Cumhurbaşkanlığı Yarışının Kuralları Belli Oldu

Yüksek Seçim Kurulu (YSK) kararıyla hazırlanan Resmi Gazete'de yayımlanan genelgeyle, Cumhurbaşkanlığı seçim sürecinde uyulması gereken kurallar belli oldu. Genelge, sandık kurullarının oluşumunun esas ve usullerinin tespit edilmesi, sandıkların konulacağı yerlerin belirlenmesinde yapılacak işlemleri, engelli seçmenlerin oy kullanmasını kolaylaştırmak amacıyla alınabilecek tedbirleri, sandık kurulu başkan ve üyeleriyle bina sorumlularının görev, yetki ve sorumluluklarını, milletvekilleri, sandık kurulu başkan ve üyeleri, bina sorumluları, güvenlik görevlileri ve ulaştırma işinde görevlendirilenlerin oy kullanma usul ve esaslarını düzenliyor.

FİZİKİ ŞARTLAR

Buna göre, sandık kurulunun kurulması, başkanın seçilmesi, görevleri, bu kurullarda görev alamayacaklar 298 sayılı "Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun"un hükümlerine göre belirlenecek.

Sandıklar; okul (özel okullar ve özel dershaneler dahil) avlusu veya salonların elverişli kısımları gibi geniş ve umumi yerlere konulacak. Açık yerlerde, saçağı, sahanlığı, sundurması bulunan yerler üstün tutulacak. Kapalı oy verme yerleri, oyların gizliliğini ve seçmenlerin oylarını tam bir serbestlik içerisinde vermelerini sağlayan, dışarıdan içerisinin gözetlenmesine imkan bırakmayan biçimde ve elverişli bir durumda olacak.

RESMİ ÜNÜFORMALI KİŞİLER SANDIK ALANINA GİREMİYECEK

Ayrıca seçimin güvenliğini sağlamakla görevli kolluk güçleri dışında, özel güvenlik görevlileri ve belediye zabıtaları gibi görevliler de dahil olmak üzere resmi üniforma ve silah taşıyanlar sandık alanına giremeyecek.

Adaylar ve siyasi partilerin, sandık başlarında görevlendirecekleri müşahitlerin kamu hizmetlerinden yasaklı olmayan, ergin kimselerden olması şartı olacak. Bu şartları taşımayan kimse müşahit olamayacak ve sandık alanından uzaklaştırılacak.

BİR SEÇMEN, BİRDEN FAZLA OY KULLANAMIYACAK

Oy verme gününde sandık kurulunun yapacağı işleri de düzenleyen genelgeye göre, sandık çevresinde düzenin sağlanması sandık kurulu başkanına ait olacak.

Onaylı sandık seçmen listesinde yazılı her seçmen, oy verme yetkisine sahip olacak. 298 sayılı Kanun'da sayılan istisnalar dışında, sandık seçmen listesinde kaydı olmayanların oy kullanmalarına izin verilmeyecek.

Her seçmen, kanunda sayılan istisnalar dışında, hangi sandık seçmen listesinde kayıtlı ise ancak o sandıkta oy kullanabilecek. Bir seçmen, birden fazla oy kullanamayacak.

Oyunu kullandıktan sonra sandık başından ayrılmayan seçmene, başkan uzaklaşmasını hatırlatacak. Seçmen yine orada kalırsa, başkan onu kolluk aracılığı ile uzaklaştıracak.

OY VERME SÜRESİ

Oy verme günü, oy verme için YSK tarafından başka süre belirlenmemişse saat 08.00'den 17.00'ye kadar geçecek zaman oy verme süresi olacak. Ancak saat 17.00'ye veya YSK tarafından belirlenen oy vermenin bitiş saati geldiği halde sandık başında oylarını vermek üzere bekleyen seçmenler varsa, sandık kurulu başkanı bunları saydıktan ve kimliklerini aldıktan sonra sıra ile oylarını kullanmalarına izin verecek.

Saat 17.00'den veya YSK'nın belirlediği bitiş saatinden sonra gelen seçmen oy kullanamayacak.

Ceza infaz kurumları ve tutukevinde oy verme saat 08.00'de başlar ve YSK tarafından başka bir süre belirlenmemiş ise saat 17.00'de sona erecek.

Oy verme günü sandık başına gelen seçmenler, sandık kurulu önüne kurul başkanı tarafından sıra ile birer birer alınacak. Gebeler, hastalar ve engelliler sıra ile bekletilmeden oylarını verecek. Sandıkta görevlendirilen güvenlik görevlileri ve yaşlıların da bekletilmeden oy kullanmalarına izin verilebilecek.

