Tarihi kaleyi turizme kazandırmak için 7 yıldır çalışıyorlar ARTVİN

BAYRAM SARAYOĞLU - Artvin'in Şavşat ilçesindeki tarihi kalenin turizme kazandırılması amacıyla başlatılan arkeolojik bilimsel kazı çalışmaları 7 yıldır devam ediyor.

Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Osman Aytekin başkanlığındaki çeşitli üniversitelerden 13 kişilik ekip, 4 öğrenci, 18 işçi ve usta ile Şavşat Kalesi'ndeki arkeolojik çalışmalar yürütülüyor.

Aytekin, AA muhabirine yaptığı açıklamada, kazı çalışmalarının başlangıçta konservasyon (koruma) şeklinde yapıldığını daha sonra Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından restore edilmesi için gerekli teknik çalışmaların ve ödeneğin tahsis edildiğini belirtti.

Yapılan yüzey araştırmalarında Şavşat Kalesi'nin Ortaçağ dönemine ait olduğunun belirlendiğini kaydeden Aytekin, şöyle devam etti:

"Çalışmaların devamında ise Şavşat Kalesi'nin daha eski medeniyetlere ait bulguların olup olmadığı hususunda somut verilere henüz ulaşamadık. Kalenin muhtemelen X. yüzyılda yöreye egemen olan Hiristiyan Gürcü Bagratlı Krallığı tarafından inşa edildiği, XVI. yüzyılın ortasında Osmanlı idaresine geçerek, 1850'li yıllara kadar bir beyin yönetim merkezi olduğunu tahmin ediyoruz. Kale uzun bir süre kendi kaderiyle baş başa kaldıktan sonra 1987 yılında taşınmaz kültür varlığı olarak tescillendi. Ancak öncesinde define avcıları ve taş sökücüler tarafından önemli ölçüde tahrip edildi."

Yapılan çalışmalar sonucunda kalede onarımının da yapılacağını belirten Aytekin, şunları ifade etti:

"Bu sene ağırlıklı olarak kazı sonucu ortaya çıkan yapılara ait taş duvar temellerinin konservasyonunu (koruma) amaçlıyoruz. Konservasyon her ustanın ve her uzmanın yapabileceği bir iş değil. Burada kullanılan malzemelerin tanınması ve analizlerinin yapılması lazım. Harç analizlerini İstanbul'da Kültür ve Turizm Bakanlığına bağlı laboratuvarda yaptırdık. Bu veriler ışığında konservasyon uzmanımız tarafından orijinal kireç harcı yeniden elde edilerek aslına uygun dokuda konservasyon çalışmalarına başladık. Taşınır kültür varlıkları olarak bugüne kadar çok sayıda sırlı ve sırsız kaplar, saklama küpleri, çeşitli ebatlarda taştan gülleler, pipolar, taştan koç başları, mermerden yazıt parçası, Osmanlı dönemine ait altın ve gümüş sikkeler gibi çok sayıda eser ortaya çıktı. Bunlar bizim için çok önemli veriler. Ayrıca bir Arapça yazı parçası çıktı. Bu yazının devamı olan kısmını bulmaya çalışıyoruz. Tüm bu eserler kazı dönemi sonunda Artvin'de müzemiz olmadığı için Rize Müzesi'ne teslim ediliyor."

-Bir çok yeni eser bulundu-

Aytekin, 7 yıldır devam eden kazının en az 3 yıl daha süreceğini vurgulayarak, şunları kaydetti:

"Kazı alanı, içerisine zor girilebilen taş-toprak yıkıntıları, ağaç ve dikenliklerle doluydu. Bizler 7 yıldır yapmış olduğumuz bu çalışmalarla burasını gezilebilir, görülebilir bir hale getirmeye çalışıyoruz. Kalenin sur içi bölümü, 4 bin metre kare büyüklüğünde olup tüm alanda yapılaşmaya gidildiği, yaklaşık 4-5 metre derinliğe inen kazı çalışmaları sonucunda ortaya çıktı. Daha önce sadece kuleler, sarnıç, şapel kalıntısı ve surlar görülebilirken günümüzde hamam, Bey Konağı, şarap mahseni kalıntılarının yanı sıra Gürcistan'daki arkeolog arkadaşlarla yapmış olduğumuz diyaloglarda ortaya çıktığı gibi bir mimari yapının eczane olarak kullanıldığını tespit ettik. Ortaçağ döneminde eczane olarak kullanılan bu bölümde ilaçların korunması içinde bölümler yapmışlar. Bunların bir kısmı bozulmuş ama bir kısmı da ayakta. Yine en önemlisi de su sarnıcı içerisi taş ve toprak dolguluydu. Şapel yıkılmış, yanında bulunan hamam tanımsız durumdaydı. Bunları tanımlı hale getirdik."

Aytekin, restorasyon sonrasında da yerli ve yabancı turistlerin bölgeye gelerek bin yıl öncesinden bölgenin mimari yapısının nasıl geliştiği konusunda önemli fikirler edineceğin de belirtti.

Artvin İl Kültür ve Turizm Müdürü Hüseyin Ateş ise kalenin tarihe ışık tutan en değerli tarihi eserlerden birisi olduğunu söyledi.

Kazı ve restorasyon çalışmalarının ardından kalenin yerli ve yabancı tursitler tarafından sıkça ziyaret edilen yerlerin başında geleceğine inandığını belirten Ateş, "Bakanlığın böyle bir projeye destek vermesi bizim için çok önemli. Kazı çalışması tamamlandığında kale bütün varlığıyla daha önce ki işlevleriyle önümüze serilecektir. Son haliyle de burası resterasyonu yapıldığında ilimize gelen yerli ve yabancı turistlerin sık sık ziyaret ettiği mekan haline gelecektir" dedi.

-Şavşat Kalesi-

Artvin'in Şavşat ilçesinde 950 metre rakımda, kent merkezine 4 kilometre uzaklıkta, Artvin- Ardahan karayolu güzergahında yüksek bir kayalığın üzerine konumlandırılmış Şavşat Kalesi, kolay ulaşılabilir olmasıyla dikkat çekiyor.