"Şaka Kurbanı Olmayın"

Barış Gündoğan - Tarihi ile ilgili farklı rivayetler olmasına karşın şakanın "Evrensel Günü" olarak kabul edilen 1 Nisan'da, farkında olmadan siz de kötü bir şakanın kurbanı olabilirsiniz.

Yoğun bir günün telaşındayken birileri size "ilginç bir şaka" hazırlığında olabilir, zira takvimler 1 Nisan'ı göstermekte. Dünyanın pek çok ülkesinde farklı şakaların gelenek haline geldiği 1 Nisan'ın geçmişine ilişkin farklı rivayetler olsa da "Şaka Günü" olarak adlandırılan bu geleneğinin tarihçesi, 16. yüzyıla kadar uzanıyor.

Rivayete göre, Fransa'da, 1564'e kadar yeni yıl 1 Nisan'da başlarmış. 1564 yılında Fransa Kralı IX. Charles'ın takvimi değiştirme kararı ile yılbaşı 1 Nisan'dan 1 Ocak'a alınmış. Yeni yılda herkes birbirine hediyeler sunmuş, "mutlu yıllar" dilemiş ancak bazı muzipler ise 1 Nisan'ı unutmamış. Sanki yılbaşı kutlanıyormuşcasına, eskiden olduğu gibi yine hediyeler alıp vermişler.

Bunu muziplik nedeniyle "şaka" niyetine, gülmek için yaptıklarını söylemişler. O günden itibaren, her yılın 1 Nisan günü, büyük-küçük herkes birbirine şaka yapmaya koyulmuş.

1 Nisan'ı hala yılbaşı olarak kabul etmeye devam edenlerle alay etmek amacı ile yapılan şakalar, bir süre sonra gelenek haline gelmiş. 1 Nisan'ı yılbaşı kabul edenlere ise "Nisan balığı" ismi verilmiş.

-Tarihe geçen ünlü şakalar-

Dünyanın pek çok ülkesinde 1 Nisan'da yapılan şakalar güldürürken, kimileri ise tarihe geçecek kadar ilgi çekti. Güldüren şakaların yanı sıra sonucu mahkemelere kadar uzanan şakalar da bulunuyor.

Ünlü 1 Nisan şakalarından bazıları şöyle:

-İngiliz yayın kuruluşu BBC'nin 1957'deki 'Panorama' adlı programında, aşırı ılık geçen kış ve spagettilere saldıran böceklerin ortadan kalkması sayesinde, İsviçreli köylülerin ağaçlarından görülmemiş spagetti rekoltesi elde ettiği bildirildi. Bunun üzerine binlerce İngiliz telefona sarılarak, evlerinde nasıl spagetti yetiştirebileceklerini sordu.

-1962'de İsveç'in siyah beyaz yayın yapan tek televizyon kanalına 1 Nisan'da çıkan bir teknisyen, yeni ve çok basit bir teknoloji sayesinde izleyicilere renkli televizyon izleyebilecekleri müjdesi verdi. Bu yöntem ekranın önüne bir naylon kadın çorabı germekti ve yüz binlerce kişi bu öneriyi gerçekten denedi.

-1976'da da İngiliz gök bilimci Patrick Moore, 1 Nisan 09.47'de Pluton Jüpiter'in arkasında geçerken sıra dışı bir olay meydana geleceğini, gezegenlerin bu dizilişinin dünyanın çekim gücünü azaltacağını söylemişti. Tam bu anda sıçrayanların havada uçma hissini duyumsayacaklarını söyleyen Moore'un bu açıklaması binlerce kişi tarafından uygulanmıştı.

-1998'de New Mexicans for Science and Reason dergisi, Alabama Eyalet Meclisi'nin Pi sayısının 3.14159 olan değerini yuvarlayıp 3.0 olarak değiştirmeyi kabul ettiğini yazdı. Haber kısa sürede internette yayıldı. Bunun bir şaka olduğu, Alabama Eyalet Meclisi'nin protesto dolu mektuplar alması üzerine ortaya çıktı.

