkan tarihiyle ilgili yaptığı çalışmaların da Balkanlarda çok büyük etki uyandırdığına vurgu yapan Genç, "Türkofobinin, İslamfobinin kara bir şekilde çöktüğü anda Halil Bey bu durumu, objektif Osmanlı tarihini ele alan eserleriyle aydınlattı." yorumunda bulundu.

Prof. Dr. Mehmet Genç, Türkiye'de şu anda yaklaşık 4 bin tarihçinin bulunduğunu belirterek, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Bu tarihçilerin hepsi Osmanlı tarihi ile uğraşıyor. Halbuki bu alanda uzmanlara ihtiyacımız var. Çok acil olarak hem de. Bir kere zirai toplumdur, Osmanlı ekonomisi. Osmanlı'da ziraat üzerine şu an bir tane uzman yok. Sadece birkaç kişi ilgilenmiştir. Osmanlı ziraat tarihinin büyük bir grupla didik didik edilmesi lazım. Sonra demografi tarihi, İnalcık'ın eserlerinde var ama Türkiye'de demografi, teknoloji, entelektüel tarihi yok. Bir tek Ekmelettin İhsanoğlu'nun bilim tarihi ile ilgili çalışması var."

İnalcık'ın öğrencilerinden Prof. Dr. Özer Ergenç de Balkan tarihçilerinin büyük bir kısmının Balkanlardaki Osmanlı hakimiyetini, Balkan milletlerinin gelişmesini engelleyen uzun bir dönem olarak gördüklerini belirterek, hazırlanan kitabın bu konuya yeni açılar getireceğini söyledi.

Etkinlikte ayrıca Türkolog Prof. Dr. Pal Fodor'un yanı sıra kitaba katkı sunan Prof. Dr. Evgeni Radushev ile İnalcık'ın doktora öğrencilerinden Doç. Dr. Uğur Altuğ, Halil İnalcık ile birlikte yaptığı çalışmalardan bahsederek, hatıralarını katılımcılarla paylaştı.

Programa, Ekmelettin İhsanoğlu da katıldı.