AB'de Yeni Dönem

AB liderleri bugün Portekiz’in başkenti Lizbon’da birliğin geleceğini şekillendirecek yeni bir anlaşmayı imzalıyor.

Bu anlaşma, Fransa ve Hollanda’daki referandumlarda reddedildiği için rafa kalkan 450 maddelik Anayasa’nın yerini alacak. "Reform anlaşması" adı da verilen yeni belge, referanduma sunulmayıp meclislerde onaylanacağı için eleştirilmiyor.

AVRUPA Birliği ülkelerinin liderleri, Fransa ve Hollanda tarafından "referandumla" reddedilen AB Anayasasının yerine, adı "Reform Antlaşması" ya da "Lizbon Antlaşması" olarak değiştirilen metni bugün Portekiz’in başkenti Lizbon’da onaylayacaklar. 2002’den itibaren hazırlıklarına Türkiye’nin de katıldığı AB Anayasası, iki ülke halkının reddetmesi sonrası rafa kaldırılmıştı. Halbuki AB Anayasası, 29 Ekim 2004’te Roma’da Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve dönemin Dışişleri Bakanı Abdullah Gül’ün de katıldığı görkemli bir törenle imzalanmıştı.

İki ülkenin reddetmesinden sonra 270 sayfa ve 450 maddeden oluşan AB Anayasası’nı yeniden gözden geçiren AB ülkeleri, "Reform Antlaşması" adıyla, basitleştirilmiş ve kısaltılmış yeni bir metin üzerinde mutabakata vardılar ve bugün bu anlaşma, bu kez Türkiye’nin yer almadığı bir törenle Lizbon’da imzalanacak. Oluşan yeni metin, AB zirvesine istinaden Lizbon Anlaşması olarak adlandırılıyor. Antlaşma, 2008’de üye ülkelerce onaylanacak. Üye ülkeler arasında sadece İrlanda referandum yapacak. 26 ülke ise antlaşmayı parlamentolarında onaylayacaklar. Reddedilme tehlikesi bulunduğu için anlaşmanın referanduma sunulmaması eleştiriliyor. Anlaşmanın 2009’da yürürlüğe girmesi öngörülüyor.

Lizbon Anlaşması’nda neler var

AB dönem başkanlığı sisteminden, 2.5 yıllığına seçilecek ve görev süresi bir kez uzatılabilecek "AB Başkanı" uygulamasına geçiliyor.

Yeni antlaşma "anayasa" niteliği taşımıyor. Devlet çağrışımı yaratacak isim, bayrak, marş gibi unsurlar metinde yer almıyor.

Dış politika alanında AB’nin sesi olacak bir Dış Politika Yüksek Temsilcisi makamı oluşturuluyor. Bu kişi AB Komisyonu Başkan Yardımcısı olacak.

NATO benzeri bir uygulamayla "dayanışma ilkesi" devreye sokuluyor. Madde, saldırıya uğrayan bir ülkeyle dayanışma içinde olunmasını öngörüyor. Terörist saldırılar konusunda da benzer bir dayanışma ilkesi devreye sokuluyor.

Mevcut oy sistemi 2014’e kadar korunuyor. 2017’ye kadar geçiş süresi verilecek olan sistemde yeni yöntem çifte çoğunluk olacak. Karar için üyelerin yüzde 55’inin onayı ve AB nüfusunun yüzde 65’inin temsili gerekecek.

Ülkelerin ulusal veto yetkisi dışişleri, savunma, mali konular, sosyal güvenlik ve kültür alanlarında korunuyor.

Üye sayısı halen 785 olan Avrupa Parlamentosu’nun üye sayısı, 751 olacak. Ancak AP Başkanı oy hakkını kaybedeceği için fiili sayı 750 olacak.

2014’ten itibaren AB Komisyonu da küçülecek ve 20’yle sınırlanan üyeleri rotasyonla seçilecek.

Bu imza tarih oldu

29 Ekim 2004’te Roma’da imzalanan AB Anayasası’na, hazırlayıcı ülke Türkiye’yi temsilen Başbakan Tayyip Erdoğan ve dönemin Dışişleri Bakanı Abdullah Gül de imza koymuştu. Bugün imzalanacak Lizbon Anlaşması, Anayasa’nın yerini alacak ve yeni metinde Türkiye’nin imzası bulunmayacak.