Gannuşi'nin Öğrencisi Tunuslu Profesör Souli'den Devrim Yorumu Açıklaması

FATİH OKUMUŞ - Tunus Zeytune Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali es-Souli, Tunus devriminin iddia edilenin aksine "hiç kimse tarafından planlanmadan gerçekleştiğini" söyledi.

AA muhabirine konuşan Souli, "Tunus devriminin hiç kimse tarafından planlanmadığını ve beklenmeyen bir zamanda gerçekleştiğini" belirterek, "Tunus devrimini Allah'ın bir hediyesi olarak görüyorum. Devrim, İslami hareket için de sürpriz oldu. Onlar Tunus'un özgür olması ve ülkede adaletin hakim olması uğruna çok çile çektiler, işkenceye uğradılar, ölüme terk edildiler ama mücadeleye devam ettiler. Devrimi Allah'ın onlara bir hediyesi olarak görüyorum" şeklinde konuştu.

"Yıkıcı muhalefet"in bütün engellemelerine rağmen Tunus'un geleceği konusunda iyimser olduğunun altını çizen Souli, Nahda'ya "İslamcı-İslamcı" diyaloğu önerisinde bulunarak, şöyle konuştu:

"Bir Tunuslu ve bir İslami hareket mensubu olarak Nahda Hareketi'ndeki kardeşlerimizi farklı yöneliş ve akımlardan İslamcı kardeşlerine daha fazla açılmalarını tavsiye ediyorum. İslamcı-İslamcı diyaloğunu gerçekleştirmek suretiyle Nahda'ya çok yakın olan kesimlerle istişare içinde hareket etmelerini bir dost tavsiyesi olarak ifade etmek istiyorum."

-"Memleket çökmüştü"

Souli, ülkesindeki gelişmeleri, "Tunus'taki İslamcılar, ötekilerle çalışmak zorunda olduklarını çok iyi bildiklerinden geniş katılımla bir hükümet kurmak istediler. Buna rağmen birçok parti muhalefette kalmayı tercih etti. Tunus'ta muhalefet yapıcı değil, yıkıcı davrandı. İslamcıların beklenmedik şekilde iktidara gelmesi kimi siyasi kesimlerde kıskançlığa, hasede yol açtı. Memleket çökmüştü. Eğitim, siyaset, kültür, ekonomi çökmüştü. Ne yazık ki pek azı müstesna solcular memleketin yeniden yapılandırılmasının, çöken sistemin hep birlikte ayağa kaldırılması zaruretinin farkına varamadılar. Sonra seçim yerine 'uzlaşı' istemeye başladılar, çünkü seçimlerde başarılı olabileceklerine inanmıyorlardı" şeklinde değerlendirdi.

İktidardaki üçlü koalisyonunun başını çeken Nahda Hareketi Partisi Genel Başkanı Raşid el-Gannuşi'nin öğrencisi Souli, Gannuşi'yi şöyle anlattı:

"Raşid el-Gannuşi 1977 yılında lisede felsefe dersimize girmişti. En saçma sorularımızı bile bıkmadan usanmadan cevaplandırırdı. İrtibatımız her zaman devam etti. Hapse girip çıktığında, Tunus'tan ayrılmak üzereyken defalarca kendisini ziyaret ettik. Öğrencileri olarak kendisini korumak istediğimizi söyledik. O ise polis tarafından takip edildiğini, bize zarar gelmesini istemediğini söyleyerek bizi korumaya çalıştı. Tunus'a döndüğünde yine birkaç kez görüştük. Hiç değişmemiş. Eskiden de böyle mülayim ve hikmetli insandı."

Souli, doktora tezine konu olan "Türk asıllı Muhammed Bayram el-Hamis" hakkında şunları anlattı:

"Barbaros Hayreddin Paşa zamanında Tunus'a yerleşmiş  Türk ailesine mensup Muhammed Bayram el-Hamis, İstanbul'a gelerek danışman olarak Sultan II. Abdulhamid'in hizmetine girdi. Hamis, Tunus'ta Evkaf Müdürlüğü yaptı. Suistimalleri önleyerek vakıf gelirlerini 5 kat artırdı. Sonra Tunus'taki ilk modern hastanenin müdürlüğünü yaptı. Hayreddin Paşa'nın kurduğu Sadıkiye Medresesi'nin kuruluşuna katkıda bulundu. Muhammed Bayram el-Hamis et-Tunusi, Tunuslu Hayreddin Paşa'nın sadareti sırasında İstanbul'a gelerek Sultan II. Abdulhamid'e bir dizi reform önerisi sundu. Siyasi reform yapılmasını, yargının ıslah edilmesini ve gayrimüslimlere daha fazla haklar verilmesini içeren arizası üzerine Abdulhamid Han, Hamis'i şiddetle azarladı. Hatta ailesinin Osmanlı'ya hizmetlerini göz önüne alarak canını bağışladığını söyledi."

Abdulhamid Han'ın, önerilerini kabul etmemekle birlikte Hamis'e danışmanlık görevi verdiğini belirten Souli, "kraldan çok kralcı çevrelerin baskısı sonucu" Hamis'in hacca gitmek bahanesiyle sadece 4 ay kaldığı İstanbul'u terk ettiğini ve ömrünün son 10 yılını geçireceği Mısır'a yerleştiğini kaydetti.

"Tunus'un eski devlet başkanı Habib Burgiba da Bayram el-Hamis'in 'tanzimat' önerilerinden ilham aldığını söylemişti" diyen Souli, "Bugün bile Bayram el-Hamis'in anayasa konusundaki önerileri Tunus'a ışık tutuyor" yorumunu yaptı.

Prof. Dr. Ali bin Muhammed es-Souli kimdir?

Prof. Dr. Ali bin Muhammed es-Souli, doktora tezini, Tunus'ta bile yüzeysel olarak tanındığını söylediği, Türkiye'de neredeyse hiç bilinmeyen Türk asıllı Muhammed Bayram el-Hamis'in yenilikçi düşünceleri konusunda yaptı.

Doktora tezinde Hamis'in din, devlet ve toplum konularında önerdiği düzenlemeleri ve reformları inceleyen Souli'nin, doktora tezini geliştirerek bastırdığı kitabı Zeytune Üniversitesi'nde ders kitabı olarak okutuluyor. - İstanbul