2000 Yıllık Maya Medeniyeti Nasıl Yıkıldı? - Son Dakika
Dünya

2000 Yıllık Maya Medeniyeti Nasıl Yıkıldı?

Mayaların 1000 yıl önce, kireç taşından kurdukları görkemli şehirlerini terk etme nedenlerine dair teoriler giderek belirginlik kazanıyor.

29.04.2016 15:27  Güncelleme: 15:31
Twitter'da Paylaş Facebook'da Paylaş WhatsApp'da Paylaş

İspanyol işgalcileri 1517'de Orta Amerika'ya giderken amaçları oradaki Maya medeniyetini yerle bir etmekti. Ama oraya vardıklarında Mayaları zaten o halde bulmuşlardı.

Antik dünyanın en ileri toplumlarından biri olan Mayaların kireç taşından yaptıkları dev binalar terk edilmiş, ormanın bir parçası haline gelmişlerdi.

Maya medeniyetinin nasıl sona erdiği sorusu tarihte en uzun süre esrarını koruyan olaylardan biri olmuştur.

Mayalar Avrupalılara karşı uzun süre direnmiş, ama İspanyollar yerleşmek üzere vardıklarında, bölgenin simgesi haline gelen piramitleri inşa eden siyasi ve ekonomik gücü yaratmış olan iki milyonluk bir toplum ortadan kalkmıştı.

İLERİ MEDENİYET

Mayalar ilk yerleşim alanlarını MÖ bin yıllarında kurmuş, MS 600'lü yıllarda ise medeniyetleri doruğa ulaşmıştı. Maya şehirleri Meksika'nın Yucatan yarımadası, Belize ve Guatemala'da yoğunlaşmıştı.

Arkeologlar buralarda binlerce yerleşim yeri buldu. Bölgedeki yoğun tropik ormanın derinliklerinde de hala keşfedilmemiş yerler olduğu tahmin ediliyor.

200 yıl süren ciddi arkeolojik incelemenin ardından Mayaların sanat ve mimarlık alanında oldukça gelişkin olduğu biliniyor.

Piramit ve tapınaklarını gezegenlerin konumuna, matematik ve astronomi bilgilerine dayanarak inşa ettiler. Yazı yazmak içinse Maya hiyeroglifleri olarak da bilinen Mezoamerika alfabesini kullanıyorlardı.

Yüzyıllar boyunca devam eden refah ve hakimiyetin ardından 850'li yıllardan itibaren Mayalar görkemli şehirlerini terk etmeye başladı. 200 yıl içinde, ufak tefek kalıntıların dışında bu medeniyet çökmüştü artık.

ÇÖKÜŞ TEORİLERİ

Fakat arkeologlar hala bu çöküşün nedeni konusunda anlaşamıyor. Belki de Roma İmparatorluğu'nda olduğu gibi burada da birden fazla neden olabilir. Ancak bazı uzmanlar bu çöküşün biçiminin büyük bir felakete işaret ettiğini belirtiyor.

Maya medeniyetinin yıkılması konusunda birçok teori ileri sürülüyor: İşgal, iç savaş, ticaret yollarının çökmesi vb. Ama Orta Amerika'nın o dönemlerdeki iklimine dair ipuçları 1990'larda bir araya getirildiğinde, asıl sorunun bir dönem kendisini gösteren ciddi iklim değişikliğinde yattığı sonucuna varıldı.

Bu medeniyetin geliştiği 250-800 yılları arasında bölgenin bol yağış aldığı, mahsulün iyi olduğu, şehirlerin büyüdüğü biliniyor. İklime dair veriler ise mağara oluşumlarının incelenmesiyle elde ediliyor. Fakat bu göstergeler 820'lerden sonra bölgenin 95 yıl süren bir kuraklık dönemine girdiğine işaret ediyor.

Kuraklık saptamasının ardından araştırmacılar Mayaların çöküşü ile iklim arasında bağlantı kurdu. Gerçekten de iki dönem örtüşüyordu.

KUZEY - GÜNEY FARKI

Ama Maya kentlerindeki kuraklığa bağlı gerileme çoğu kent için doğru olsa da hepsi açısından geçerli değildi. Güneyde, bugünkü Guatemala ve Belize bölgelerinde çöküş yaşanırken Yucatan bölgesindeki kentler gelişiyordu.

Bugün dünyanın "Yedi Yeni Harikası"ndan biri olarak kabul edilen Chichen Itza bunlardan biriydi.

