Sırplar'ın Milli Bayramı "Vidovdan"Da Balkanlar'da Yaşanan Önemli Gelişmeler

Sırplar'ın en büyük bayramlarından biri olarak bilinen ve 28 Haziran'a denk gelen "Vidovdan Bayramı" ya da "Aziz Vitus Günü", Balkan tarihinde çok önemli bir yere sahip olmasıyla dikkati çekiyor.

Güneydoğu Avrupa'da yaşayan toplumları önemli derecede etkileyen olayların büyük kısmı, Sırpların "milli bayram" olarak adlandırdığı "Vidovdan"da gerçekleşti. Osmanlı İmapratorluğu'nun Balkanlar'da 500 yıllık hakimiyetinin habercisi olan I. Kosova Meydan Muharebesi 28 Haziran 1389'da yapıldı. Sultan I. Murad'ın komutasındaki Osmanlı Ordusu, Sırp Kralı Lazar önderliğindeki orduyu yenmesiyle, Türkler'in Balkanlar'daki egemenliği kesinleşti.  I. Kosova Savaşı sırasında, savaş alanını gezerken Miloş Obiliç isimli Sırp'ın hançerleyerek Sultan I. Murad'ı şehit ettiği 28 Haziran günü, Sırpların tarihindeki en önemli ve anlamlı tarih olarak gösteriliyor.  Sırplar'ın birçok efsane ile "kutsallaştırdığı" 1389 tarihi, aşırı milliyetçi Sırpların "Türk düşmanlığının simgesi bir rakam halinde sürekli canlı tutulmaya çalışılıyor."

Sırplar tarafından dile getirilen Kosova efsanesine göre, "I.Kosova Savaşı'nda, Sırp ordusunun başında bulunan ve savaşta hayatını kaybeden Sırp Knezi Lazar Hreblyanoviç'e (1329-1389) öldürülmeden önce, Tanrı tarafından, dünyanın mı yoksa göklerin mi hakimi olmak istediğinin sorulduğu ve kendisinin de göklerin hakimi olmayı seçtiğine inanılıyor. Sırp halkı, Tanrı'yla kurulan birlik olarak gördüğü Lazar'ın bu kararı nedeniyle, kendilerini 'semavi millet' olarak kabul ediyor.

Sırpların ayinlerinde ise, Knez Lazar'ın, I. Kosova Savaşı'nda hayatını kaybetmeden önce, "Utanç içinde yaşamaktansa, savaşarak ölmek daha iyidir" dediğinden de sıkça bahsediliyor.

-Kanla çizilen sınır-

Bosna'daki kanlı savaşın hemen öncesinde çekilen, "Kosova Savaşı" isimli Sırp filminin bir sahnesinde, Sultan I. Murad'ı şehit eden Obiliç, İslam dinini seçen Sırplar'dan birine "Kanımla, senle ben arasındaki sınırı çiziyorum" diyor. Tanrı'nın kendisinden vazgeçmeyeceğini söyleyen Obiliç, Ortodoks dininden çıkarak Müslümanlığı seçenleri "hain" olarak adlandırıyor.

Avusturya- Macaristan egemenliğine son vermek isteyen "Genç Bosna" örgütünün üyelerinden Gavrilo Printsip, 1914 yılının 28 Haziran tarihinde, Saraybosna kentini ziyarete gelen Avusturya-Macaristan İmparatorluğu Veliahtı Ferdinand'ı ve eşi Sonfiya'yı öldürerek, I. Dünya Savaşı'nın başlamasına neden oldu.

Bugüne denk gelen üçüncü en önemli olay ise 1990'lı yılların başında yaşandı. Saraybosna'daki suikastten 75 yıl sonra, 28 Haziran 1989'da, Balkan tarihine kanlı bir leke olarak geçen 1990'lı yıllardaki savaşın fitili I. Kosova Savaşı'nın yapıldığı Gazimestan'da ateşlendi. Eski Yugoslavya'dan bağımsızlığını ilan eden Slovenya, Hırvatistan ve ardından Bosna-Hersek'e savaş ilan eden dönemin Sırbistan Devlet Başkanı Slobodan Miloşeviç, 28 Haziran 1989 yılında, I. Kosova Meydan Muharebesi'nin yapıldığı Gazimestan'da toplanan 500 bine yakın Sırp milliyetçisine karşı "Büyük Sırbistan"ı hedefleyen ünlü konuşmasını yaptı. Bu konuşma, 1990'lı yıllarda bölgede yaşanan ve yüzbinlerce insanın ölümüne neden olan savaşın adeta başlayacağının ilk mesajı olmuştu.

Miloşeviç, o günkü konuşmasında, "Altı asır önce, Sırbistan burada, Kosova Ovası'nda hem kendini hem de Avrupa'yı savundu. Sırbistan, o dönemde, Avrupa kültürünü, dinini ve toplumunu Osmanlı'dan koruyan bir savunma duvarıydı" ifadelerini kullanmıştı.

Sırp halkı için manevi önemi büyük olan bu günde, daha birçok önemli olaya da imza atıldı. Bugün, Sırp, Hırvat ve Sloven Krallığı "Vidovdan Anayasası" 1921 yılında kabul edildi,  bu Anayasa'yla merkezi büyük Sırp sistemi kuruldu. Öte yandan, yönetmen Emir Kusturica'nın tartışmalara neden olan film şehri "Andriçgrad"ın inşaasına da 28 Haziran 2011 yılında başlanmıştı.

-"Balkanlar'da 1990'lı yıllarda yaşanan zulmün arkasında Miloşeviç'in 1989 yılındaki konuşması önem taşıyor"-

Bosna Hersek'in en etkili aydınlarından biri olan merhum Prof.Dr. Niyaz Durakoviç, "Bosna Aldatmacası" isimli kitabında, Balkanlar'da yaşanan zulmün başlamasında, 1989 yılı Aziz Vitus Günü'nde, Miloşeviç'in yaptığı konuşmanın önemine vurgu yapıyor.

Miloşeviç'in o günkü konuşmasında kullandığı "Bugün yine savaşların arifesindeyiz" ifadesinin toplanan kalabalık tarafından uzun süre alkışlandığını yazan Durakoviç, Miloşeviç'in o gün savurduğu tehditleri akıllı politikacıların ve analizcilerin fark ettiğini belirtiyor.

Ünlü İngiliz tarihçi Noel Malcolm ise "Bosna'nın Kısa Tarihi" isimli kitabında, Gazimestan'da, yaklaşık 500 bin Sırp'ın katıldığı mitingin, eski Yugoslavya ülkelerinin tarihindeki kilometre taşlarından biri olduğunu yazıyor.

Bu arada, I. Kosova Meydan Muharebesi'nin 624'üncü yıl dönümüne denk gelen bugün yine Sırplar Kosova ve Sırbistan'ın değişik yerlerinde "Vidovdan" nedeniyle çeşitli etkinlikler düzenleyecek. - Federation of Bosnia and Herzegovina