Şentop, TBMM'nin Açılışının 100. Yılında Milli Egemenlik ve Temsil Uluslararası Sempozyumu'nda konuştu: (2)

TBMM Başkanı Mustafa Şentop, TBMM'nin 100. yılının önemli bir tarihi dönüm noktası olduğunu belirterek, "Ama bizim gerek parlamento göreneğimiz gerek istişare geleneğimiz gerekse devlet yönetimindeki kurumsallaşmalar, aynı zamanda kural koyan organla yargı organlarının özellikle ayrılması, kural koyucu organlarla otoriteyle yönetim yetkisinin birbirinden ayrılması noktasında tarihimizde çok önemli, dikkate değer ayrıntılar ve uygulamalar var." dedi.

Şentop, TBMM Tören Salonu'nda düzenlenen "TBMM'nin Açılışının 100. Yılında Milli Egemenlik ve Temsil Uluslararası Sempozyumu"nun açılışında yaptığı konuşmada, Kovid-19 salgını nedeniyle hafta sonu gerçekleştireceği programları bugüne aldığını ve Yozgat'tan gelerek programa katıldığını ifade etti.

Tarihi olaylara birbirinden bağımsız kopuk olaylar şeklinde bakıldığını dile getiren Şentop, bunların birbiriyle bağlantılı olduğunu fark ederek tarihe bakmanın faydalı olduğunu vurguladı.

Bugünü anlamak ve geleceği tahmin edebilmek için tarihi bütünlük içinde anlamanın önemine işaret eden Şentop, herhangi bir olayı her bireyin farklı yorumlaması ve değerlendirmesi neticesinde farklı anlatımlar oluşabileceğini söyledi.

Tarihi olayları, 100 yıl öncesini değerlendirebilmek için şahitler de olmadığı dikkate alındığında tarihçilerin tahmin yürütmesi gerektiğini ifade eden Şentop, tarihçilerin mümkün olduğunca çok veri toplayarak yeniden bir inşa sürecine girdiğini dile getirdi.

Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün bazı arkadaşlarından Meclis-i Mebusan için aday olmalarını ve Mecliste yer almalarını istediğini anlatan Şentop, 23 Nisan 1920'de Ankara'da açılan Türkiye Büyük Millet Meclisinin milletvekillerinin önemli bir kısmının, 1919 yılı Kasım ayındaki seçimlerle İstanbul'daki Meclis-i Mebusan'a giren milletvekillerinden oluştuğunu kaydetti.

Mustafa Şentop, "Şüphesiz TBMM'nin 100. yılı önemli bir tarihi dönüm noktası ama bizim gerek parlamento göreneğimiz gerek istişare geleneğimiz gerekse devlet yönetimindeki kurumsallaşmalar, aynı zamanda kural koyan organla yargı organlarının özellikle ayrılması, kural koyucu organlarla otoriteyle yönetim yetkisinin birbirinden ayrılması noktasında tarihimizde çok önemli, dikkate değer ayrıntılar ve uygulamalar var." diye konuştu.

Akademik çalışma alanının hukuk tarihi olduğunu belirten Şentop, "Siyasi Hakimiyetin Kaynağı Meselesi ve Osmanlı Telakkisi" başlıklı makalesinin bulunduğunu söyledi.

"Magna Carta'da insan haklarından bahsedilmez, erkek haklarından bahsedilir"

Meclis Başkanı Şentop, tarihi olayları bir bütünlük ve akış içinde görebilmenin önemine dikkati çekerek, tarihin, bugünün malzemeleriyle ve bugünün yapılarına benzer inşa edilmemesi gerektiğini vurguladı.

İnsan hakları bağlamında bugün Magna Carta'ya herkesin atıf yaptığını anımsatan Şentop, "13. yüzyılın başlarında bir belge. Şüphesiz İngiltere tarihi bakımından kıymetli bir belge fakat Magna Carta'da insan haklarından bahsedilmez, erkek haklarından bahsedilir." dedi.

İngilizcede 1597'ye kadar erkek ve kadını birlikte ifade edebilecek bir kelimenin bulunmadığını söyleyen Şentop, bu tarihte insan anlamına gelen "human" kelimesinin kullanıldığını ancak bu kelimenin de köken olarak erkek anlamındaki "man" sözcüğünden geldiğini anlattı. Şentop, "Biz bugünkü insan hakları anlayışı çerçevesi içerisinde, geriye dönüp geçmişi aslında bugünün malzemelerini, kavramlarını, kelimelerini kullanarak inşa ediyoruz bazen. Bu, bir çarpıtma ortaya çıkartıyor tarihi bakımdan o bağlamda." değerlendirmesinde bulundu.

Magna Carta'da 1200'lerin sonlarında sadece "erkek hakları" ilan edilirken gerek Kur'an-ı Kerim'de gerekse Hazreti Muhammed'in Veda Hutbesi'nde "nas" kelimesiyle bütün bir insanlığın kastedildiğini vurgulayan Şentop, Magna Carta'ya ilişkin, "Biz şimdi bugün itibarıyla oradaki erkek haklarını bir insan hakları bağlamı içerisinde ifade ediyoruz." diye konuştu.

TBMM Başkanı Şentop, TBMM'nin 100. yıl bağlamının tarihi akış içinde kavranması gerektiğini kaydederek, "TBMM'nin açılışının, aslında bizim parlamento geleneğimizin güçlü bir örneği olması bakımından da bu akış içinde değerlendirilmesi önemli." ifadesini kullandı.

Bir devletin "monarşi" ya da "cumhuriyet" ile yönetilebileceğini; bu bağlamda Cumhuriyet'in kabulünün, saltanatın kaldırılışıyla gerçekleştiğini anlatan Şentop, "Saltanat, padişahlık, hanedan kalktıktan sonra, aslında 1 Kasım 1922 tarihi itibarıyla Cumhuriyet kabul edilmiştir. İlanı 29 Ekim 1923'te yapılmıştır." dedi.

(Sürecek)