İsmmmo: Bankalar Da, Karlar da Yabancıya Teslim

İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası'nın (İSMMMO) "Türk Bankacılık Sisteminde Yabancılaşma" adlı raporuna göre, son yıllarda gerçekleşen satın alma ya da ortaklıklar yoluyla yapılan harcamalar sonucu yabancılar, katılım bankaları dahil 49 bankadan 37'sinde hisse sahibi oldu. 2001 yılında bugüne kadar 21 bankada gerçekleşen satın almaya 20 milyar dolar 563 milyon dolar harcayan yabancılar, 17 milyar doları aşkın kar elde ederlerken, satın alınan hisselerin değeri ise 27 milyar doları aştı. Borsadaki banka hissedarı yabancı yatırımcılar eklendiğinde, yabancıların 2013'de sadece bir yılda elde ettiği kar ise 4.8 milyar doları buldu.

İSMMMO'nun "Türk Bankacılık Sisteminde Yabancı'laşma" adlı raporuna göre, Türk bankacılık sisteminde yabancıların toplamdaki payı yüzde 25'lere yaklaşırken, Borsa İstanbul'un yabancı hisse sahiplik oranına göre bu oran yüzde 42'yi geçti.

-"YABANCILAR ALDIKÇA ALDI"-

Türkiye Bankalar Birliği, İstanbul Borsası, TBMM Soru Önergeleri'ne verilen yanıtlar, yerli ve yabancı çeşitli araştırma şirketlerinin verilerinden yararlanarak yapılan çalışmaya göre, yabancı yatırımcılar 2001'de başlayan süreçte bankalara ortak olmak veya tamamını satın almak için 20.5 milyar dolar sermaye getirdi.

-"YABANCILAR, TÜRK BANKALARIN YÜZDE 25'İNE 20 MİLYAR 563 MİLYON DOLAR HARCADI"-

Rapora göre ağırlıklı olarak 2006 yılında gerçekleşen banka satın almaları öyle bir düzeye geldi ki neredeyse her ay bir banka satıldı. Üstelik satış fiyatları da başlangıca oranla yüksek rakamlara ulaştı. Temmuz 2001'de Demirbank'ın HSBC Bank'a 350 milyon dolara satılması sonrası gerçekleşen en yüksek tutarlı satış ise Türkiye'de Citibank adıyla yabancı bir banka olarak yer alan Citigroup'un Akbank'ın yüzde 20'sine 3.1 milyar dolar vermesi oldu.

Küresel devlerin Türk bankalarını satın almalarındaki etkenlerin başında ise yüksek büyüme ivmesinin yakalanması oldu. Türkiye'de patlayan kredi talebinin yanı sıra, kredi kartı gibi henüz bakir olan ve büyük potansiyel taşıyan ciddi karlı alanlardan elde edilen gelirler ile bankalar hızla büyüdü.

Bankaların faiz dışı gelirleri her geçen gün artarak 2013 sonunda toplam yıllık gelirinin 33 milyar TL'sine ulaşırken, faiz dışı hizmetlerden alınan ücretlerde adeta rekor kırıldı. Sadece kredi kartı ücreti olarak toplanan para 7.4 milyar TL'ye ulaştı. Rapora göre, yabancı bankalar da ağırlıklı olarak bireysel bankacılığa yöneldi. İhtiyaç kredileri, kredi kartındaki yüksek faiz oranları yabancı bankaları cezbederken, sektörde bireysel kredilerin toplam kredilere oranı yüzde 35 olmasına karşın, özellikle yüzde 100 yabancı sermayeli bazı bankalarda bu oran yüzde 60'a kadar ulaştı.

-"KAR 2010'DA ZİRVE YAPTI"-

"Türk Bankacılık Sisteminde Yabancılaşma" adlı rapora göre, yüksek bankacılık ücretlerinin de desteği ile yabancılar Türk finans sektörüne yatırımlarının sonucu adeta ihya oldular. Ağırlıklı olarak 2005'ten sonra gerçekleşen satın almalar sonrası yabancı ortakların elde ettikleri kar 15 bankada 17.2 milyar dolara çıkarak konulan sermayeye oldukça yaklaştı.

/**

İSMMMO'NUN RAPORUNA GÖRE YABANCI ORTAKLAR

HANGİ BANKADAN NE KADAR KAR ETTİ?

Banka 12 Yıllık

Adı Kar(Milyon dolar)

HSBC 1.582

Koçbank/YKB 3.666

TEB 604

Fortis 366

Garanti Bankası 3.222

Finansbank 3.032

Burganbank 66

Denizbank 2.028

Şekerbank 305

MNG Bank/Turkland 6

Akbank 1.854

ING 553

Turkishbank 4

Bank Pozitif 105

TOPLAM KAR 17.392

**/

-BÜYÜK BANKALARIN AKTİFLERİ HIZLA ARTIYOR-

Rapora göre, elde edilen karların tekrar bankalara sermaye olarak konulmasının da etkisiyle bankaların özkaynak ve aktifleri de hızla arttı ve bankalar daha güçlü ve pahalı hale geldi. Yabancılara satılan bankaların satış tarihindeki aktif büyüklüğü 176 milyar TL iken bu rakam istatistiklere göre 4 kat artarak 783 milyar TL'ye çıktı. Öyle ki aktif büyüklüğü yüzde bin 600 artan banka bile görüldü. Yabancı ortaklı büyük bankaların aktifleri ise yüzde 500'ün üzerinde büyüdü.

