Tunus, yeni anayasa referandumuna tartışmaların gölgesinde gidiyor

Tunus'ta 25 Temmuz'da yeni anayasanın oylanacağı referandum öncesi yayımlanan anayasa taslağını değerlendiren siyasiler ve uzmanlar farklı görüşler ileri sürüyor.

Cumhurbaşkanının yetkilerini arttıran ve parlamentonun yönetimdeki rolünü kısıtlayan anayasa taslağı, 25 Temmuz'da "Yeni Anayasayı onaylıyor musun?" sorusu yöneltilerek halk oylamasına sunulacak.

Birçok siyasi parti ve Sivil Toplum Kuruluşunun (STK) boykot kararı aldığı referanduma, "hayır" oyu vermek üzere katılacak önemli muhalefet partileri de mevcut.

2014 yılı Tunus Anayasası'nın ilk maddesinde "Devletin dini İslam'dır" ibaresi yer alırken, yeni anayasa taslağı "Tunus özgür, bağımsız ve egemen bir ülkedir" maddesi ile başlıyor.

Cumhurbaşkanı Said'in anayasa taslağı hazırlandığı sırada yaptığı, "Yeni anayasada İslam hukukunun amaçlarını gerçekleştirmek için çalışıyoruz. Anayasada dini İslam olan bir devletten değil, dini İslam olan bir halktan bahsediyoruz." açıklaması, yeni anayasa taslağında "Tunus İslam ulusunun bir parçasıdır, kişisel namusun, malın, dinin ve hürriyetin korunmasında saf İslam'ın hedeflerine ulaşmak için çalışmak yalnızca devletin görevidir." maddesi ile yer aldı.

Yeni anayasaya göre Temsilciler Meclisi'nin yanı sıra Bölgesel ve Yerel Meclis adıyla ikinci bir parlamento tanzim edilecek, bu şekilde iki meclisli bir sistemin uygulanması ön görülüyor.

"Demokratik devletin temel direkleri yeni anayasada yer almıyor."

Yeni anayasa taslağını AA muhabirine değerlendiren Özgürlükleri ve Demokrasiyi Savunma Ulusal Komitesi Başkanı Ayaşi Hemmami, "Demokratik devletin temel direkleri yeni anayasada yer almıyor." ifadelerini kullandı.

Cumhurbaşkanı Said'in özgürlüklere dokunmayacak bir "Başkanlık Sistemi" kurmayı amaçladığını söylediğini fakat yeni anayasanın bu yönde olmadığını savunan Hemmami, "Yasama organının gücünü Temsilciler Meclisi'nin yanına Bölgesel ve Yerel Meclis kurarak bölen Cumhurbaşkanı Said, belirsiz bir yönetim sisteminin kapısını aralıyor. Yeni Anayasa ile, tüm gücü elinde toplayan Said, yeni bir diktatörlük kurmak için ülkedeki tüm kilit noktaları kendine bağlamanın yolunu açıyor." dedi.

Hemmami, konuşmasını şu şekilde tamamladı:

"Cumhurbaşkanı Said, 25 Temmuz kararlarının ardından her fırsatta özgürlüklere dokunmayacağını belirtmesine rağmen, siviller hala askeri mahkemelerde yargılanıyor, Yüksek Yargı Konseyi kapatıldı, hakimler sebepsiz yere görevden alındı."

"Anayasada ekonomiye ilişkin maddeler yer almadı"

Yeni anayasanın hazırlanması için kurulan ve koordinatörlüğünü Anayasa Hukuku Profesörü Sadık Beliyd'in yürüttüğü Yeni Cumhuriyet İçin Ulusal İstişare Komitesinde görev alan Tunus Baro Başkanı İbrahim Buderbale ise yaptığı değerlendirmede, komitenin sunduğu Anayasa taslağı ile Cumhurbaşkanı Said'in kamuoyuna duyurduğu taslağın aynı olmadığını söyledi.

Komitenin ekonomik ve sosyal işlerin istişare komisyonuna başkanlık yapan Buderbale, "Komite tarafından hazırlanan taslak ile, resmi gazetede yayımlanan anayasa taslağı arasından birkaç örtüşen nokta var, onun dışında herhangi bir benzerlik yok." diye konuştu.

Komitenin ekonomiye ilişkin maddelerini Cumhurbaşkanının dikkate almadığını belirten Buderbale,"Anayasa'da ekonomiye ilişkin maddeler yer almadı, Cumhurbaşkanı, bu hususu anayasa hükümlerinde değil, temel kanunlar ile düzenlemeye karar vermiş olabilir." ifadelerini kullandı.

"Halkın otoritesi tanzim edildi"

Yeni anayasa taslağına sosyal medya hesabında paylaştığı mesajla destek veren Sosyal İşler Bakanı Malik ez-Zahi, "Yeni anayasaya göre iktidar artık Tunus halkında." dedi.

Artık yönetimde Tunus halkının olacağını belirten Zahi, "Halkın iradesiyle alay ettiler, bugün halkın onurunu garanti altına alan yeni anayasayı kurula okuyoruz. Biz Tunus halkı olarak iktidardayız." ifadelerine yer verdi.

Tunus resmi haber ajansına Anayasa taslağını değerlendiren Tunus Üniversitesi Kamu Hukuku Profesörü Kemal Bin Mesud ise, "Yayınlanan anayasa taslağı Cumhurbaşkanı Said'in anayasası, Tunus halkının iradesini ifade eden bir anayasa değil." ifadeleriyle tepki gösterdi.

2014 Anayasasına göre hak ve özgürlüklerde büyük gerilemeler olduğunu belirten Mesud, "Yeni anayasa taslağı, bağımsız bir yargıyı garanti edemiyor, çünkü tüm üyeleri Cumhurbaşkanı tarafından atanarak seçiliyor. Cumhurbaşkanı Anayasa Mahkemesi ve Parlamentoya karşı bir sorumluluğunun olmaması da önemli noktalardan birisi." ifadelerine yer verildi.