Venezuela Krizi: ABD'nin Yeni Yaptırımları Maduro'ya Zarar Verebilir Mi?

Muhalefetin lideri Juan Guaido'nun kendisini geçici başkan ilan ettiği ve Devlet Başkanı Nicolas Maduro'nun uluslararası toplumdan gelen erken başkanlık seçimi baskısına direndiği Venezuela'ya yönelik yeni ABD yaptırımları devreye sokuldu.

Washington geçen hafta Venezuela'da devlete ait petrol şirketi PDVSA'ya (Petroleos de Venezuela) yaptırım uygulamaya başladığını duyurdu.

Şu ana kadar ABD'nin başkanlık kararnameleri sadece bazı hükümet yetkililerini ve diğer sektörleri hedef alıyordu.

Ama yeni yaptırımlar Maduro hükümetine ciddi zarar verebilir. Çünkü bu kez hükümetin gelirlerinin neredeyse yzüde 90'ını oluşturan bir sektör hedef alınıyor.

İlerleyen günlerde çok iyi birçok yeni kontratın daha yürürlüğe girmesi bekleniyor ancak PDVSA ile yapılacak yeni anlaşamalar bazı kısıtlamalara maruz kalacak. Yaptırımların Nisan ayından itibaren etkisini göstermesi bekleniyor. ABD ne yapmaya çalışıyor? Washington, Ulusal Meclis'in başkanı Guiado'yu ülkenin geçici başkanı olarak kabul ettiğini açıklamıştı.

Beyaz Saray zor bir şey yapmayı deniyor: Amaç, petrol gelirlerinin Maduro hükümetini baypas ederek doğrudan Venezuela halkına ulaşmasını sağlamak. Ancak hükümet büyük çoğunluğunu elinde tuttuğu PDVSA sayesinde petrol gelirlerini topluyor.

Yaptırımların nihai amacı Maduro'yu başkanlıktan indirerek Venezuela'da yeni seçimlere gidilmesini sağlamak.

ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton, petrol gelirlerinin Guaido'ya ulaşmasını ve böylece Ulusal Meclisi güçlendirerek Maduro ile mücadele edebilmelerini sağlamak istediklerini söylüyor.

Bunu yapmanın bir yolu ABD'nin Teksas eyaletinde, PDVSA'nın bağlı kuruluşu Citgo aracılığıyla sahip olduğu petrol rafinerilerinden geçiyor.

Bolton, Citgo yöneticileriyle görüştüklerini ve yönetim kademesinin Guaido'nun başında bulunduğu Ulusal Meclis tarafından atanacak kişilere geçmesinin konuşulduğunu belirtti.

Yaptırımlar Maduro'ya zarar verir mi? Bolton yaptırımların PDVSA'nın yaklaşık 7 milyar dolarlık gelirini bloke edeceğini ve ihracat gelirlerinde gelecek yıl 11 milyar dolardan fazla bir kayba neden olacağını iddia ediyor.

RBS Capital Markets'tan Helima Croft, Venezuela'nın petrol üretimi de aşağı doğru bir seyir izlerken ve ülkede ciddi sıkıntılar yaşanırken yaptırımların 'Venezuela'nın mali durumu için felaket anlamına gelebileceğini' belirtiyor.

Ancak bazı uzmanlara göre Maduro'nun hala bazı seçenekleri var.

Rystad Energy'den Venezuela doğumlu Paola Rodriguez-Masiu, "Venezuela, ABD'ye sattığı petrolü başka ülkelere ve daha ucuza satabilir. Çin ve Hindistan gibi ülkeler için bu 'büyük indirim günü' gibi bir haber. Venezuela'nın petrolünü çok ucuza alabilecekler" diyor.

Rodriguez-Masiu'ya göre yaptırımların etkisi Washington'ın tahminlerinin altında olacak.

