Yemen'deki ateşkes, barış umutlarını yeşertirken ihlaller endişelendiriyor

Yıllardır devam eden iç savaş nedeniyle dünyanın en büyük insani ve ekonomik krizlerinden birinin yaşandığı Yemen'de, Birleşmiş Milletlerin (BM) girişimleri doğrultusunda nisan ayından bu yana karşılıklı ihlal suçlamalarına rağmen devam eden ateşkes, barış umutlarını yeniden canlandırırken endişeler ise sürüyor.

BM Yemen Özel Temsilcisi Hans Grundberg, 2 Haziran'da yaptığı açıklamada, Yemen hükümeti ile Husiler arasında nisan ayında sağlanan ateşkesin 2 ay daha uzatıldığını duyurdu. Bu gelişme, Yemenliler ve bölge ülkeleri tarafından memnuniyetle karşılandı. Böylece barışa bir adım daha yaklaşıldığı düşünülse de Yemenliler ateşkesin bozulmasına ilişkin ciddi endişeler taşıyor.

Yemenli yetkililer ve siyasi analistler, ateşkesin ilk iki ayında gerçekleşen ihlallere dikkati çekerek, BM'nin ateşkesin uygulanması noktasında engel oluşturan taraflara daha fazla baskı yapması gerektiğini belirtiyor.

Ateşkesin ilk iki ayında yaşanan sıkıntılar

Yemen İnsan Hakları Bakanlığı Müsteşarı Nebil Abdulhafız, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Husilerin nisan ayında taraflar arasında yapılan ateşkesi uygulama konusunda yavaş davrandığını, bunun da ateşkesin başarısız olmasına neden olduğunu söyledi.

Ateşkes konusunda yeni anlaşmayı konuşmadan önce bir önceki bu ateşkesten söz edilmesi gerektiğini belirten Abdulhafız, "Yemen hükümeti anlaşmanın maddelerine uydu. Hudeyde Limanı'nın petrol türevi taşıyan gemilere ve Sana Havalimanı'nın ticari uçuşlara açılması gibi anlaşmanın öngördüklerini uygulamaya çalıştı." dedi.

Hükümetin halkın sıkıntılarını hafifletmek için çaba gösterdiğini kaydeden Abdulhafız, ancak Husilerin bu süre zarfında 6 binden fazla ihlal gerçekleştirdiğini, bunun da ateşkes konusunda ciddi olmadıklarının bir göstergesi olduğunu söyledi.

Yeni ateşkes BM için test

Husilerin halkın sıkıntılarını hafifletme ve kapsamlı siyasi çözüme yönelmelerini sağlama konusunda yeni ateşkes anlaşmasının, BM Temsilcisi Grundberg için bir test niteliğinde olduğunu söyleyen Abdulhafız, BM'yi Husilere karşı caydırıcı kararlar almaya çağırdı.

Abdulhafız, "Husi milisler tarafından yapılacak herhangi bir manipülasyon, üzerinde anlaşmaya varılan konulardan çıkma olarak kabul edilir." dedi.

Husilerin Taiz'deki kuşatmasının kaldırılması en önemli beklentiler arasında

Siyasi analist Vaddah el-Hariri, Taiz kentindeki kuşatmanın kaldırılması ve kapatılan yolların açılması meselesinin ateşkesten beklenen en önemli konu olduğunu belirtti.

Ülkede taraflar arasında yakınlaşma ve karşılıklı güvene yol açacak insani meselelerde de gerekli icraatın gerçekleştirilmesini beklediklerini vurgulayan Hariri, bu adımların savaşı sona erdirmek amacıyla nihai ve kapsamlı bir çözüm getirecek müzakere turunun önünü açtığını aktardı.

Hariri, meşru hükümetin, bu önemli uygulamaları hayata geçirmek ve barış konusundaki ciddiyetini göstermek için tüm gücüyle çalıştığını, Husilerin ise sadece yönettikleri bölgelerde daha uzun kalabilmelerini sağlayacak adımlar atarak ve en az tavizle mümkün olabilecek en büyük kazanımları elde etmeye çalıştığını söyledi.

İlk iki aylık döneminde ateşkesin tüm maddelerinin uygulanmadığını belirten Hariri, bu durumun yeni ateşkes sürecinde de karmaşıklığa ve çözümsüzlüklere yol açabileceğini ifade etti.

Hariri ayrıca şunları kaydetti:

"Uluslararası toplumun, yeni bir müzakere turu için uygun barış ortamlarının oluşturulması amacıyla, ateşkes anlaşması kapsamındaki uygulamaların önünde engel oluşturan taraflara daha fazla baskı yapmasını bekliyoruz. BM, ateşkesin uygulanmasının önündeki gerçek engelleri ortaya çıkarmak, ateşkesi izlemek ve hükümlerin tüm insani, siyasi ve askeri alanlarda eksiksiz olarak uygulanmasını sağlamak konusunda kararlı olmak zorundadır. "

Husilere "uzlaşmazlık" suçlaması

Yemen hükümetine bağlı esir takasını izleme komitesi üyesi Macid Fadail, İran destekli Husileri, kaçırılan ve esir olarak tutulan kişilerin dosyasında iş birliğinden kaçınmak ve uzlaşmaz tavır almakla suçladı.

Fadail, Husi milislerin, müzakereleri engellemek ve ateşkes şartlarını uygulamaktan kaçmak amacıyla tutuklu ve kaçırılanlar dosyalarında bulunmayan isimleri talep etmekte ısrarcı olduğunu dile getirdi.

Uluslararası baskının Husilere değil yalnızca meşru hükümete yöneldiğini söyleyen Fadail, Husilerin, ateşkes olsun ya da olmasın Taiz'deki yolları açmayacaklarını daha önce açık bir şekilde ifade ettiğini söyledi.

Husilerin ölüme mahkum edilen gazetecilerle ilgili de bir uzlaşmazlık örneği sergilediğini kaydeden Fadail, İran destekli silahlı grubun uluslararası toplumun gazetecilerin serbest bırakılması çağrılarına kulak asmadığını ve gazetecileri hukuksuz bir şekilde yargılayarak mahkum ettiğini sözlerine ekledi.

Yemen'de İran destekli Husiler, Eylül 2014'ten bu yana başkent Sana ve bazı bölgelerin denetimini elinde bulunduruyor. Suudi Arabistan öncülüğündeki koalisyon güçleri ise Mart 2015'ten itibaren Husilere karşı Yemen hükümetine destek veriyor.

Uluslararası Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü tarafından 2020 yılında yayımlanan küresel basın özgürlüğü sıralamasında Yemen, 180 ülke arasında 167. sırada yer alıyor.