Araştırmacılar bu kuzey-güney farkı için çeşitli açıklamalar getirmiş, ama hiçbiri kabul görmemişti. Ancak yeni bir keşif bu sırrı çözmeye yardımcı oldu.

Mayalardan yazılı belgeler neredeyse hiç kalmamıştı. Zira, Katolik rahiplerin emri üzerine İspanyollar bunların hepsini yakmıştı. Ama kayalara kazınmış halde takvim kayıtları vardı. Kuzey kentlerinin 9. yüzyıldaki kuraklıktan sağlam çıktığını gösteren de bunlardı.

Fakat Aralık'ta yayımlanan bir araştırmada diğer verilerin yanı sıra radyo-karbon tarihleme yöntemine de başvuruldu. Buradan elde edilen bilgiler kuzey şehirlerinin ne zaman yıkıldığına dair daha net bilgi içeriyordu.

ÇİFTE GERİLEME

Daha önce inanılanın tersine kuzey de kuraklıktan etkilenmiş, hatta iki gerileme dönemi yaşamıştı.

Mayalar sanat ve mimaride oldukça ileriydi.

Chichen Itza 10. yüzyıl ortalarına kadar canlılığını korumuştu. Ama 1000 ve 1075 dönemi arasında, şehirdeki taş ve kereste işleme işlemlerinin yarıya düştüğünü gösteren veriler ikinci bir gerileme dönemine işaret ediyordu. 11. yüzyıldaki bu gerileme de aşırı kuraklığa bağlanmıştı. Ve bu kuraklık son 2000 yılın en kötüsüydü.

Kısacası Mayapan şehri gibi 13-15. yüzyıla kadar ayakta kalan istisnalar olsa da Maya medeniyet olarak son nefesini 11. yüzyılda vermişti.

Bütün büyük medeniyetler gibi Mayaların da ekonomik gücü esas olarak tarım ürünlerine bağlıydı. Kuraklık nedeniyle bu ürünler her yıl sınırlanınca Mayalar siyasi gücünü yitirdi ve sonunda toplum çözüldü.

Kuraklık nedeniyle azalan kaynakların paylaşımı sorunu, sosyal ve siyasal alanda istikrarsızlığa, şehirler arası çatışmalara ve savaşlara yol açmış olabilir.

ÇEVREYE MÜDAHALE

Başka bir teoriye göre ise Mayaların milyonlarca nüfusu beslemek için yüzlerce kilometrelik sulama kanalları açması, ormanlık alanları tarım amacıyla kesmesi şeklinde çevreye yaptığı müdahalelerin de iklim değişikliğinin etkilerini daha da ağırlaştırmış ve çöküşe katkıda bulunmuş olabilir.

Nüfusun büyük ölçüde artmış olması da aynı şekilde kuraklığın ve besin yetersizliğinin etkilerini artırıp, kuraklığa direnci zayıflatmış olabilir.

1050'lerden itibaren Mayalar iç kesimlere kurulmuş şehirlerini terk edip Karayip kıyılarına veya farklı su kaynaklarına ulaşmak için yollara düşmüştü.

Arkeologlar göl diplerinde buldukları insan kemiklerinin, yağmur duasına çıkmış Mayaların tanrılara sunduğu kurbanlar olduğuna inanıyor.

Kaynak: BBC Türkçe


2000 Yıllık Maya Medeniyeti Nasıl Yıkıldı?

Son Dakika Dünya 2000 Yıllık Maya Medeniyeti Nasıl Yıkıldı? - Son Dakika

Sizin düşünceleriniz neler ?

    Yorumlar (7)

