Çin, Uaea Toplantısında Aukus Nükleer Denizaltı Anlaşmasını Meşrulaştırma Teklifini Engelledi

VİYANA, 2 Ekim (Xinhua) -- Çin'in BM Viyana Ofisi Nezdinde Daimi Temsilcisi Wang Qun Cuma günü, Çin daimi temsilciliğinin, AUKUS ülkelerinin BM nükleer gözlemci kuruluşunun bir toplantısında yaptıkları, nükleer denizaltı işbirliklerini meşrulaştırma amacını taşıyan bir değişiklik önergesine engel olduğunu söyledi. Avustralya, İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri'nden oluşan AUKUS ülkeleri, bu hafta düzenlenen Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Genel Konferansı'nda, UAEA güvenlik tedbirleri kararında, denizaltı anlaşmalarını Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması (NPT) bağlamında meşru hale getirmek amacını taşıyan bir değişiklik önergesi sundular, ancak daha sonra Çin'in muhalefeti karşısında önergeyi geri çektiler.

Wang, toplantının ardından Cuma günü yaptığı açıklamada bunun, Çin'in UAEA yönetim kurulu toplantısında AUKUS denizaltı anlaşması hakkında hükümetler arası bir inceleme süreci başlattığı Kasım 2021'den bu yana UAEA tarafından anlaşmanın genel konferans düzeyinde ilk gözden geçirilmesi olduğunu söyledi. Wang AUKUS ülkelerini UAEA genel konferansını değişiklik önergelerini kabul etmeye zorlayarak nükleer denizaltı anlaşmalarını "aklama" girişiminde bulunmak ve kamuoyunu yanlış yönlendirerek Çin'in başlattığı hükümetler arası inceleme sürecini "şeytanlaştırmaya" çalışmakla suçladı. ABD, İngiltere ve Avustralya'nın Eylül 2021'de kurdukları AUKUS ittifakı ABD ve İngiltere'nin nükleer enerjili denizaltı edinmesinde Avustralya'ya yardımcı olmayı amaçlıyor. Çin ve başka birçok ülke, üçlü pakt kapsamında nükleer silah malzemelerinin transferi konusunda defalarca endişelerini dile getirdi.

Çinli temsilci, Çin'in AUKUS'un önerdiği değişikliğe, Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması'nı güvenceye almak için engel olduğunu ve birçok UAEA üyesi devletin de konferansta AUKUS denizaltı anlaşmasının nükleer silahların yayılması konusunda içerdiği riskler açısından derin endişelerini dile getirdiğini söyledi. Çinli temsilci, AUKUS ülkelerinden hükümetler arası inceleme sürecini izlemelerini, nükleer silahların yayılmasının önlenmesi konusunda uluslararası rejime bağlı kalmalarını ve denizaltı işbirliği meselesinin çözümü için müşterek bir zemin arayışında olmalarını istedi. Wang şöyle konuştu: "AUKUS ülkeleri ne oyunlar oynarsa oynasın, Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması'nın nükleer silahların yayılmasını önleme rejiminin temel taşı konumunu değiştiremezler; UAEA'yı askeri amaçları ilerleten nükleer silahların yayılması faaliyetlerinde bulunmaya zorlayamazlar; UAEA Sekreterliği'ni bu üç ülkenin lehine bir doğrulama programı yapmaya mecbur bırakamazlar ve UAEA yönetim kurulu toplantılarında dört kez oybirliğiyle kabul edilen hükümetler arası inceleme sürecini engelleyemezler." Wang, "Hükümetler arası inceleme sürecini baypas etme girişimleri başarısızlığa uğramaya mahkumdur" diye ekledi.