KİMLİĞİ ORTAYA KOYAN RESMİ BELGE ŞART

Sandık başına gelen seçmen; Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarasını taşıyan; nüfus cüzdanı, resmi dairelerce verilen soğuk damgalı kimlik kartı, pasaport, evlenme cüzdanı, askerlik belgesi, sürücü belgesi, avukatlık kimlik belgesi gibi kimliğini tereddütsüz ortaya koyan resimli, resmi nitelikteki belgelerden birini başkana verecek ve seçmen sıra numarasını söyleyecek. Bu belgelerden birini vermeyen seçmen oy kullanamayacak.

Belediyeler ile köy veya mahalle muhtarlarınca düzenlenip onaylanan kimlik belgeleri, seçmenin kimliğinin tespitinde geçerli olmayacak.

Üzerinde Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası olmayan resimli ve resmi bir kimlik belgesi ibraz eden seçmenin oy kullanabilmesi için bu belgelerin yanında ayrıca seçmen bilgi kağıdını veya nüfus müdürlüklerince verilmiş nüfus kayıt örneğinin ibraz etmesi gerekecek.

"TERCİH" veya "EVET" MÜHRÜ OLACAK

Sandık kurulu önüne alınan seçmen, oyunu kullanmadan önce kimlik belgesini varsa seçmen bilgi kağıdını başkana verecek ve kimliğini ispat edecek.

Başkan tarafından seçmene kapalı oy verme yerine girmeden önce, birleşik oy pusulasında tercih ettiği kısmın üzerine, aday için ayrılan bölümden dışarı taşırmamak suretiyle "TERCİH" veya "EVET" mührünü basması, "TERCİH" veya "EVET" mührü dışında herhangi bir yerine imza atmaması veya işaret koymaması, aksi halde oyunun geçersiz sayılacağı, birleşik oy pusulasını düzgün bir şekilde katlayıp zarfa koyması ve yapıştırması gerektiği belirtilecek.

Seçmenin; cep telefonu, fotoğraf veya film makinesi gibi görüntü kaydedici veya haberleşme sağlayıcı cihazlarla kapalı oy verme yerine girmesinin yasak olduğu ve cezasının bulunduğu, bu tür cihazlar varsa oy verme işlemi bittikten sonra iade edilmek üzere bırakılması gerektiği hatırlatılacak.

YENİ BİR OY PUSULASI VERİLMEYECEK

Birleşik oy pusulasından başka, zarfa hiçbir şey koymaması, aksi halde kullandığı oyun geçersiz olacağı, seçmene birleşik oy pusulası verildikten sonra hata veya başka bir neden ileri sürülerek yeni bir birleşik oy pusulası verilemeyeceği de açıklanacak.

Tutuklular yeterli güvenlik tedbirleri alındıktan sonra, ceza infaz kurumları ve tutukevi idaresinin belirleyeceği bir düzen içinde oy kullanacakları sandık bölgesine getirilecek. Tutukluların serbest ve gizlilik içinde oylarını kullanmaları sandık kurulunca sağlanacak. Seçmenlerden ceza infaz kurumlarında tutuklu bulunanlar, oyunu kullandıktan sonra yetkililerce sandık alanından götürülecek.

Zarf ve birleşik oy pusulasını alan seçmenin oyunu kullanmadan önce danışmak veya görüşmek amacı ile başka bir yere gitmesine veya sandık alanında başka bir kimse ile görüşmesine izin verilemeyecek.

Seçmen, kapalı oy verme yerinden dışarı çıkmadıkça, hiç kimse oraya giremeyecek. Ancak, oy pusulasını hazırlamak için, kapalı oy verme yerinde, normal süreden fazla kalan seçmenler, kurul başkanı tarafından makul bir süre verilerek uyarılacak. Bu uyarıya rağmen kapalı oy verme yerinden çıkmayan seçmen, oradan çıkarılacak.

ENGELLİLER NASIL OY KULLANACAK?

Görme engelliler, felçliler, elleri eksik olanlar veya bu gibi bedeni aksaklıkları açıkça belli olanlar o seçim çevresi seçmeni olan ve o sırada sandık alanında bulunan akrabalarından birinin, akrabası yoksa diğer herhangi bir seçmenin yardımıyla oylarını kullanabilecek. Bir seçmen birden fazla engelliye yardım edemeyecek.

Gebeler, hastalar ve engelliler sıra bekletilmeden oylarını verecek.

Okuma-yazma bilmeyen seçmenlere, oylarını kullanmaları konusunda başkaları tarafından sandık alanında yardım edilmeyecek. Okuma-yazma bilmeyen seçmen, sorduğu ve istediği takdirde kurul başkanı, birleşik oy pusulası üzerinde bulunan adaylara nasıl oy verileceğini açıklayacak.

SAYIM AÇIK YAPILACAK

İlçe seçim kurulu başkanı tarafından kendilerine oy kullanma hakkı bulunduğuna ilişkin olarak belge verilen görevliler, bu belge ile görevli oldukları sandık bölgesinde oy verecek.