-2010'da Kosova'nın Klina kentinde bir banka şubesinde "soygun var" diye bağırarak 1 Nisan şakası yapan bir kişi ise mahkeme tarafından 20 gün hapis cezasına çarptırıldı.

-Arkadaşını 1400 kilometrelik yola gönderdi-

Türkiye'de yapılan şakalar da diğerlerini aratmıyor. Geçen yıl 1 Nisan şakalarının en fazla konuşulanı Kastamonu'da yaşanmıştı. En yakın arkadaşı Sedat Toygar'ın sınav başvuru şifresini öğrendikten sonra YGS'ye gireceği ili Kastamonu yerine Hakkari olarak değiştiren İsmail Kaya, olayı 1 Nisan şakası olarak tasarladığını söylemişti. Toygar, sınav için bin 400 kilometre yol katederek, Hakkari'de sınava girmişti.

Geçen yıl en çok yankı uyandıran şakalardan biri de Antalya'da gerçekleştirilmişti. Kepez'de dayısı Cemil Atlay'a şaka yapmak isteyen Mehmet Pınar, arkadaşı Alim Karık'a mahalle camisinin imamı Muharrem Sevim'i telefonla aratarak, dayısının vefat ettiğini söyleyip camiden selasını okutmuştu. Yeğen ve arkadaşı, Atlay'ın şikayetçi olması üzerine 2,5 ay hapis cezasına çarptırılmıştı.

2011'de Ankara'nın Pursaklar İlçesi'nde yayınlanan bir bölge gazetesi ise belediye başkanının, partisinden ayrılıp başka bir partiye geçtiğini yazdı. İlçeyi karıştıran haber nedeniyle, belediye başkanı ilçede araçlarla anons yaptırarak, olayın 1 Nisan şakası olduğunu açıklamak durumunda kaldı.

-15 ay hapis cezası-

Sonucu en ağır olan şaka ise 1 Nisan 2006'da İstanbul'da yaşandı.

Moda vapuruyla Kadıköy'den Beşiktaş'a giden Murat Alas, "Üzerinde bomba olduğunu" söyledi. Şakacı, vapur iskeleye yaklaşınca gözaltına alındı ve 2 Nisan'da tutuklandı.

Alas hakkında, İstanbul 8. Asliye Ceza Mahkemesinde, "Halk arasında korku ve panik yaratma" iddiasıyla dava açıldı. 15 ay hapis cezasına çarptırılan Alas, mahkemenin hakkında verdiği hapis cezası kararını Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına temyize gönderdi ancak Yargıtay talebi reddetti.

-AA'nın abonelerine 1 Nisan şakası-

Anadolu Ajansı'nın, geçen yıl ve 2009'da şakanın günü 1 Nisan'da yayına verdiği iki haber de çok konuşulmuştu.

Geçen yıl yayına verilen ve "Hamilelik süresini 5 aya indirecek mucizevi buluş" başlıklı haberde, İsviçreli bilim adamlarının, anne karnında bebeğin gelişimini hızlandırmayı başardığı, çalışmalar tamamlandığında kadınların 5 ayda doğum yapabileceği bilgisine yer verilmişti. Birçok internet sitesi tarafından kullanılan haber, dünyada ve Türkiye'deki Twitter'da TT olmuştu.

AA'nın diğer haberi de 2009'un 1 Nisan günü yayına verilen "İlk kez dünya'ya çok benzeyen gezegen keşedildi" başlıklı haberiydi.

Haberde, dünyadan 2 milyon ışık yılı uzaklıkta bize en yakın gökada olan Andromeda'da bilim adamlarını çok heyecanlandıran keşifte bulunulduğu bilgisi yer alıyordu. Habere göre keşif, Hubble ve Chandra teleskoplarıyla Hawaii'de 4 bin 200 metrelik rakımda kurulu Mauna Kea Keck ikiz teleskopları marifetiyle yapılmış, bulunan gezegende dünyanın jeolojik zaman dilimlerinden Devon'a çok benzeyen bilgisayar bulguları saptanmıştı.

Yayıncı: Selçuk Aval - ANKARA