"Rose'nin Çokgözlüsü" için kilometrelerce yol katettiler

MESUT VAROL - ALİ İHSAN ÖZTÜRK - Avrupa'da en fazla kelebek türüne ev sahipliği yapan Türkiye'de kelebek gözlemcileri, kilometrelerce yol katederek sadece Van'da yaşadığı bilinen, endemik kelebek türü "Rose'nin Çokgözlüsü"nü (Polyommatus Rosei) kayıt altına aldı.

İklim özellikleri, zengin florası, yüksek rakımı ve eşsiz doğasıyla çok sayıda canlıya ev sahipliği yapan Van Gölü Havzası, birçok bitki çeşidinin bir arada bulunduğu doğada, yüzlerce kelebek türünü de barındırıyor.

Türkiye'de tespit edilen 400 dolayında kelebek türünden 220'sine yaşam alanı sunan havza, nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olan endemik türlerle doğaseverlerin ilgisini çekiyor.

Başta İstanbul, İzmir ve Antalya olmak üzere çok sayıda ilden kente gelen kelebek gözlemcileri, daha önce Alman bilim adamları tarafından Türkiye'de sadece Van'ın Kurubaş Geçidi'ndeki 4 kilometrekarelik alanda yaşadığı tespit edilen "Rose'nin Çokgözlüsü"nü kayıt altına almak için çalışma başlattı.

Kilometrelerce yol katedip geldikleri bölgede "Rose'nin Çokgözlüsü"nü görüntülemek için doğayı baştan başa tarayan gözlemciler, nadiren de olsa kelebeği görüntülemenin sevincini yaşadı.

"Sadece Van'da yaşayan kelebek türü"

Uzun zamandır kelebek türleri üzerine araştırma yapan Bitlis Eren Üniversitesi (BEÜ) Tatvan Meslek Yüksekokulu Öğretim Görevlisi Oktay Subaşı, AA muhabirine yaptığı açıklamada, söz konusu kelebek türünü görüntülemek için gözlemcilerle kente geldiklerini söyledi.

Bu kelebeğin sadece Van'da görülmesinin, yediği besinle ilgili olduğunu anlatan Subaşı, "Türkiye'de görülen kelebekler arasında 'Rose'nin Çokgözlüsü'nün özel bir yeri var. Çünkü sadece Van'da uçabilen bir kelebek türü. Bu kelebeğin çok dar bir uçuş alanı var. Haziranın ortalarında uçmaya başlıyor. Alanda çok az görüntüleyebildik. Bunun için arkadaşlarımız çok mutlu bir şekilde dönecekler." dedi.

Bu bölgede en ciddi kelebek araştırmasını, 1980'lerde Almanların yaptığını anlatan Subaşı, "Alman kelebekçilerin kayıtlarında bu kelebeğin görüldüğü bölgeyle ilgili bilgiler var. Bizler de bu bilgileri takip ederek kelebeğin uçtuğu bölgeyi bulduk." diye konuştu.

Subaşı, şunları kaydetti:

"Türkiye'deki birçok kelebek gözlemcisi bu kelebeği çekip arşivlemek istiyor. Yoğun emek sarf edilerek buralara geliniyor. Az görülen türleri çekmek her zaman önemli. Bu açıdan Van Gölü Havzası, birçok kelebek gözlemcisinin ilgisini çekmeye devam ediyor. Havza, endemik başka kelebek türlerine de ev sahipliği yapıyor. Burada kayıt altına alınmış 220'nin üzerinde tür var. Hepsi aynı dönemde uçan türler değil. Yine Van'da kelebek gözlemcileri açsından önemli bir tür de 'mirza' denilen 'şehzade' kelebeğidir. Bunu da Çatak Vadisi'nde kayıt altına alabildik."

"Kelebeği görüntüleyebilmek birçok şeye bedel"

İstanbul'dan gelen kelebek gözlemcisi Fuat Gülseren de uzun zamandır "Rose'nin Çokgözlüsü"nü görüntülemek istediklerini belirtti.

Kelebeğin, kente özgü bir tür olduğunu ifade eden Gülseren, "Çok kısıtlı bir zamanda ancak görülebiliyor. Bu yüzden bu fırsatı kaçırmak istemedik. İnanın bu kelebeği görüntüleyebilmek birçok şeye bedel. Hiçbir şekilde ne yorgunluk ne sıcak ne de diğer sıkıntılar bunu görüntülememize engel değil. Çünkü uzun süredir kaydetmek istediğimiz bir tür." diye konuştu.

On yıldır kelebeklerle ilgili araştırma yapan ve "Rose'nin Çokgözlüsü"nü görüntülemek için İzmir'den gelen kelebek gözlemcisi Alperen Yayla da Türkiye'nin birçok yerinde kelebek türlerini kayıt altına almaya çalıştıklarını söyledi.

Nadir görülen kelebek türlerini çok önemsediklerini vurgulayan Yayla, sözlerini şöyle tamamladı:

"Bu tür, dünyada İran'ın belli başlı yerlerinde ve Türkiye'de sadece Van'da bu bölgede bulunuyor. Burada iki birey görebildik. Bunları kayıt altına aldık. Bölge kelebek türleri açısından çok zengin ve Avrupa'nın tüm türlerini kapsıyor. İran ve Arap Yarımadası'ndaki türlerin de bir kısmı burada bulunuyor. Bu nedenle Avrupalı gözlemciler de bu bölgeyi biliyor. Bölgenin korunması ve tur kapsamına alınması kalkınma açısından bir avantaj sağlayacak."