Cumhurbaşkanı adayları ile milletvekilleri, herhangi bir il seçim kurulu başkanınca cumhurbaşkanı adayı veya milletvekili olduklarına ilişkin meşruhat verilmiş seçmen bilgi kağıdını ve kimliğini/milletvekili kimliğini göstermek suretiyle kayıtlı oldukları seçim çevresi dışında da oylarını kullanabilecek. İlçe seçim kurulunca 298 sayılı Kanun'un ilgili hükmü uyarınca düzenlenen seçmen bilgi kağıtları esas alınacak.

Oy verme bitince, kurul başkanı bunu yüksek sesle ilan edecek ve oy vermenin bittiği saat tutanak defterine geçirilecek. Oy sandıkları YSK tarafından başka bir süre öngörülmemiş ise saat 17.00'den önce açılamayacak.

Sayım ve döküm açık olarak yapılacak. Oy verme yerinde bulunanlar sayım ve dökümü izleyebilecek.

Sandık, oy verme yerinde hazır bulunanların gözü önünde, sandık kurulu başkanı tarafından açılacak. Sandıktan çıkan zarflar, sandık kurulu başkanı tarafından yüksek sesle iki defa sayılacak. İki sayım arasında fark olursa, üçüncü sayım yapılarak sonucuna göre işlem yapılacak ve o seçimde kullanılan toplam zarf sayısı tespit edilecek.

Sandıklar, bütün seçimlere ait sayım ve döküm işlemleri bitinceye kadar oy verme yerinden çıkarılamayacak. Oyların sayım ve dökümüne derhal başlanacak, açık ve aralıksız yapılacak. Şikayet ve itirazlar, işi durdurmayacak.

Sayım döküm cetvelinde, adayların aldığı oylar, orada bulunanlara, başkan tarafından yüksek sesle ilan edilecek.

OY PUSULASININ GEÇERLİ OLMAYACAĞI HALLER

Birleşik oy pusulaları şu durumlarda geçerli olmayacak:

"Sandık kurulunca verilen ve o seçim için düzenlenmiş biçim ve renkte olmayan, Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Seçim Kurulu filigranı bulunmayan, arkasında sandık kurulu mührü bulunmayan, hiçbir yerine "TERCİH" veya "EVET" mührü basılmamış olan, adaylara ayrılan alanlardan birden fazlasına "TERCİH" veya "EVET" mührü basılmış olan, birden fazla adaya ayrılan alana taşmış "TERCİH" veya "EVET" mührü bulunan, bütünlüğü bozulacak şekilde yırtılmış veya koparılmış olan, üzerine "TERCİH" veya "EVET" mührü dışında veya "TERCİH" veya "EVET" mührü yerine herhangi bir özel işaret, herhangi bir isim, imza kaşesi, mühür veya parmak izi basılmış olan, üzerinde yer alan adaylara ait bölümleri belirgin bir şekilde ve özel olarak karalanmış, çizilmiş veya işaretlenmiş olan, üzerinde yer alan matbu yazıların ve şekillerin dışında yazılar veya harfler veya sayılar yazılmış veya şekiller çizilmiş olan."

Zarfların açılması veya oyların okunması sırasında yırtılması, bütünlüğü bozulmaksızın bir kısmının kazaen yırtılması, herhangi bir şekilde lekelenmiş olup da bunun özel olarak işaret koymak amacıyla yapıldığının anlaşılamaması, birleşik oy pusulasının katlanarak zarfa konulması sebebiyle "TERCİH" veya "EVET" mührü ile oy pusulasının arkasına basılan sandık kurulu mühür izinin oy pusulasının diğer kısımlarına geçmesi, bir adayın alanına basılan "TERCİH" veya "EVET" mührünün sadece iki adayın alanını ayıran çizgili bölgeye taşmış olması ile başka bir adayın alanına taşmamak kaydıyla, bir adayın alanına birden çok "TERCİH" veya "EVET" mührü basılması halleri oy pusulalarını geçersiz kılmayacak.

ZARFIN İÇİNE BAŞKA BİR ŞEY KONULURSA, OY GEÇERSİZ SALIYACAK

Birleşik oy pusulalarında baskıda silinme veya yanlışlık yapılmış olsa bile, hangi aday lehine kullanılmış olduğu "TERCİH" veya "EVET" mührünün vurulduğu yerden kesin olarak anlaşılan oy pusulaları hesaba katılacak.

Zarfın içinden el ilanı, broşür ya da özel bir işaret, yazı veya şekil taşıyan kağıt veya işaret amacı taşıyan herhangi bir madde çıkmış olması halinde, bu zarftan çıkan oy pusulası hesaba katılmayacak.