Ankara: Cumhurbaşkanı Sezer, Sosyal Sigortalar Ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nu Onayladı

Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, daha önce yeniden görüşülmek üzere iade ettiği Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nu onayladı. Sezer, yasanın bazı maddelerinin iptali ve yürürlüklerinin durdurulması istemiyle Anayasa Mahkemesi'nde dava açacak.

Cumhurbaşkanlığı Basın Merkezi'nden yapılan açıklamada, Cumhurbaşkanı Sezer'in TBMM'de 19 Nisan 2006 tarihinde kabul edilen 5489 sayılı 'Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 3., 23., 29., 31., 40., 46., 55., 63., 80., 82. geçici 1., geçici 2. geçici 4., geçici 6 ve geçici 9. maddelerinin bir kez daha görüşülmesi için 10 Mayıs 2006 tarihinde TBMM'ye gönderdiği hatırlatıldı. TBMM'de 3 1 Mayıs'ta yeniden görüşülerek aynen kabul edilen 5510 sayılı 'Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nu onaylayan Cumhurbaşkanı Sezer'in, anayasanın 89. ve 104. maddeleri uyarınca kanunu yayımlanmak üzere Başbakanlık'a gönderdiği bildirildi. Açıklamada ayrıca, Sezer'in yasanın bazı maddelerinin iptali ve yürürlüklerinin durdurulması istemiyle Anayasa Mahkemesi'nde dava açacağı da kaydedildi. Yasayla emeklilik yaşı 1 Ocak 2036 ila 31 Aralık 2037 tarihleri arasında kadın için 59, erkek için 61, 1 Ocak 2038 ila 31 Aralık 2039 tarihleri arasında kadın için 60, erkek için 62, 1 Ocak 2040 ila 31 Aralık 2041 tarihleri arasında kadın için 61, erkek için 63, 1 Ocak 2042 ila 31 Aralık 2043 tarihleri arasında kadın için 62, erkek için 64, 1 Ocak 2044 ila 31 Aralık 2045 tarihleri arasında kadın için 63, erkek için 65, 1 Ocak 2046 ila 31 Aralık 2047 tarihleri arasında kadın için 64, erkek için 65, 1 Ocak 2048 tarihinden itibaren kadın ve erkek için 65 olacak. Yasa şu önemli düzenlemeleri içeriyor:

"Kanuna göre, yüksek öğrenim görmüş 25 yaşından büyük kız çocukları, kendisine bakmakla yükümlü kişinin sağlık sigortasından yararlanamayacak. Çalışanlar, köy ve mahalle muhtarları, kendi hesabına bağımsız çalışanlar, kamu idarelerinde çalışanlar sigortalı sayılacak. Ayrıca polislerin, akademide geçen başarılı eğitim süreleri, sigortalılık süresine eklenecek. Ceza infaz kurumlarıyla tutukevleri bünyesinde oluşturulan tesis, atölye ve benzeri ünitelerde çalıştırılan hükümlü ve tutuklar hakkında, kısa vadeli sigorta kolları uygulanacak. Çırak, işletmelerde beceri eğitimi gören öğrencilerle üniversite sırasında zorunlu staj yapan öğrenciler de kısa vadeli sigorta kollarına tabi tutulacak. Harp malulleriyle Terörle Mücadele Kanunu veya asayiş ve güvenliğin sağlanması ile ilgili kanunlara göre vazife malullüğü aylığı bağlananlardan bu kanuna tabi çalışanlar hakkında, aylıkları kesilmeden kısa vadeli sigorta kolları uygulanacak. Adına prim ödensin veya ödenmesin 18 yaşına kadar sağlık hizmetinden ücretsiz yararlanılacak."

SİGORTA ZORUNLULUĞU OLMAYANLAR

Yeni yasaya göre sigorta zorunluluğu olmayanlar şunlar:

"İşverenin, işyerinde ücretsiz çalışan eşi. Aynı konutta birlikte yaşayan ve üçüncü derece dahil bu dereceye kadar akrabalar arasında, yaşadıkları konut içinde yapılan işlerde çalışanlar. Ev hizmetlerinde süreksiz çalışanlarla ev hizmetlerinde iş akdiyle sürekli çalışmasına rağmen aylık kazançları prime esas günlük kazanç alt sınırının 30 katından az olanlar. Er ve erbaşlar, yedek subay okulu öğrencileri, yabancı bir ülkede kurulu herhangi bir kuruluştan gönderilen ve yabancı ülkede sosyal sigortaya tabi olduğunu belgeleyen kişilerle Türkiye'de kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan, yurtdışında ikamet eden ve o ülke sosyal güvenlik mevzuatına tabi olanlar. Meslek ve sanat okullarıyla yüksekokullarda yapım ve üretim işlerinde çalışan öğrenciler, sağlık hizmeti sunucuları tarafından işe alıştırılmakta olan hasta veya maluller. 18 yaşını doldurmamış olanlar. Kamu idareleri hariç olmak üzere, tarım işlerinde veya orman işlerinde hizmet akdiyle süreksiz işlerde çalışanlar ile tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan tarımsal faaliyette bulunan ve yıllık tarımsal faaliyet gelirlerinden bu faaliyete ilişkin masraflar düşüldükten sonra kalan tutarın aylık ortalamasının, kanunda tanımlanan prime esas günlük kazanç alt sınırının 30 katından az olduğunu belgeleyenler. Niteliği itibariyle bir kişinin, bir gün içinde yapabileceği işlerde yevmiyeli olarak çalışanlar. Kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan gelir vergisinden muaf olup esnaf ve sanatkar siciliyle birlikte, kanunla kurulu meslek kuruluşlarına usulüne uygun olarak kayıtlı olanlar. Aylık kazançlarından bu faaliyetine ilişkin masraflar düşüldükten sonra kalan tutarın prime esas günlük kazanç alt sınırının 30 katından az olduğunu belgeleyenler. Sigortalıların tescili ve diğer işlemlerinde, sigorta sicil numarası olarak TC kimlik numarası kullanılacak. Sigorta kapsamındakilere iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hallerinde; iş kazası ve meslek hastalığı hallerinde, sigortalıya geçici iş göremezlik süresince günlük ödenek verilecek. Sürekli iş göremezlik geliri bağlanacak. Bu nedenlerle ölen hak sahiplerine gelir bağlanacak, cenaze yardımı ödenecek. Gelir alan eş ve çocuklara evlenme yardımı verilecek. Hastalık, analık hallerinde, geçici iş göremezlik süresince günlük ödenek verilecek. Geçici iş göremezlik ödeneği verilmesi için 120 gün olan kısa vadeli sigorta primi bildirilme şartı, 90 güne çekiliyor."

BABALARA DOĞUM YARDIMI

Yasaya göre ayrıca, "Sigortalı kadına veya sigortalı olmayan karısının doğum yapması nedeniyle sigortalı erkeğe, çocuğun yaşaması şartıyla doğumdan sonraki 6 ay süresince her ay, doğum tarihinde geçerli asgari ücretin üçte biri tutarında emzirme yardımı verilecek. İş kazası veya meslek hastalığı sonucu, ilgili raporlarla meslekte kazanma gücünün en az yüzde 10 oranında azaldığı tespit edilen sigortalılar, sürekli iş göremezlik gelirine hak kazanacak. Bu gelir, sigortalının mesleğinde kazanma gücünün kaybı oranına göre hesaplanacak. Kısa vadeli sigorta kolları kapsamına girenlerden askere giden sigortalının askerlikte geçen hizmet süresi, hükümlülükle sonuçlanmayan tutuklulukta geçen süre, iş kazası, meslek hastalığı sonucu geçici iş göremezlik ödeneği alan sigortalının iş göremediği süre, sigortalının greve katılması veya işverenin lokavt yapması halinde geçen süre, sigorta kapsamının dışında kalacak. Çalışma gücünün en az yüzde 60'ını iş kazası veya meslek hastalığı sonucu kaybettiği tespit edilen sigortalı, malullük sigortası bakımından malul sayılacak. Ancak sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce sigortalının çalışma gücünün yüzde 60'ını kaybettiği tespit edilirse, sigortalı bu hastalık veya arızası sebebiyle malullük aylığından yararlanamayacak. Sigortalıya malullük aylığı bağlanabilmesi için sigortalının en az 10 yıldan beri sigortalı bulunup, bin 800 gün veya başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olan sigortalılar için en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup toplam 900 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları priminin bildirilmiş olması gerekecek. Malullük aylığı, prim ödeme gün sayısı 9 bin günden az olan sigortalılar için 9 bin gün üzerinden, 9 bin gün ve daha fazla olanlar için ise toplam prim ödeme gün sayısı üzerinden hesaplanacak. Sigortalı, başka birinin sürekli bakımına muhtaçsa, tespit edilen aylık bağlama oranı 10 puan artırılacak. Kanun yürürlüğe girdikten sonra sigortalı sayılacak olanlar, kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş olmaları ve en az 9 bin günlük malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmaları şartıyla yaşlılık aylığından yararlanabilecekler. Emeklilik yaşı 2036'dan itibaren kademeli olarak artırılacak. Emeklilik yaşı 2048'de kadın ve erkek için eşitlenerek 65 olacak. Sigortalılar, yaş hadlerine 3 yıl eklenmek ve adlarına en az 5 bin 400 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak koşuluyla yaşlılık aylığı alabilecekler. Sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce malul sayılmayı gerektirecek derecede hastalık veya özrü bulunan ve bu nedenle malullük aylığından yararlanamayan sigortalılara, en az 15 yıldan beri sigortalı bulunma en az 3 bin 960 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak koşuluyla aylık bağlanacak" maddeleri yer alıyor.