/**

BANKA AKTİFLERİ 4'E KATLANDI (Milyon TL)

Satıştaki Bugünkü

Banka adı Aktifler Aktifler Artış (%)

Demirbank/HSBC 5.430 35.497 554

TEB 2.991 51.414 1.619

Yapı Kredi 24.624 142.706 480

Dışbank (TEB'le

birleşti) 7.014

Garanti 28.997 189.821 555

Finansbank 13.627 63.018 362

Denizbank 9.283 55.720 500

Şekerbank 3.341 17.806 433

Akbank 56.298 180.254 220

Oyak Bank 11.691 30.379 160

Turkishbank 699 1.006 44

Eurobank Tekfen 4.708 6.075 29

Alternatifbank 7.969 9.346 17

TOPLAM 176.673 783.042 443

**/

-KARIN ÜSTÜNE ELDE 27 MİLYAR DOLAR VAR-

Rapora göre, 2006'da defter değerinin 4.8 katına kadar alıcı bulan ve satıldıklarında piyasa değerleri toplamı 43.1 milyar dolar olan Türk bankalarının bugünkü değerleri de dünya ekonomisinin geçirdiği en büyük kriz olan 2008 sarsıntısına ve Mayıs 2013'te ABD Merkez Bankası FED'in tahvil alımlarını sonlandıracağı beklentisi ile gelişmekte olan ülkelerden çekilen para ile birlikte düşen değerlere rağmen yüzde 35 arttı. 2006 ve 2007'de yabancılara satılan ve aynı zamanda bugün de Borsa İstanbul'da hisseleri işlem gören 7 bankanın piyasa değeri yabancı ortaklık anlaşmaları imzaladıkları gün 34.9 milyar dolardan 17 Nisan 2014 tarihi itibariyle yüzde 35 artarak 47 milyar dolara çıktı.

Rapora göre, yabancı ortaklar tarafından satın alınan veya ortak olunan diğer bankaların piyasa değerleri ise bugün itibarıyla ayrıntılı hesaplanamazken, halka açık bankalarda ulaşılan oranın diğer bankalar için de geçerli olduğu varsayımıyla yapılan hesaplamayla, yabancı ortakların 20.5 milyar dolar vererek aldıkları banka paylarının bugünkü karşılığı yaklaşık 27 milyar dolar oldu.

-BANKALARIN YABANCILARA GEÇMESİNİN YARATTIĞI RİSKLER-

"Türk Bankacılık Sisteminde Yabancılaşma" raporunun sonuç bölümündeki tespitler de dikkat çekici. Rapora göre bankaların önemli orandaki yüzdesinin yabancıların eline geçmesiyle finans sektörü ve Türkiye ekonomisi de ciddi tehlike altında.

Raporda, bankaların yabancılara geçmesinin yarattığı riskler şöyle sıralandı:

"-Sermaye kaçışı.

-Kar transferi benzeri hareketlerle cari açığı artırma.

-Birlikte hareket ederek manipülasyona zemin oluşturabilme.

-Kamu bankalarının hisselerinin alınmasıyla, sosyal devlet ilkesine ters olarak sadece karlı alanlara yatırım gözetilmesi.

-Olası krizlerde sadece kendi ülke menfaatlerinin gözetilmesi

-Karlı bireysel kredilere bonkör, küçük işletmelere açılan kredilere cimri davranılması.

-Sadece kredibilitesi yüksek müşterilerin gözetilmesi."

-ARIKAN: "YABANCI DAMATLARA ARTIK DUR DENMELİ"-

Rapora ilişkin değerlendirmede bulunan İSMMMO Başkanı Yahya Arıkan, Türkiye'de bankacılık sisteminin özelleşmediğini, kelimenin tam anlamıyla yabancılaştığını belirtti. Arıkan yabancı bankaların sadece kar zihniyetiyle çalıştığına vurgu yaparak, kamu bankalarının el değiştirmesini de anımsatarak sosyal devlet ilkesinin de gözetilmesi gerektiğine dikkat çekti. Yabancıların sistemdeki payının bu kadar yükselmesinin piyasalarda olası manipülasyonlara zemin hazırladığını ve daha bir çok tehlikeyi beraberinde getirebileceğini vurgulayan Arıkan, "Biliyoruz ki, transfer edilen karlar cari açığı olumsuz etkiliyor. Gelişmiş batı ülkelerinde bu oranlarda bir yabancılaşma görmek mümkün değil. Yakında Türkçe isimli bankamız kalmazsa kimse şaşırmamalı. 'Yabancı Damatlara' artık dur denilmeli ve denetimler de artmalı" diye konuştu.