Venezuela ABD'ye günde yaklaşık 450 bin varil petrol ihraç ediyor. Bu oran, ülkenin tüm petrol üretiminin yarısına çok yakın. ve şimdi bu petrol diğer piyasalara akacak. Venezuela'nın ABD'deki petrol payı ise Suudi Arabistan, Meksika ve Iraklı petrol şirketlerine açılmış olacak. Hangi ülkeler Maduro'yu destekliyor? Çin ve Türkiye, Maduro hükümetinin en önemli müttefiklerinden. Rusya da Maduro hükümetine destek veren açıklamalar yapıyor.

Moskova sıklıkla, Caracas'a en zora düştüğü anlarda finansal anlamla can yeleği uzatıyor.

Ama bu tavrının nedeni saf dostluk değil.

Rusya'nın petrol şirketi Rosneft (Ukrayna krizi nedeniyle 2014'ten bu yana ABD'nin yaptırım listesinde) Citgo hisselerinin yüzde 49'una sahip.

Ayrıca Citgo üzerinde ek teminatı da var; bu Venezuela hükümeti zorluğa düştüğünde Teksas'taki rafinerilerin kontrolünü eline alabileceği anlamına geliyor.

Rosneft'in Teksas'taki rafinerilerde söz sahibi olma olasılığı, Rusya'yla kendi özel sorunları da olan Washington'ı mutlu etmiyor. Yaptırımlar Venezuela halkına zarar verir mi? ABD'nin petrol gelirlerini Maduro'dan Guaido'ya aktarıp aktaramayacağı belirsizliğini koruyor.

Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi raportörü Idriss Jazairy, yaptırımların asıl yükünü Venezuela halkının çekeceğini söylüyor; "Açlığa ve ilaç kıtlığına neden olabilecek yaptırımlar Venezuela'daki krize çare değil. Ekonomik ve insani bir krize zemin hazırlamak, çatışmaların barışçıl çözümüne temel oluşturmaz".

ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton Cuma günü yaptığı açıklamada ABD'nin Venezuela halkına insani yardım, ilaç, cerrahi malzeme ve gıda yardımı yapacağını belirtti. Ama bu yardımların da Maduro hükümetinin etrafını sarmakta başarılı olup olmayacağı bilinmiyor. Yaptırımlar ne kadar süre geçerli olacak? Yaptırımların süresi tamamen Venezuela'daki siyasi krizin gidişatına bağlı. Bu nedenle uzun sürebilir.

Geçmişte ABD Venezuela'nın petrol sektörüne yaptırım getirmekte isteksizdi. Bunun en büyük nedeni yaptırımların, hali hazırda hayat standartları düşük olan sıradan Venezuelalılar üzerinde ciddi olumsuz etkileri olabileceğini tahmin etmeleriydi.

Şimdi Washington "keşfedilmemiş topraklarda" bulunuyor. Çünkü petrol gelirlerinin ve insani yardımların Guaido ve Ulusal Meclis'e nasıl ulaştırılacağına dair detaylı bir plan hazırlamak zorunda.

Nihai hedef anlaşmalı bir çözüm kapsamında ya da askeri darbeye zemin hazırlayarak Maduro'yu başkanlıktan indirmek.

Birçok Avrupa ülkesi de dahil uluslararası toplumun Guiado'ya desteği artarken, Washington bu hedefine ulaşmanın çok zaman almamasını umuyor.

Ama yine de yaptırımlar tehlikeli bir kumar olabilir.

Geçmişte ABD'nin Venezuela'ya yönelik yaptırımları Maduro ve selefi Hugo Chavez'in Venezuelalıları ortak düşman karşısında arkalarına almasını sağlamış ve popülerliklerini geçici de olsa artırmıştı. Şimdi de aynı durum yaşanabilir.

Buna ek olarak Venezuealalılar giderek kötüleşen hayat standartlarından Maduro değil ABD'yi sorumlu tutmaya başlayabilir.

Daha da önemlisi yaptırımlar Maduro'nun "Guiado'nun Amerikan kuklası olduğu" iddiasını güçlendirebilir.