Mesleki Eğitimde Kriz ve Çözümler

(ANKARA)- Eğitim-Bir-Sen Stratejik Araştırmalar Merkezi (EBSAM) tarafından hazırlanan "Mesleki ve Teknik Eğitimin Son On Yılı ve Geleceği: Tespitler ve Öneriler" başlıklı Odak Analiz çalışması yayımlandı. Çalışma, Türkiye'de mesleki ve teknik eğitimin son on yıldaki dönüşümünü incelerken, nitelikli insan kaynağı yetiştirilmesi ve istihdam odaklı politikaların acilen hayata geçirilmesi gerektiğini vurguluyor.

Türkiye'de mesleki ve teknik ortaöğretimdeki öğrenci sayısının son on yılda yüzde 36'dan yüzde 31,5'e gerileyerek, 1 milyon 681 bin olduğunun belirtildiği çalışmada, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) ülkelerinde bu oranın ortalama yüzde 44 olduğu belirtildi. Öte yandan çalışma için Almanya, Japonya, Finlandiya, Birleşik Krallık ve Güney Kore olmak üzere beş ülkenin mesleki ve teknik eğitim sistemleri Türkiye'deki uygulama ile karşılaştırıldı.

Mesleki eğitim merkezlerine kayıtlı öğrenci sayısının son 9 yılda 36 bin 619'dan 420 bin 330'a yükseldiğinin belirtildiği çalışmada bu oranın yeterli olmadığı vurgulanarak, özel sektörün mesleki eğitime daha fazla katılımını sağlayacak teşvik mekanizmalarının devreye alınması çağrısı yapıldı. Ayrıca, mesleki eğitimde yaşanan sorunların çözümü için veri temelli politika geliştirme, sektör-okul iş birliklerinin güçlendirilmesi ve erken yönlendirme mekanizmalarının hayata geçirilmesi de vurgulandı.

NEET oranında OECD'de ilk sıradayız

Çalışmaya göre; Türkiye, 18-24 yaş arası ne eğitimde ne istihdamda olan (NEET) genç oranında yüzde 31 ile OECD ülkeleri arasında ilk sırada yer alıyor. Bu gençlerin büyük bölümünü ise lise mezunu gençler oluşturuyor. Çalışmada, NEET gençlere yönelik özel politika ve yönlendirme mekanizmalarının geliştirilmesi de öneriler arasında yer aldı.

Çalışmada erken yaşta mesleki yönlendirme, okul–işletme iş birliğinin güçlendirilmesi, özel sektörün mesleki eğitime daha fazla dahil edilmesi ve mezunların doğrudan istihdama geçişini destekleyen politikaların "acil" olarak hayata geçirilmesi gerektiği vurgulandı. Yüksek NEET oranları, mesleki eğitimin genç işsizliğiyle mücadelede daha etkin bir araç haline getirilmesi gerektiğine işaret edilen çalışmada şu öneriler sıralandı:

Ortaöğretimde mesleki eğitime yönelimi artırmak için erken yaşta etkin kariyer rehberliği ve yönlendirme mekanizmaları güçlendirilmelidir.

Mesleki eğitimin ortaöğretim içindeki payının düşmesi dikkate alınarak, mesleki eğitimi cazip hale getiren yapısal politikalar geliştirilmelidir.

İş temelli öğrenmenin cazibesini gösteren mesleki eğitim merkezleri kurumsal olarak güçlendirilmeli ve yaygınlaştırılmalıdır.

Mesleki eğitim merkezleri ortaokuldan itibaren öğrenci ve velilere etkin biçimde tanıtılmalı, rehberlik faaliyetleri artırılmalıdır.

Mesleki eğitimin sürdürülebilirliği için özel sektörün ortaöğretim düzeyinde mesleki eğitime katılımı teşvik edilmelidir.- Mesleki ve teknik ortaöğretimde oluşan kapasite avantajı, kısa süreli ve sertifikalı mesleki eğitim programlarıyla daha etkin kullanılmalıdır.

Mesleki eğitim mezunlarının doğrudan istihdama geçişini güçlendirmek amacıyla mezun beklenti ve yönelimlerine ilişkin veri temelli çalışmalar yapılmalıdır.

Uluslararası örnekler doğrultusunda mesleki eğitimin itibarı, okul–işletme iş birliği ve esnek geçiş modelleriyle yeniden yapılandırılmalıdır.

Yükseköğretime yönelen ve doğrudan istihdama geçecek öğrenciler için farklılaştırılmış mesleki eğitim modelleri oluşturulmalıdır.

Yüksek NEET oranları dikkate alınarak gençlerin sertifikalı mesleki eğitimler ve mesleki eğitim merkezlerine yönlendirilmesi sağlanmalıdır.

Mesleki ve teknik eğitim politikaları, tüm paydaşların katılımıyla ve veri temelli bir yaklaşımla planlanmalıdır.