  • Melih cengiz..: Nedeni basit orayı keşfeden avrupalılar soykırım yaptı. Yada salgın hastalık yayıp soylarını kuruttular.. Şu an bunu yapıyorlar. Ebola vs. 7 5 Yanıtla
  • ANTİ AKP: ATATÜRK İLKE VE İNKILAPLARINI LAİK DEMOKRATİK HUKUK CUMHURİYETİNİ MİLLETİN BÖLÜNMEZ BÜTÜNLÜĞÜNÜ ŞANLI BAYRAĞIMIZ VE VATAN TOPRAKLARI ADINA YAŞAMINI HİÇE SAYARAK MÜBAREK CANLARI VE AZİZ BEDENLERİ TOPRAĞA DÜŞMÜŞ AZİZ RUHLARI HAKK A ULAŞMIŞ KAHRAMAN ŞEHİTLERİMİZİ HİÇE SAYARAK ENKAZ OLARAK GÖREN MENEMEN OLAYLARINDA TEĞMEN KUBİLAY I ŞEHİT EDEN ZİHNİYETİN DEVAMI OLAN KİNDAR AMA HESAPTA DİNDAR OLARAK GÖRÜNEN SAHTE HİLAFETÇİLİK YAPARAK ALLAH İLE ALDATAN RANTİYECİ SİYONİSTLER İLLUMİNATİ YÖNETİM SİSTEMİ.. 5 5 Yanıtla
  • IDARECILERI: Yolsuzluk yapmaya baslamislardir. 5 1 Yanıtla
  • Hadal: Neden yazıları kütüphaneleri belgeleri yok ederler neyden korkuyorlar şerefsisler 5 0 Yanıtla
  • Kamil Dayyar: din elden gitmesin diye tabiki...şimdi bizde olduğu gibi,o zamanlar papazlarda halkı uyutup paraları cukka yapıyorlardı. 4 1
  • BIKTIM: yaza yaza yoruldum. 1 1 Yanıtla
  • Türk: Yav bi tukenmediniz dinazoruslar. Siz oldukca bu ulkeden bi halt olmaz aptan takıntılardan baska bisey deilsiniz 1 0
  • Hong Kong'da Messi maçı iptal edilince bilet iadeleri başlıyor
    12:01 Hong Kong'da Messi maçı iptal edilince bilet iadeleri başlıyor

    Hong Kong'da düzenlenen bir dostluk maçında Lionel Messi'nin sahaya çıkmaması büyük tepki çekti. Maçın organizatörleri, bilet ücretlerinin yüzde 50'sini iade etme kararı aldı. Biletleri resmi kanallardan satın alan müşterilere iadeler 12 Nisan 2024 tarihinden itibaren 30 gün içinde gerçekleştirilecek. Organizatörler, iade işlemleri hakkında bilgi vermek için müşterilerle iletişime geçecek.

  • Çanakkale'de Batan Botun Kaybolan Göçmenleri Arama Çalışmaları Devam Ediyor
    11:55 Çanakkale'de Batan Botun Kaybolan Göçmenleri Arama Çalışmaları Devam Ediyor

    Çanakkale'nin Eceabat ilçesi açıklarında, bulundukları lastik botun batması sonucu denizde kaybolan düzensiz göçmenleri arama çalışması 5. gününde devam ediyor. Arama kurtarma çalışmaları, jandarma, polis, sağlık, AFAD, Liman Başkanlığı ekiplerinin işbirliğinde sürdürülüyor. Bugüne kadar 2 kişi kurtarılırken, 22 kişinin cesedine ulaşıldı ve 1 kişi göçmen kaçakçılığı şüphesiyle tutuklandı.

  • Çanakkale'de alabora olan botta kayıp düzensiz göçmenleri arama kurtarma çalışmaları devam ediyor
    11:54 Çanakkale'de alabora olan botta kayıp düzensiz göçmenleri arama kurtarma çalışmaları devam ediyor

    Çanakkale'nin Eceabat ilçesi açıklarında 15 Mart'ta alabora olan botta kayıp düzensiz göçmenleri arama kurtarma çalışmaları 5'inci günde de devam ediyor. Olay sonucunda 4 göçmen sağ kurtarılırken, 22 göçmenin cansız bedenine ulaşıldı. Çanakkale Valiliği tarafından yapılan açıklamada, arama kurtarma çalışmalarının Sahil Güvenlik Batı Marmara Grup Komutanlığı koordinesinde devam ettiği belirtildi.

  • Hisarcık İlçe Müftülüğü, Gazzeli çocuklara yardım için öğrencilerin biriktirdiği harçlıkları teslim aldı
    11:47 Hisarcık İlçe Müftülüğü, Gazzeli çocuklara yardım için öğrencilerin biriktirdiği harçlıkları teslim aldı

    Hisarcık İlçe Müftülüğüne bağlı 4-6 yaş Kur'an Kursu öğrencileri, kumbaralarında biriktirdikleri harçlıklarını Gazzeli çocuklara göndermek üzere Müftü Sebahattin Akyol'a teslim etti. Müftü Akyol, minik öğrencileri örnek davranışlarından dolayı tebrik ederek, onları iyilik elçileri olarak nitelendirdi.


Advertisement