'ERKEN YAŞLANMA' DÜZENLEMESİ

Yeni yasada ayrıca, "Çalışma gücündeki kayıp oranının yüzde 50 ila 59 arasında olduğu tespit edilen sigortalılar, en az 16 yıldan beri sigortalı olma ve 4 bin 320 gün, kayıp oranı yüzde 40 ila 49 arasında olduğu belirlenen sigortalılar en az 18 yıldan beri sigortalı olma ve 4 bin 680 gün, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak koşuluyla, yaş koşulu aranmaksızın emeklilik aylığına hak kazanacak. Yeraltı işlerinde sürekli veya münavebeli olarak en az 20 yıldan beri çalışan sigortalı maden işçilerinin emeklilik yaşı ise 55 olacak. 50 yaşını dolduran ve 'erken yaşlanma' nedeniyle yaşlılık aylığı bağlanması gereken yaşa ulaştığı tespit edilen kişiler, yaş dışındaki diğer şartları taşımaları halinde, yaşlılık aylığından yararlanacak. Sigortalıların, işsizlik sigortası ödeneği aldıkları süre içinde malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi, prime esas asgari kazanç üzerinden hesaplanacak ve bu, İşsizlik Sigortası Fonu'ndan karşılanacak. Aylık bağlama oranı, sigortalının malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi geçen toplam prim ödeme gün sayısının her 360 günü için 2015 yılı sonuna kadar yüzde 2,5, 2016 yılı başından itibaren ise yüzde 2 olarak uygulanacak. Bu hesaplamada, 360 günden eksik süreler orantılı olarak dikkate alınacak ancak, aylık bağlama oranı yüzde 90'ı geçemeyecek. Sigortalıların görevlerinde fiilen çalışmak suretiyle geçen hizmet sürelerine bu sürenin her 360 günü için belirlenen fiili prim gün sayıları, fiili hizmet süresi zammı olarak eklenecek. Madende çalışanlar için bu süre 180 gün, radyasyonla çalışan sağlıkçılar, gazeteciler, polisler, MİT görevlileri, subay, astsubay, jandarma, fabrika, atölye gibi yerlerde çalışan kaynakçı vb. işçiler ile infaz koruma memurları için 90 gün olarak belirlendi. Cumhurbaşkanı iken bu görevinden ayrılanlara, istekleri üzerine, istek tarihinde cumhurbaşkanına ödenen aylık ödeneğin yüzde 40'ı oranında yaşlılık aylığı bağlanacak. TBMM Başkanı veya Başbakan iken bu görevinden herhangi bir nedenle ayrılanlara, istekleri üzerine, başvuru tarihini takip eden aybaşından itibaren, cumhurbaşkanına ödenmekte olan ödeneğin yüzde 40'ı esas alınarak, Cumhurbaşkanına bağlanacak yaşlılık aylığının yüzde 75'i oranında aylık bağlanacak. Yaş haddinden emekliye ayrılan ve 15 yıl fiili hizmet süresini dolduranlar ile 30 yıl fiili hizmet süresini tamamlayanlardan kadrosuzluk nedeniyle resen emekli edilenlere, yaşlılık aylığı bağlanacak" maddeleri yer alıyor.